“Uno gato, una paniota”. Το σύνθημα της κατοχικής Ελλάδας που εξαφάνισε τις γάτες από τα αστικά κέντρα. Πως η πείνα μετέτρεψε την ιταλική φρατζόλα σε νόμισμα

(Απόσπασμα από το βιβλίο “Όσα δεν γνωρίζατε για την περίοδο από τους Βαλκανικούς Πολέμους έως την Εθνική Αντίσταση”, Γιάννης Γρυντάκης-Γιώργος Δάλκος-Άγγελος Χόρτης-Έκτορας Χόρτης, εκδόσεις Μεταίχμιο)

Κατά τη διάρκεια του πρώτου χειμώνα της Κατοχής, χιλιάδες Έλληνες, ιδιαίτερα στην Αθήνα και τον Πειραιά, πέθαιναν από ασιτία λόγω της έλλειψης τροφίμων.

Ο γερμανός πρεσβευτής στην Αθήνα, Άλτενμπουργκ, μετά την άφιξή του στην Ελλάδα, βλέποντας την κατάσταση, υπέβαλε αίτημα στο γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών, ζητώντας την αποστολή τροφίμων. Ωστόσο, το υπουργείο απάντησε ότι υπεύθυνοι για την Ελλάδα ήταν οι Ιταλοί. Από την πλευρά των Ιταλών, ο Μουσολίνι σχολίαζε με δηκτικό τρόπο τη συμπεριφορά των Συμμάχων του, δηλώνοντας τα εξής: “Αφού οι Γερμανοί ξάφρισαν από τους Έλληνες ακόμα και τα κορδόνια των παπουτσιών, τώρα θέλουν να μας φορτώσουν την ευθύνη για την οικονομική κατάσταση”.

Το ψωμί ψωμάκι…

Την άνοιξη του 1942 και αφού είχε προηγηθεί ένας εφιαλτικός χειμώνας, με τη μεσολάβηση της ουδέτερης σουηδικής κυβέρνησης, οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί συμφώνησαν με τις κατοχικές δυνάμεις (Γερμανία και Ιταλία) να αποστέλλεται στην Ελλάδα κάθε μήνα καναδικό σιτάρι με σουηδικά πλοία, για τις επισιτιστικές ανάγκες του χειμαζόμενου ελληνικού λαού. Οι αποστολές ξεκίνησαν από τον Αύγουστο του 1942 και έως τον Μάρτιο του 1945 έφτασαν στην Ελλάδα πάνω από 600.000 τόνοι αγαθών, κυρίως δημητριακά και άλλα είδη πρώτης ανάγκης. Το σιτάρι αποτελούσε δωρεά της καναδικής κυβέρνησης, επειδή δεν είχαν φτάσει ποτέ στην Ελλάδα οι αγορασμένοι από την κυβέρνηση Κορυζή 350.000 τόνοι καναδικού σιταριού.

Uno gato, una paniota

Πανιότα λέγανε οι Ιταλοί μια μικρή, αφράτη, μυρωδάτη φραντζόλα από αλεύρι φαρίνα. Την έβλεπαν οι πιτσιρικάδες στην Κατοχή και τους τρέχανε τα σάλια. Οι Ιταλοί, καταλαβαίνοντας την αξία της, την έκαναν γρήγορα “νόμισμα”, δηλαδή μέσο ανταλλαγής. Στη μεγάλη πείνα, όταν έβλεπαν γυναίκα του γούστου τους, έδειχναν την πανιότα ως δέλεαρ για να ενδώσει στις ορέξεις τους. Το δόκανο έπιανε όπου ήταν να πιάσει, αλλά τις πιο πολλές φορές εισέπρατταν το “ΝΟ”. Τότε στρέφονταν σε αγόρια, συνήθως δωδεκάχρονα, που ήτανε και σβέλτα, με το σύνθημα “uno gato, una paniota” (=Ένας γάτος, μια φραντζόλα). Αντάλλασσαν δηλαδή τη φραντζόλα με έναν γάτο, όχι με γάτα. Κι ο κόσμος αναρωτιόταν τι στο καλό ήθελαν τον γάτο.

Πού να φανταστούν πως οι μακαρονάδες τους έτρωγαν σαν κουνελάκια. Και τότε μέσα στο καταχείμωνο της μεγάλης πείνας στην περιοχή του Πειραιά μπουλούκια μπουλούκια πεινασμένων παιδιών ορμούσαν από αυλή σε αυλή και από ταράτσα σε ταράτσα για να πιάσουν τους γάτους και να τους χώσουν σε κανένα τσουβάλι, καλάθι ή τενεκέ. Υπέκυπταν, λοιπόν, οι γάτοι στο μεγάλο μυστικό όπλο, την πανιότα!

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Κωσταράζι, το μαρτυρικό χωριό που εξαφάνισαν οι Γερμανοί επειδή θεώρησαν τον μυλωνά συνεργάτη των ανταρτών. Πυρπόλησαν όλα τα σπίτια και εκτέλεσαν 12 κατοίκους