“Το τσάι είναι πιο σημαντικό και από τα πυρομαχικά”. Γιατί ο Τσώρτσιλ φέρεται να είπε τη φράση, εν καιρώ πολέμου

Είναι γνωστή η αγάπη των Βρετανών για το τσάι. Αν και δεν έχουν τη μεγαλύτερη κατά κεφαλή κατανάλωση του προϊόντος στον κόσμο.

Είναι τρίτοι, με πρώτους τους Τούρκους και δεύτερους τους Ιρλανδούς. Ωστόσο το τσάι είναι το «εθνικό» ρόφημά τους. Ακόμη και ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν μπόρεσε να περιορίσει την κατανάλωση του τσαγιού στη Βρετανία. Αντίθετα, αυξήθηκε κατακόρυφα αφού θεωρήθηκε ότι βοηθούσε σημαντικά την πολεμική προσπάθεια των Βρετανών

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Για το λόγο αυτό το τσάι χαρακτηρίστηκε ως προϊόν πρώτης ανάγκης που θα έπρεπε να εισάγεται στη Βρετανία μαζί με το πολεμικό υλικό και τα σιτηρά! Μπορεί ως συνέπεια του ναυτικού αποκλεισμού που είχαν επιβάλλει οι Γερμανοί με τα υποβρύχια, η χώρα να είχε σοβαρές ελλείψεις σε βασικά καταναλωτικά προϊόντα, το τσάι όμως δεν ήταν ένα απ’ αυτά.

Η βρετανική κυβέρνηση αγοράζει όλα τα αποθέματα μαύρου τσαγιού

Στις αρχές του 1942, όταν ακόμη οι δυνάμεις του Άξονα προωθούνταν σ’ όλα τα μέτωπα, η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε να διαθέσει ένα τεράστιο κονδύλι για να αγοράσει τα αποθέματα μαύρου τσαγιού που υπήρχαν στη διεθνή αγορά.

Σε μία εποχή που οι Βρετανοί αντιμετώπιζαν ελλείψεις στο ψωμί, κρέας, αυγά κ.α., η κυβέρνησή τους δεν ρίσκαρε να συμβεί το ίδιο και με το τσάι. Λέγεται ότι ο Ουΐνστον Τσόρτσιλ είχε χαρακτηρίσει το τσάι πιο σημαντικό στην πολεμική προσπάθεια ακόμη και από τα πυρομαχικά! Φράση που αν ειπώθηκε είχε μεταφορική αξία αλλά έδειχνε την προσέγγιση του θέματος.

Ίσως λοιπόν να μην είναι περίεργο, ότι το βάρος του τσαγιού που εισήχθη το 1942 στη Βρετανία ήταν μεγαλύτερο ακόμη και από εκείνο των πυρομαχικών που εισήχθησαν στη χώρα την ίδια χρονιά.

Το τσάι ως εργαλείο προπαγάνδας

Η αγορά όλων των διαθέσιμων αποθεμάτων μαύρου τσαγιού παγκοσμίως θεωρήθηκε ότι θα βοηθούσε να αναπτερωθεί το ηθικό του πληθυσμού, αλλά και των στρατιωτών που είχε καταπέσει μετά τις σημαντικές νίκες του Άξονα. Καθώς το διάλειμμα για τσάι στη Βρετανία αποτελεί μία κοινωνική εκδήλωση που φέρνει κοντά τους ανθρώπους, εκτιμήθηκε ότι αυτό εν καιρώ πολέμου θα βοηθούσε να ενισχυθεί η ομοψυχία και συντροφικότητα.

Η αξία της συνήθειας είχε τεράστια ψυχολογική σημασία.

Σε όλη τη διάρκεια του πολέμου οι βρετανοί στρατιώτες ακόμη και στην πρώτη γραμμή έκαναν καθημερινά διάλειμμα για να πιούν τσάι.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Βρετανοί μοίραζαν τσάι και στους έλληνες στρατιώτες που πολεμούσαν μαζί τους στη Βόρεια Αφρική το 1941-1942.

Αρχικά, απόρησαν  επειδή οι περισσότεροι θεωρούσαν το τσάι φάρμακο για το κρύωμα ή ρόφημα για ηλικιωμένους. Όμως γρήγορα και ο ελληνικός στρατός υιοθέτησε το τσάι ως καθημερινό ρόφημα για τους φαντάρους, ίσως επειδή δεν τους πρόσφεραν καφέ.

Οι Βρετανοί χρησιμοποίησαν το τσάι και ως προπαγανδιστικό όπλο. Στη διάρκεια αεροπορικών επιχειρήσεων πάνω από την Ολλανδία που ήταν υπό γερμανική κατοχή, η Βρετανική Βασιλική Αεροπορία (RAF) εκτός από βόμβες σε γερμανικούς στρατιωτικούς στόχους έριχνε τσάι στους Ολλανδούς.

Μόνο σε μία νύχτα η RAF έριξε συνολικά 75.000 πακέτα με φακελάκια τσάι σε ολλανδικές πόλεις και χωριά. Μαζί με το τσάι υπήρχαν και μηνύματα υποστήριξης προς τον κατεχόμενο λαό.

20 εκατομμύρια πακέτα του Ερυθρού Σταυρού, που στάλθηκαν σε βρετανούς αιχμαλώτους, περιείχαν σακουλάκια τσάι. Αυτά βοηθούσαν κυρίως στην ψυχολογία τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά τον πόλεμο, η κοινή παραδοχή μεταξύ των πρώην αιχμαλώτων ήταν ότι και μόνο που έβλεπαν τα φακελάκια με το τσάι στα πακέτα χαίρονταν. Γι’ αυτούς ήταν ένα μήνυμα ότι δεν τους είχαν ξεχάσει οι δικοί τους.

Τα πρακτικά οφέλη του τσαγιού στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου

Το μεγαλύτερο διάστημα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο βρετανικός στρατός μετέφερε νερό για τους στρατιώτες του στην πρώτη γραμμή  σε παλιά κάνιστρα πετρελαίου. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να υπάρχει μια περίεργη γεύση. Όμως, το βράσιμο του νερού με τσάι κάλυπτε αυτή τη γεύση και οι στρατιώτες μπορούσαν να το πιούν. Έτσι, μέσω της κατανάλωσης τσαγιού, οι βρετανοί στρατιώτες έπιναν αρκετό νερό για να παραμείνουν ενυδατωμένοι.

Παράλληλα, το τσάι, ιδιαίτερα το μαύρο, λόγω της περιεκτικότητας σε καφεΐνη έδινε ενέργεια στους στρατιώτες. Επιπλέον, η άφθονη κατανάλωσή του μείωνε αρκετά τη διάθεσή τους για αλκοόλ. Αυτό συνέβαλε ώστε οι βρετανοί στρατιώτες στην πρώτη γραμμή να είναι σε εγρήγορση και νηφάλιοι στη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων.

Από κάποιους ιστορικούς το τσάι έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα «μυστικά όπλα» των Βρετανών που τους βοήθησαν να κερδίσουν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο! Σίγουρα πάντως η ύπαρξη του ήταν μια ψυχολογική ένεση ενώ η έλλειψη του, θα είχε αναμφισβήτητα αρνητικό αντίκτυπο, ειδικά στην ψυχοσύνθεση ενός λαού όπως ο βρετανικός που αγαπά τη δύναμη της συνήθειας.  

Στοιχεία αντλήθηκαν από: https://blog.teabox.com/year-britain-bought-tea-world