“Τελείωσε η μπύρα, στείλτε κι άλλη”. Οι περίφημες επιστολές των Ρωμαίων στρατιωτών στο οχυρό Βιντολάντα

Στη βόρεια Αγγλία και πολύ κοντά στο Τείχος του Αδριανού αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν αποκαλύψει τα κατάλοιπα ενός μεγάλου οχυρού-στρατοπέδου της ρωμαϊκής εποχής, γνωστό ως «Οχυρό Βιντολάντα» (Vindolanda Fort).

Πρόκειται για ένα από τα στρατόπεδα των οποίων οι στρατιώτες υπερασπίζονταν το βορειότερο σύνορο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Στη Βιντολάντα έχουν βρεθεί περισσότερες από 1300 επιστολές και σημειώματα που σχετίζονται με αυτούς τους άνδρες.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Τα κείμενα χρονολογούνται μεταξύ 90-130 μ.Χ. και φωτίζουν πολλές πτυχές της ζωής στη Βιντολάντα. Ανήκουν κυρίως σε στρατιώτες, αλλά και τους λίγους πολίτες που διέμεναν εκεί. Είναι γραμμένα σε λεπτά φύλλα ξύλου που έχουν μέγεθος μιας σύγχρονης καρτ-ποστάλ. Διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα εξαιτίας του βαλτώδους περιβάλλοντος του οχυρού.

Αιτήματα και παράπονα στρατιωτών

Υπάρχουν επιστολές όπου οι στρατιώτες αιτούνταν άδεια από τον διοικητή τους, τον Φλάβιο Κηριάλη (Flavius Cerialis). Ένας αξιωματικός του ιππικού έγραφε στον διοικητή ότι οι άνδρες του είχαν πιεί όλη τη διαθέσιμη μπύρα τους και τον παρακαλούσε ευγενικά να τους στείλει και άλλη!

Ένας στρατιώτης παραπονιόταν στους οικείους του ότι δεν του έγραφαν τακτικά και ζητούσε να του στείλουν κάλτσες γιατί κρύωνε. Μία άλλη επιστολή ανέφερε ότι κάποιος έστελνε στρείδια σ’ ένα φίλο του που βρισκόταν στη Βιντολάντα. Είχε λάβει ως δώρο πενήντα και θα του έστελνε τα μισά.

Σ’ ένα από τα έγγραφα υπάρχει η μειωτική αναφορά στους ντόπιους Κέλτες ως Brittunculi, δηλαδή «μικροί Βρεττανοί». Αυτό δείχνει τον ρατσισμό που είχαν οι Ρωμαίοι προς τον τοπικό υπόδουλο πληθυσμό. Είναι μάλλον ειρωνικό αν αναλογιστούμε ότι οι μονάδες του ρωμαϊκού στρατού που επάνδρωναν το οχυρό της Βιντολάντα απαρτίζονταν κυρίως από στρατιώτες που είχαν κελτική καταγωγή και ήταν Βαταβοί, από τη σημερινή Ολλανδία.

Πρόσκληση στο πάρτυ γενεθλίων της Κλαυδίας Σεβήρας

Η πιο γνωστή από τις «Επιστολές της Βιντολάντα» είναι μία πρόσκληση σε γιορτή γενεθλίων.

Η Κλαυδία Σεβήρα (Claudia Severa) γυναίκα του Αίλιου Βρόκχου (Aelius Brocchus) που ήταν διοικητής κάποιου οχυρού κοντά στη Βιντολάντα καλούσε στα γενέθλιά της τη Σουλπικία Λεπιντίνα (Sulpicia Lepidina), σύζυγο του Φλάβιου Κηριάλη (Flavius Cerialis) που ήταν διοικητής της Βιντολάντα.

