Ο πράκτορας του FBI, που πούλαγε πληροφορίες στην ΕΣΣΔ, για να πηγαίνει σε στριπτιτζάδικα, αν και ήταν φανατικά θρησκευόμενος

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο Ρόμπερτ Χάνσεν ήταν Αμερικανός πράκτορας του FBI που κατασκόπευε για τις σοβιετικές και ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών από το 1979 έως το 2001. Η κατασκοπεία του θεωρείται η χειρότερη διαρροή πληροφοριών στην ιστορία των ΗΠΑ. Ο Χάνσεν πούλησε στους Ρώσους περίπου 6.000 απόρρητα έγγραφα που περιγράφουν λεπτομερώς τις στρατηγικές των ΗΠΑ σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου, τις εξελίξεις στις στρατιωτικές τεχνολογίες, πτυχές του προγράμματος αντικατασκοπείας των ΗΠΑ, καθώς και ονόματα πρακτόρων τους στην ΕΣΣΔ/Ρωσία. Οι αμερικανικές υπηρεσίες ασφαλείας χρειάστηκαν 22 χρόνια για να τον συλλάβουν. Μάλιστα, το FBI είχε αναθέσει μία εποχή στον Χάνσεν να εντοπίσει ένα Σοβιετικό πράκτορα στην υπηρεσία, που ήταν ο ίδιος!

Αρχή της κατασκοπευτικής δράσης

Το 1979, τρία χρόνια μετά την πρόσληψή του στο FBI, ο Χάνσεν προσέγγισε ανώνυμα τη Σοβιετική Κεντρική Διεύθυνση Πληροφοριών (GRU) για να της δώσει άκρως απόρρητες πληροφορίες για την ασφάλεια των ΗΠΑ. Ο Χάνσεν είχε πάρει τα μέτρα του για να μην μάθουν οι Σοβιετικοί την ταυτότητά του.

Έτσι ξεκίνησε ο πρώτος του “κύκλος” κατασκοπείας, που διήρκεσε μέχρι το 1981.

Κατά τη διάρκειά της, ο Χάνσεν παρείχε σημαντικό όγκο πληροφοριών στην GRU, συμπεριλαμβανομένων λεπτομερειών για τις υποκλοπές του FBI σε βάρος Σοβιετικών καθώς και καταλόγους με ονόματα πρακτόρων που είχαν οι Αμερικανοί στην ΕΣΣΔ.

“Υπόθεση Πολιάκοφ”

Η πιο σημαντική του διαρροή ήταν η αποκάλυψη ότι ο Σοβιετικός στρατηγός της GRU, Ντμίτρι Πολιάκοφ, ήταν πληροφοριοδότης της CIA και ότι της είχε δώσει πολλές άκρως απόρρητες πληροφορίες. Ταυτόχρονα με τον Χάνσεν, ο Όλντριχ Έιμς που εργαζόταν στη CIA, αλλά ήταν κατάσκοπος των Σοβιετικών, τους αποκάλυψε τη δράση του Πολιάκοφ.

Ο Ντιμίτρι Πολιάκοφ συνελήφθη το 1986 και εκτελέστηκε το 1988.

Ο Έιμς συνελήφθη από τους Αμερικανούς το 1994 και κατηγορήθηκε επίσημα ότι αυτός ήταν που έδωσε το όνομα του Πολιάκοφ στους Σοβιετικούς. Αντίθετα, ο ρόλος του Χάνσεν στην ίδια υπόθεση έγινε γνωστή μόλις το 2001 μετά τη σύλληψή του.

Το 1981, ο Χάνσεν μετατέθηκε στα κεντρικά γραφεία του FBI στην Ουάσιγκτον. Τότε σταμάτησε κάθε επαφή με την GRU.

