“Τραγουδούσε χιουμοριστικά και υβριστικά δια το ιταλικόν έθνος”. Η απαγόρευση των Ιταλών στη Βέμπο και η αφαίρεση της άδειας. Πως επέστρεψε στη σκηνή

“Θα τελειώσει ο πόλεμος και θ’ ανθίσουν οι λόγγοι και θα πάψουν ν’ ακούγονται των μανάδων οι βόγκοι. Θα τελειώσει ο πόλεμος που με πίκρες μας ντύνει κι όπως πρώτα χαρούμενη θα ξανάρθει η ειρήνη”.

Η φωνή της Σοφία Βέμπο σφράγισε την αντίσταση ενάντια στον κατακτητή. Με την κήρυξη του πολέμου το 1940 ανέλαβε την εμψύχωση των ελλήνων στρατιωτών στο μέτωπο με πατριωτικά και σατυρικά τραγούδια, ενώ πρωταγωνίστησε σε επιθεωρήσεις που προσάρμοζαν το θέμα τους στην πολεμική επικαιρότητα.

H απαγόρευση  του τραγουδιού και η αφαίρεση της άδειας

Το καλοκαίρι του 1941 η Βέμπο τραγουδούσε στο “Αθήναιον” το “Θα τελειώσει ο πόλεμος”, ένα τραγούδι των Μίμη Τραϊφόρου και Μιχάλη Σουγιουλ. Στο τέλος μάλιστα των χειρόγραφων του στίχων ο Μ. Τραϊφόρος σημείωνε ότι: “Το έγραψα στη διάρκεια της Γερμανοϊταλικής Κατοχής. Το τραγούδι αυτό στάθηκε η αφορμή να την κατεβάσουν οι Ναζί από τη σκηνή”.

11 Αυγούστου 1941. Η τραγουδίστρια της Νίκης αντικρίζει δύο άντρες με πολιτικά να την περιμένουν έξω από το καμαρίνι της στο θέατρο. Τη ζητούσαν στην αστυνομία. “Θα έρθω μετά την απογευματινή”, τους απάντησε. Χωρίς δεύτερη κουβέντα η Σοφία Βέμπο οδηγήθηκε στο γραφείο του τότε διευθυντή της Αστυνομίας Αθηνών, Άγγελου Έβερτ. Εκεί της ανακοινώθηκε ότι δε θα ξανατραγουδήσει, ούτε θα ξαναπατήσει στο θέατρο. Της απαγόρευαν ακόμη να παραστεί και ως θεατής.

“Και πως θα ζήσω την οικογένεια μου κύριε Έβερτ, εσείς οι πατριώτες μου οι Έλληνες θα μου κόψετε το ψωμί;”, αναρωτήθηκε.

Σύμφωνα με την αυτοβιογραφία της, στις 9/8/1941 το Ιταλικό Φρουραρχείο Αθηνών εκδίδει την υπ’ αριθ. Πρωτ. 13/2 διαταγή που υπέγραφε ο αντισυνταγματάρχης Κ. Μεόλι, και αναφέρει για τη Βέμπο: «κατά την διάρκειαν του παρελθόντος πολέμου, εις το θέατρον Μακέδου, ετραγουδούσε χιουμοριστικά και υβριστικά δια το ιταλικόν έθνος τραγούδια».

Στη διαταγή τονίζεται ότι ο κόσμος την θαυμάζει, την χειροκροτεί και την εκθειάζει για τα αντιιταλικά της τραγούδια.

Για αυτό το λόγο παρακινείται η Αστυνομία «να παύση την δράσιν της στο τραγούδι εις όλα τα θέατρα της Ελλάδος.

Η εντολή ήταν ρητή: Να της αφαιρεθεί η άδεια ασκήσεως του επαγγέλματος και να πάψει να εμφανίζεται στη σκηνή.

