Σεπτεμβριανά 1955. Το σχέδιο πίσω από το πογκρόμ κατά των Ρωμιών της Πόλης. Τα ντοκουμέντα του μεγάλου διωγμού στη Μηχανή του Χρόνου. Νέα εκπομπή

Η «Μηχανή του Χρόνου» με τον Χρίστο Βασιλόπουλο, ανοίγει το φάκελο των Σεπτεμβριανών  του 1955 και παρουσιάζει σε τρεις εκπομπές  άγνωστες πτυχές της μεγάλης τραγωδίας που έζησαν οι Ρωμιοί της Κωνσταντινούπολης. Δευτέρα στις 21.00 και σε επανάληψη Κυριακή στις 17.00 στο COSMOTE HISTORY HD. 

Στο πρώτο μέρος της μεγάλης έρευνας που θα προβληθεί τη Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου στις εννέα το βράδυ, καταγράφονται οι πιέσεις που δέχτηκαν οι Κωνσταντινουπολίτες κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, από το τουρκικό κράτος. Η αρχή έγινε με τη λεγόμενη επιστράτευση των “Είκοσι Ηλικιών”, πού αφορούσε τις μη μουσουλμανικές μειονότητες της Πόλης. Οι ρωμιοί κατατασσόνταν υποχρεωτικά στον τουρκικό στρατό και στέλνονταν στα βάθη της ανατολής για  βοηθητικές εργασίες. Οι περισσότεροι από αυτούς που υπηρέτησαν στα τάγματα εργασίας, δεν γνώριζαν για πόσο χρονικό διάστημα θα υπηρετούσαν και σε ποιες περιοχές.

Η εκπομπή μέσα από μαρτυρίες περιγράφει τις συνέπειες από την εφαρμογή του δυσβάστακτου φόρου Βαρλίκ που επέβαλλαν οι Τούρκοι στις μη μουσουλμανικές μειονότητες. Οι Έλληνες για να τον πληρώσουν αναγκαζόταν να ξεπουλούν τις περιουσίες τους σε αυτοσχέδια υπαίθρια παζάρια. Όσοι δεν κατάφερναν να συγκεντρώσουν τα χρήματα για τους φόρους, στέλνονταν για καταναγκαστικά έργα στην παγωμένη εξορία του Άσκαλε.

Ιστορικοί αναλύουν πως άλλαξε η κατάσταση στις αρχές της δεκαετίας του ’50, όταν στην εξουσία ανέβηκε ο Αντνάν Μεντερές. Σταδιακά η ελληνοτουρκική φιλία ενισχύθηκε και οι σχέσεις με το Πατριαρχείο έγιναν άριστες. Η φιλία κράτησε μέχρις ότου η Τουρκία με την παρότρυνση των Άγγλων μπήκε ξαφνικά στο παιχνίδι του Κυπριακού με σκοπό να αντιμετωπιστεί η ΕΟΚΑ και το αίτημα για Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.  Τότε εμφανίστηκαν οι πρώτες εθνικιστικές οργανώσεις και ο τουρκικός τύπος καθημερινά δημοσίευε πύρινα άρθρα εναντίον του Μακάριου και των Ελλήνων για το Κυπριακό.

Η έρευνα φωτίζει τι συνέβη στην περίφημη Τριμερή συνάντηση στο Λονδίνο την οποία προκάλεσε η αγγλική διπλωματία με σκοπό να εδραιώσει τους τούρκους ως συνομιλητές στο θέμα της Κύπρου και να επιταχύνει τις εξελίξεις σε βάρος της ελληνικής κοινότητας.

Το 1955 η ελληνοτουρκική φιλία πλέον ακροβατούσε σε τεντωμένο σχοινί.

Η Μηχανή του Χρόνου φέρνει για πρώτη φορά στο φως τον δικαστικό φάκελο της υπόθεσης με την προβοκάτσια στο προξενείο Θεσσαλονίκης. Μέσα από τις σελίδες της ανάκρισης, τις καταθέσεις αυτοπτών, αλλά και του βασικού κατηγορούμενου αποκαλύπτεται όλο το σχέδιο των μυστικών υπηρεσιών της Τουρκίας, που τοποθέτησαν εκρηκτικό μηχανισμό εντός του προξενείου τους, σκοπό να πυροδοτήσουν το πογκρόμ κατά των Ελλήνων στην Πόλη. Έτσι ξεκίνησαν τα τραγικά γεγονότα των Σεπτεμβριανών.

Στην εκπομπή μιλούν ο διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημίου Ιωάννης Ιακωβίδης,  ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Βαλκανικών – Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Νικόλαος Λιάζος,  ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου Νιαζί Κιζιλγιουρέκ, ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΕΚΠΑ Τζενκίς Ακτάρ,  ο καθηγητής Βαλκανικής και Ύστερης Οθωμανικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Δημήτρης Σταματόπουλος, ο πολιτικός επιστήμων Ηρακλής Μήλλας, ο αείμνηστος πρώην πρέσβης Κωνσταντινούπολης Βύρων Θεοδωρόπουλος, ο καθηγητής του Τμήματος Βαλκανικών και Σλαβικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης, ο πρόεδρος του Συλλόγου Κωνσταντινουπολιτών Γιώργος Λεύκαρος, ο πρόεδρος της Ένωσης Ομογενών Κωνσταντινουπολιτών Βορείου Ελλάδος Πολύβιος Στράντζαλης και οι Κωνσταντινουπολίτες Σταύρος Οζ Παπαδόπουλος,  Δήμητρα Σιδηροπούλου Δερμαζέρ, Στέλιος Αντωνιάδης, Ηλίας Κότσης και Αλέξανδρος Αλεξανδρίδης.

Η «Μηχανή του Χρόνου» προβάλλεται κάθε Δευτέρα στις 21.00 και σε επανάληψη κάθε Κυριακή στις 17.00, στο COSMOTE HISTORY HD. Το COSMOTE HISTORY HD είναι διαθέσιμο για θέαση μέσα από το κινητό, το tablet, ή τον υπολογιστή, live ή on demand μέσω της υπηρεσίας COSMOTE TV GO, από οποιοδήποτε δίκτυο σταθερής ή κινητής, με το πακέτο COSMOTE TV GO Documentaries Pack.