Η πρόσκληση στο πάρτι γενεθλίων χρονολογείται γύρω στο 100 μ. Χ. και γράφει τα εξής:

«Η Κλαυδία Σεβήρα στη Σουλπικία Λεπιντίνα της (στέλνει) χαιρετίσματα. Στις 11 Σεπτεμβρίου, αδελφή, την μέρα που γιορτάζω τα γενέθλιά μου, σου δίνω μία θερμή πρόσκληση για να βεβαιωθώ ότι θα μας έλθετε, ώστε να κάνεις την μέρα ακόμη πιο ωραία για μένα αν έλθεις και είσαι (στα γενέθλιά μου). Δώσε τα χαιρετίσματά μου στον Κηριάλη σου. Ο Αίλιος μου και ο μικρός μου γιος σου στέλνουν τα χαιρετίσματά τους. Θα σε αναμένω, αδελφή. Γεια σου, αδελφή, η πιο αγαπημένη μου ψυχή, που εύχομαι να ευημερεί, και χαίρε.

Στη Σουλπικία Λεπιντίνα (σύζυγο) του Κηριάλη, από την Κλ. Σεβήρα».

Πρόκειται για μία από τις παλαιότερες προσκλήσεις σε πάρτι γενεθλίων στην ιστορία!

Επίσης, είναι το παλαιότερο κείμενο στα λατινικά που έχει γραφεί από γυναίκα. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι το μεγαλύτερο τμήμα είναι γραμμένο από επαγγελματία γραφέα, που ίσως υπηρετούσε υπό τις διαταγές του συζύγου της Σεβήρας, Αίλιου Βρόκχου. Όμως, η πιο προσωπική πρόταση «Θα σε αναμένω, αδελφή. Γεια σου, αδελφή, η πιο αγαπημένη μου ψυχή, που εύχομαι να ευημερεί, και χαίρε» έχει γραφεί με διαφορετικό χέρι που πιστεύεται ότι ήταν γυναικείο.

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι είναι της Κλαυδίας Σεβήρας. Επίσης, είναι πολύ πιθανόν ότι εκφώνησε και το υπόλοιπο κείμενο στον γραφέα.

Η Σεβήρα θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα μορφωμένη καθώς χρησιμοποιεί ποιητική γλώσσα στην πρόσκλησή της στη Λεπεντίνα.

Το κείμενο δείχνει ότι οι δύο γυναίκες ήταν στενές φίλες και ότι συχνά επισκεπτόταν η μία την άλλη, ταξιδεύοντας μεταξύ των οχυρών που διοικούσαν οι άνδρες τους. Αν και η Σεβήρα αποκαλεί την Λεπιντίνα «αδελφή» είναι σίγουρο λόγω των ονομάτων τους ότι δεν είχαν συγγενική σχέση. Έτσι, η προσφώνηση αυτή δείχνει τη μεγάλη αγάπη που είχαν μεταξύ τους, οι γυναίκες των δύο ρωμαίων διοικητών στο πιο απομακρυσμένο όριο της αυτοκρατορίας.

Οι Επιστολές της Βιντολάντα

Τα κείμενα αυτά είναι γνωστά ως «Επιστολές της Βιντολάντα» (Vindolanda Letters). Σχετίζονται κυρίως με πρακτικά και καθημερινά ζητήματα της φρουράς του οχυρού. Έτσι, έχουμε αναφορές για τη δύναμη με τους παρόντες στρατιώτες, και όσων απουσίαζαν ή ασθενούσαν. Επίσης, υπάρχουν παραγγελίες προμηθειών, έξοδα ταξιδιών κ.ά.

Είναι ξεκάθαρο ότι ο ρωμαϊκός στρατός, όπως οι σύγχρονοι στρατοί, βασιζόταν πολύ στο γραπτό λόγο για να εκτελεί τις καθημερινές του δραστηριότητες.

Όμως, εκτός από «υπηρεσιακά» σημειώματα υπάρχουν επιστολές, που έλαβαν όσοι βρίσκονταν στο οχυρό ή κείμενα που έγραψαν αυτοί γι’ άλλους, αλλά που ποτέ δεν εστάλησαν.

Αρχική εικόνα: Σύγχρονος πίνακας ζωγραφικής που απεικονίζει ρωμαίους στρατιώτες να υπερασπίζονται το Τείχος του Αδριανού. Πηγή: Pinterest