Β΄ Κύκλος κατασκοπείας

Η νέα του θέση του έδωσε πρόσβαση σε πληροφορίες που αφορούσαν πολλές διαφορετικές επιχειρήσεις του FBI που σχετίζονταν με τις υποκλοπές και την ηλεκτρονική παρακολούθηση. Επίσης, έγινε γνωστός στο FBI ως ειδικός στην νέα τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Τρία χρόνια αργότερα, ο Χάνσεν μετατέθηκε στο Τμήμα του FBI που είχε στόχο τον εντοπισμό και σύλληψη κατασκόπων της ΕΣΣΔ στις ΗΠΑ καθώς και την αξιολόγηση Σοβιετικών πρακτόρων που κατασκόπευαν για λογαριασμό των Αμερικανών σε διάφορες υπηρεσίες ασφαλείας της χώρας τους.

Το 1985, ο Χάνσεν επικοινώνησε με την KGB με ανώνυμη επιστολή όπου προσέφερε και πάλι τις υπηρεσίες του. Ζητούσε 100.000 $ σε μετρητά  για κάθε πακέτο απορρήτων εγγράφων που θα τους προωθούσε. Για να αποδείξει ότι εννοούσε ό,τι έλεγε, στην επιστολή του ο Χάνσεν είχε τα ονόματα τριών πρακτόρων της KGB που έστελναν πληροφορίες στο FBI, τους Μπόρις Γιουζχίν, Βαλερί Μαρτίνοφ και Σεργκέι Μοτορίν.

Ο Χάνσεν αγνοούσε, ότι ο Έιμς είχε ήδη αποκαλύψει λίγο καιρό πριν στην KGB τα ονόματα των τριών διπλών πρακτόρων. Όμως, ήταν η πληροφορία του Χάνσεν που σφράγισε τη μοίρα τους. Αμέσως μετά, όλοι τους συνελήφθησαν. Ο Μαρτίνοφ και ο Μοτορίν εκτελέστηκαν. Ο Γιουζχίν έμεινε στη φυλακή για έξι χρόνια. Όταν απελευθερώθηκε μετανάστευσε στις ΗΠΑ.

Η γκάφα του FBI

Στο FBI έφθασαν πληροφορίες από πράκτορες που είχε στην ΕΣΣΔ ότι κάποιος υπάλληλος του Γραφείου, είχε δώσει στην KGB τα ονόματα των Γιουζχίν, Μαρτίνοφ και Σεργκέι. Στον Χάνσεν ανατέθηκε να ερευνήσει τις πληροφορίες αυτές. Με άλλα λόγια τον έβαλαν να ψάξει να βρει τον εαυτό του!

Όπως ήταν φυσικό, χαρακτήρισε τις πληροφορίες ως ανεπιβεβαίωτη φήμη που δεν χρειάζονταν περαιτέρω διερεύνηση. Επιπλέον, το 1988 έδωσε αντίγραφο της μελέτης του στη KGB. Μαζί με αυτή, ο Χάνσεν έδωσε και μία λίστα όλων των Σοβιετικών που είχαν πληροφορήσει  το FBI ότι ένας υπάλληλος του ήταν κατάσκοπος της KGB.

Επιπλέον, σε δύο περιπτώσεις ενημέρωσε την KGB για δικούς της πράκτορες στις ΗΠΑ που όμως είχαν γίνει διπλοί πράκτορες και δούλευαν για τους Αμερικανούς.

Δεν είναι γνωστό τι απέγιναν όλοι αυτοί, αλλά μάλλον δεν είχαν καλό τέλος….

“Υπόθεση Μπλόκ”

Το 1989, ο Χάνσεν έμαθε ότι το FBI ερευνούσε τον Φέλιξ Μπλοκ, έναν αξιωματούχο του αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών ως ύποπτο για κατασκοπεία υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Χάνσεν προειδοποίησε γι’ αυτό την KGB, με αποτέλεσμα να τερματίσει απότομα την επαφή με τον Μπλοκ.