Μια βδομάδα μετά, η Βέμπο επισκέφθηκε το θέατρο «Αθήναιον» για να δει την παράσταση και να χαιρετήσει τους συναδέλφους της. Όταν το γεμάτο θέατρο αντιλήφθηκε την παρουσία της, την κάλεσε να ανέβει στη σκηνή και να τραγουδήσει τα «Παιδιά της Ελλάδος», που είχε απαγορευτεί από την κατοχή. Αρχικά εκείνη αρνήθηκε, ωστόσο  το κοινό δε σταμάτησε να τη ζητά. Έτσι τελικά ανέβηκε στη σκηνή και η φωνή της αντήχησε στην περιοχή. Το κοινό ξεσηκώθηκε και τη χειροκρότησε. Οι ιταλικές Αρχές την αναζήτησαν εκείνο το βράδυ για να την συλλάβουν.

Η λογοκρισία και οι όροι της επιστροφής

Η απουσία της  από τα θέατρα δεν έμεινε απαρατήρητη. Γρήγορα οι φήμες οργίασαν. “Θα την εκτελέσουν”, “Έκανε κατασκοπεία σε βάρος των Γερμανών”, “Ο Μουσολίνι θέλει να της αποδείξει πως δεν είναι κορόιδο, όπως τον αποκαλεί μήνες ολόκληρους με το τραγούδι της”…

Καθώς οι μήνες περνούσαν και η Βέμπο είχε αποσυρθεί από τις παραστάσεις και το τραγούδι, ο Διευθυντής της Αστυνομίας αφού της συνέστησε μία συμβιβαστική λύση. Αν ήθελε να ξανατραγουδήσει, μπορούσε μόνο υπό όρους. Ο Έβερτ αφού της έκανε τις απαραίτητες συστάσεις της ζήτησε να υπογράψει υπεύθυνη δήλωση ότι από εδώ και πέρα δε θα τραγουδούσε συνθηματικά ή πατριωτικά τραγούδια και θα έπρεπε να δέχεται κάθε μορφή λογοκρισίας στα τραγούδια της. Η “τραγουδίστρια της Νίκης” με δυσφορία δέχτηκε την πρόταση και συναίνεσε. ‘Ετσι ο Έβερτ διαμεσολάβησε για την επιστροφή της άδειας επαγγέλματος.

Δύο μήνες μετά την απαγόρευση των Ιταλών να τραγουδά δημοσίως, η Σοφία Βέμπο απέκτησε ξανά την άδεια καλλιτέχνιδος. Αποκαλυπτικό είναι το έγγραφο του αστυνομικού διευθυντή Αγγέλου Έβερτ μετά από σχετική θετική απάντηση της Ιταλικής Στρατιωτικής Διοικήσεως:

«Αρ. Πρωτ. 40965 Φ. 84/27 προς την επιτροπή Ασκήσεως του Επαγγέλματος του ηθοποιού, Ν. 5736: «Έχομεν την τιμήν […] να παρακαλέσωμεν υμάς όπως ευαρεστούμενοι επιστρέψητε την άδειαν ασκήσεως επαγγέλματος εις την Σοφίαν Βέμπο, καθ’ όσον επετράπη εις ταύτην να συνεχίση την καλλιτεχνικήν δράσιν της υπό ωρισμένους περιορισμούς δια τους οποίους υπέγραψε σχετικήν δήλωσιν, ήτις διεβιβάσθη υφ’ ημών εις την Διοίκησιν των Βασιλικών Καραμπινιέρων. Ο Διευθυντής της Αστυνομίας Άγγελος Έβερτ, Αστυνομικός Διευθυντής Β΄».

Η Βέμπο επέστρεψε στο θέατρο και το τραγούδι με αυστηρούς όρους για το ρεπερτόριό της. Ήταν χαρούμενη που θα τραγουδούσε ξανά, ωστόσο μέσα της είχε δημιουργηθεί σύγχυση. Δεν ήξερε αν επιστροφή της σήμαινε υποταγή στους Ιταλούς ή προσωπική νίκη.

Πληροφορίες και φωτογραφίες αντλήθηκαν το βιβλίο της Κατερίνας Πετρίδου «Σοφία Βέμπο, τραγούδαγε την Ελλάδα και όλη η Ελλάδα τραγούδαγε μαζί της». University Studio Press

Διαβάστε ακόμη στη “ΜτΧ”: Το τραγούδι «Παιδιά της Ελλάδος Παιδιά» εμψύχωσε τους φαντάρους στο μέτωπο, αλλά ήταν και η αρχή του έρωτα της Σοφίας Βέμπο με τον «ατίθασο» Μίμη Τραϊφόρο