Σάμπα, ο χορός των σκλάβων που έγινε παγκόσμια μόδα. Όταν έγιναν με τη βία χριστιανοί, υποκρίθηκαν ότι η σάμπα είναι χορευτική εκδήλωση, ενώ ήταν κομμάτι της αφρικανικής τους θρησκείας

Σάμπα. Ο χαρούμενος χορός που οι περισσότεροι νομίζουν ότι είναι βραζιλιάνικος, στην πραγματικότητα είναι άρρηκτα δεμένος με την Αφρική.

Ο χορός έγινε γνωστός στην αμερικανική ήπειρο, όταν άτυχοι Αφρικανοί μεταφέρθηκαν και πουλήθηκαν σαν αντικείμενα στις ανώτερες τάξεις.

Ο παραδοσιακός χορός της Αφρικής

Η λέξη σάμπα παρέπεμπε στη μαγεία και τη φαντασία, στοιχεία που χαρακτηρίζουν ακόμη και σήμερα την αφρικανική ήπειρο.

Ο χορός εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Αγκόλα, όπου νέοι των αυτόχθονων φυλών της χώρας της κεντρικής Αφρικής, χόρευαν εκστασιασμένοι στους ρυθμούς του “σέμπα”, ως φόρο τιμής στους θεούς του έρωτα και της γονιμότητας.

Όλα άλλαξαν τον 16ο αιώνα, όταν ξεκίνησε η αγοραπωλησία σκλάβων από την Αφρική.

Τον 17ο αιώνα, τα σκλαβοπάζαρα έφτασαν στο αποκορύφωμά τους, ενώ υπολογίζεται ότι μεταξύ 16^ου και 19^ου αιώνα έγιναν σχεδόν 55.000 ταξίδια από την Αφρική στην Αμερική.

Από τους Αφρικανούς που μεταφέρονταν, το 42%  κατέληγε στην Καραϊβική, ενώ το 38% στη Βραζιλία.

Ο βίαιος εκχριστιανισμός των σκλάβων

Οι σκλάβοι σε κάθε χώρα που αναγκάζονταν να μεταφερθούν έπαιρναν μαζί τους την κουλτούρα, τα ήθη και τα έθιμά τους. Έτσι μεταφέρθηκε και ο ήχος της σάμπα από την Αφρική στην αμερικανική ήπειρο.

Αν και μέχρι τότε οι Αφρικανοί συνόδευαν με τη σάμπα κάποιες ειδωλολατρικές  θρησκευτικές τελετές του τόπου τους, όταν με τη βία αναγκάστηκαν να αλλαξοπιστήσουν, έπρεπε να βρουν ένα τρόπο να κρατήσουν ζωντανή την παράδοσή τους .

Μέσω της σάμπας “μεταμόρφωσαν” τις θρησκευτικές τελετές σε χορευτικές εκδηλώσεις που έμοιαζαν με πάρτι κι έτσι ξεγελούσαν τους αφέντες τους και απέφευγαν τιμωρίες που μπορεί να οδηγούσαν μέχρι τον θάνατο.

Με το πέρασμα των χρόνων, η σάμπα αγαπήθηκε από τους Βραζιλιάνους ανεξαρτήτως χρώματος και καταγωγής και τελικά έγινε σημαντικό κεφάλαιο της πολιτισμικής ιστορίας τους.

Η διάδοση της “βραζιλιάνικης” σάμπα

Στις αρχές του 19ου αιώνα, σκλάβοι αλλά και αυτόχθονος πληθυσμός  των κατώτερων κοινωνικών τάξεων της Βραζιλίας, χόρευαν στους τρελούς ρυθμούς της σάμπα στην περιοχή Καριόκα, γύρω από το ομώνυμο ποτάμι που περνούσε μέσα από το Ρίο ντε Τζανέιρο. Ο χορός αυτός έμεινε γνωστός και ως σάμπα- καριόκα.

Την περίοδο μάλιστα, που γινόταν και το γνωστό καρναβάλι, πλήθος κόσμου από τις κοντινές επαρχίες μαζευόταν για να γιορτάσει και να ξεφαντώσει.

Η σάμπα σταδιακά διαδόθηκε και στις ανώτερες τάξεις, και όταν οι αίθουσες χορού έγιναν μικρότερες, στις αρχές του 1917, προέκυψε η σάμπα, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

Τη δεκαετία του 1920  διαδόθηκε και στην υπόλοιπη Αμερική ως χορός για ζευγάρια, ενώ οι κανόνες της σάμπα διατυπώθηκαν για πρώτη φορά το 1928 στο βιβλίο του Πολ Μπουσέ.

Το 1933, η δημοτικότητα του χαρούμενου χορού εκτοξεύτηκε, όταν ο Φρεντ Αστέρ και η Ντολόρες ντελ Ρίο κουνήθηκαν στους φρενήρεις ρυθμούς της σάμπα στην ταινία “Volando hacia Rio de Janeiro”.

Το 1941, παρόμοια εγχείρημα πραγματοποίησε και η Κάρμεν Μιράντα στο έργο “Aquella noche en Rio”.

Λίγο αργότερα, ο χορός  έφτασε και στην Ευρώπη, ενώ το μουσικό κομμάτι “Brazil” του μουσικού Άρι Μπαρόσο έγινε επίσημα και το τραγούδι της σάμπα.

Ο τελετουργικός χορός των σκλάβων έγινε σύμβολο του καρναβαλιού, του ερωτισμού και του ξεφαντώματος, η δημοτικότητά του οποίου διατηρείται μέχρι σήμερα.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Γιατί το τανγκό χορευόταν μόνο από άνδρες; Η παράδοξη ιστορία του ερωτικού χορού…