Έτσι, το FBI δεν μπόρεσε να βρει στοιχεία σε βάρος του, αν και μέχρι σήμερα υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι ήταν πράκτορας της ΕΣΣΔ. Για το λόγο αυτό απολύθηκε από το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών.

Ο Χάνσεν έδωσε στους Σοβιετικούς και χρήσιμες πληροφορίες για τον τρόπο που οι Αμερικανοί συνέλεγαν πληροφορίες με διάφορα ηλεκτρονικά μέσα, όπως ραντάρ, κατασκοπευτικούς δορυφόρους και υποκλοπές σημάτων.

“Υπόθεση Μονόπολι”

Η πιο σημαντική πληροφορία που ο Χάνσεν έδωσε στους Σοβιετικούς στη διάρκεια του “Β΄ Κύκλου Κατασκοπείας ” αφορούσε το νέο κτήριο της πρεσβείας τους στην Ουάσιγκτον. Όταν ξεκίνησαν να το κατασκευάζουν, το FBI έσκαψε μια σήραγγα κάτω από το δωμάτιο όπου θα γίνονταν οι αποκωδικοποιήσεις των απόρρητων σημάτων της πρεσβείας.

Η επιχείρηση πήρε την κωδική ονομασία “Μονόπολι”.

Όμως, το FBI έμαθε ότι κάποιος είχε περάσει την πληροφορία στους Σοβιετικούς και έτσι δεν χρησιμοποίησε τη σήραγγα για να κάνει υποκλοπές. Η “Επιχείρηση Μονόπολι” τερματίστηκε άδοξα, έχοντας στοιχίσει στο αμερικανικό δημόσιο πολλά εκατομμύρια δολάρια.

Ο Χάνσεν έκανε την αποκάλυψη στους Σοβιετικούς τον Σεπτέμβριο του 1989.  Αυτοί χάρηκαν τόσο πολύ που τον επόμενο μήνα του έδωσαν ως πληρωμή-μπόνους 55.000 $.

Γ΄ Κύκλος κατασκοπείας

Όταν το 1991 κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση, ο Χάνσεν διέκοψε κάθε επικοινωνία με τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, που έτσι κι αλλιώς ήταν σε χαοτική κατάσταση. Όμως, το 1992 που ιδρύθηκε η Ρωσική Ομοσπονδία, άρχισε και πάλι να επικοινωνεί με τη GRU και να στέλνει άκρως απόρρητες πληροφορίες των Αμερικανών.

Το 1994 συνελήφθη ο Όλντριχ Έιμς, ο πράκτορας της CIA που θεωρούνταν ως ο αρχικατάσκοπος των Ρώσων στις αμερικανικές υπηρεσίες ασφαλείας. Όμως, οι Αμερικανοί μάθαιναν ότι ευαίσθητες πληροφορίες που είχαν να κάνουν με την ασφάλειά τους συνέχιζαν να καταλήγουν στη GRU.

Τότε κατάλαβαν, σχεδόν μετά από μία εικοσαετία, ότι υπήρχε και δεύτερος αρχικατάσκοπος, αυτή τη φορά στο FBI. Έτσι ξεκίνησε μια συλλογική προσπάθεια του FBI και της CIA για να εντοπιστεί και να συλληφθεί.

Σύλληψη και καταδίκη

Στις 18 Φεβρουαρίου 2001, πράκτορες του FBI έστησαν ενέδρα στον Ρόμπερτ Χάνσεν σε μία γέφυρα κοντά στο σπίτι του στην Ουάσιγκτον. Είχε μόλις αφήσει εκεί ένα πακέτο με απόρρητα έγγραφα που θα παραλάμβανε ένας Ρώσος πράκτορας.

Κατηγορήθηκε ότι για 22 χρόνια είχε πουλήσει άκρως απόρρητες πληροφορίες των ΗΠΑ στη Σοβιετική Ένωση και στη συνέχεια στη Ρωσία, λαμβάνοντας ως αμοιβή 1,5 εκατομμύρια δολάρια σε μετρητά, διαμάντια και Ρόλεξ.

