Σαντάκα. Το απάνθρωπο έθιμο που μετατρέπει ανήλικα κορίτσια σε δούλες μεγαλύτερων ανδρών. Η παράλογη ερμηνεία του ισλαμικού νόμου

Η εισχώρηση του Ισλάμ στη νιγηριανή κοινωνία ήταν απότομη αλλά ριζική. Υπήρξε αποτέλεσμα της επαφής των ντόπιων με τον εμπορικό και κοινωνικό κόσμο της Βόρειας Αφρικής και της Σενεγάλης. Από τον 15^ο μέχρι και τον 20^ο αιώνα, οι δηλωμένοι μουσουλμάνοι στη Νιγηρία ξεπερνούσαν το 50% του πληθυσμού, ενώ το Ισλάμ εξελισσόταν σε επίσημη θρησκεία του κράτους. Όπως ήταν φυσικό, το κοράνι και οι ερμηνείες που έδιναν στα εδάφιά του οι Νιγηριανοί εντάχθηκαν για τα καλά στην κουλτούρα της χώρας και έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι της.

Η Νιγηρία έχει τον μεγαλύτερο μουσουλμανικό πληθυσμό στη δυτική Αφρική. Wikimediamtx Commons

Οι γάμοι – σαντάκα 

Μία έννοια που αναφέρεται εκτενώς μέσα στο κοράνι είναι το λεγόμενο «σαντάκα», που ετυμολογικά σημαίνει «προαιρετική αγαθοεργία». Σύμφωνα με τα εδάφια του ιερού βιβλίου των μουσουλμάνων, πρόκειται για πράξεις που στοχεύουν στην ευεργεσία ατόμων που το αξίζουν ή το έχουν ανάγκη. Ο επίδοξος ευεργέτης καλείται να δώσει κάποιο από τα υπάρχοντά του, το οποίο έχει μεγάλη συναισθηματική αξία για τον ίδιο. Δεν περιμένει τίποτα για αντάλλαγμα και οι προθέσεις του είναι καθαρά για να ευχαριστήσει τον Αλλάχ και να εξαγνίσει την ψυχή του.

Ωστόσο, τους τελευταίους αιώνες, στη νιγηριανή κουλτούρα τα «σαντάκα» έλαβαν άλλη διάσταση. Ένας από τους κοινότερους τύπους «αγαθοεργίας» είναι οι γάμοι – σαντάκα. Οι πατεράδες των νεαρών κοριτσιών αποφάσιζαν να τα «δωρίσουν» σε μεγαλύτερους σοφούς άντρες που είχαν μείνει ανύπαντροι. Άλλες φορές, τις «δώριζαν» σε φτωχούς που δεν είχαν βρει νύφη εξαιτίας των οικονομικών δυσχερειών. Το να είναι ένας άντρας ανύπαντρος θεωρούταν ως η έσχατη ντροπή στις κλειστές, συντηρητικές νιγηριανές κοινωνίες.

Τα κορίτσια στη Νιγηρία ήταν και είναι υποχείρια του πατέρα και μετέπειτα του συζύγου τους. Pixnio

Έτσι, η αγαθοεργία συνίστατο στο γεγονός ότι έβγαζαν τους άντρες αυτούς από τη μιζέρια τους και τους εξασφάλιζαν μία νέα και άξια νύφη. Ωστόσο, η νύφη αυτή τις περισσότερες φορές ήταν ανήλικη, δεν γνώριζε καν τον μέλλοντα σύζυγό της και ασφαλώς δεν είχε δικαίωμα επιλογής.

Κορίτσια δούλες

Με τα χρόνια, όμως, το έθιμο έγινε ακόμα πιο βάναυσο. Πολλοί πατεράδες, προφασιζόμενοι «σαντάκα», πουλούσαν τις κόρες τους σε άντρες που είχαν ήδη πάνω από δύο γυναίκες. Τα μικρά κορίτσια που αγόραζαν, σε αυτήν την περίπτωση, δεν έπαιρναν τον τίτλο της επίσημης συζύγου, αλλά είχαν το ρόλο της υπηρέτριας. Οι αρμοδιότητές τους δεν περιορίζονταν στις εργασίες του σπιτιού. Τα κορίτσια – που πολύ συχνά η ηλικία τους δεν ξεπερνούσε τα 12 – έπρεπε να ικανοποιούν κάθε επιθυμία του αφέντη τους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να κακοποιούνται σωματικά και σεξουαλικά και να είναι δέσμιες μιας κατάστασης από την οποία δεν υπήρχε τρόπος διαφυγής. Εάν ήταν «τυχερές» και ο σύζυγος – αφέντης έμενε ικανοποιημένος από τις υπηρεσίες τους, ύστερα από μερικά χρόνια, ανάγονταν σε επίσημες συζύγους.

Από την άλλη, υπήρχαν πατεράδες που έδιναν τις κόρες τους σε γάμους – σαντάκα διότι θεωρούσαν ότι ήταν πολύ άσχημες για να βρουν γαμπρό με άλλο τρόπο. Άλλοι, πάλι, το έκαναν για να αποκτήσουν διασυνδέσεις με τους πιο ισχυρούς της τοπικής κοινωνίας.

Σε κάθε περίπτωση, τα ανήλικα κορίτσια αντιμετωπίζονταν ως αντικείμενα που ανήκαν στον άντρα του σπιτιού, ο οποίος είχε πλήρη κυριότητα πάνω τους.

Σήμερα, η πρακτική έχει περιοριστεί ελάχιστα. Η θέση των γυναικών στη Νιγηρία παραμένει χαμηλή και τα δικαιώματά τους βρίσκονται στη διακριτική ευχέρεια του πατέρα ή του άντρα τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι η χώρα κατέχει την ενδέκατη θέση στην παγκόσμια λίστα που αφορά τους γάμους ανηλίκων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της UNICEF, το 2017, το 43% των νιγηριανών κοριτσιών παντρεύονται πριν τα 18, ενώ το 18% παντρεύεται πριν τα 15.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Pixabay 

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Τζιχάντ. Τι σημαίνει ο όρος που χρησιμοποιείται για τη στρατολόγηση και τον φανατισμό των μουσουλμάνων. Ποιος είναι ο στόχος