Για να αποφύγει τη θανατική ποινή, ο Χάνσεν ομολόγησε την ενοχή του σε 14 κατηγορίες για κατασκοπεία και μία για συνωμοσία για τη διάπραξη κατασκοπείας. Ανέφερε ότι δεν είχε κανένα πολιτικό ή ιδεολογικό κίνητρο για τις ενέργειές του.

Μάλιστα, δεν είχε καμία συμπάθεια για τον κουμμουνισμό. Το μόνο του κίνητρο ήταν οικονομικό.

Καταδικάστηκε 15 φορές σε ισόβια χωρίς τη δυνατότητα αποφυλάκισης. Πέθανε στη φυλακή το 2023.

Θεοσεβούμενος καθολικός

Όλοι όσοι γνώριζαν τον Χάνσεν «έπεσαν από τα σύννεφα» όταν μαθεύτηκε ότι ήταν ο πιο σημαντικός κατάσκοπος των Ρώσων στις ΗΠΑ.

Ήταν φανατικός καθολικός που πήγαινε με τη γυναίκα του και τα έξι παιδιά του κάθε Κυριακή στη Θεία Λειτουργία στην εκκλησία της γειτονιάς του. Τα παιδιά του πήγαιναν σε καθολικά σχολεία.

Μάλιστα, μέχρι το 2020 η σύζυγος του ήταν καθηγήτρια θεολογίας στο καθολικό σχολείο όπου πήγαιναν οι κόρες τους. Ο Χάνσεν προέτρεπε τους καθολικούς συναδέλφους του στο FBI να πηγαίνουν στην εκκλησία και χαρακτήριζε τους Σοβιετικούς/Ρώσους ως «άθεους», παρόλο που κατασκόπευε υπέρ τους.

Όμως και αυτά ήταν όλα μία βιτρίνα.

Σεξουαλική διαστροφή

Όπως αποκαλύφθηκε μετά τη σύλληψή του, ο Χάνσεν παρίστανε τον θεοσεβούμενο καθολικό. Του άρεσε να κάνει σεξ με τη γυναίκα του και να τους παρακολουθούν οι κοντινοί φίλοι του δίχως να το γνωρίζει η ίδια.

Μάλιστα, είχε εγκαταστήσει κρυφή βιντεοκάμερα και βιντεοσκοπούσε τις ερωτικές περιπτύξεις τους. Στη συνέχεια έδειχνε τις βιντεοκασέτες στους φίλους του.

Όταν αργότερα εμφανίστηκε το διαδίκτυο, σε συζητήσεις που γίνονταν σε διάφορες «αίθουσες συνομιλιών» (chat rooms), περιέγραφε τόσο αναλυτικά το σεξ που έκανε με τη γυναίκα, που όσοι έτυχε να γνωρίζουν το ζευγάρι καταλάβαιναν ποιοι ήταν.

Ο Χάνσεν επισκεπτόταν συχνά τα στριπτιτζάδικα της Ουάσιγκτον και συνδέθηκε με μια στριπτιζού, την Πρισίλα Σου Γκέιλι. Με χρήματα που είχε πάρει από την KGB πήγε μαζί της διακοπές στο Χονγκ Κονγκ. Επιπλέον, της έδωσε μετρητά, κοσμήματα και μια Μερσεντές. Η Γκέιλι ισχυρίζεται ότι ο Χάνσεν δεν έκανε σεξ μαζί της, και ότι απλά «ήθελε να την προσηλυτίσει στον καθολικισμό για να σώσει την ψυχή της».

Αρχική εικόνα. Ο Ρόμπερτ Χάνσεν σε φωτογραφία που ελήφθη από την αστυνομία μετά τη σύλληψή του. Πηγή: Wikipedia