“Σκοτώστε τον Ρόμελ!” Η απόπειρα Βρετανών κομάντος με επικεφαλής το γιο ενός ναυάρχου, που τελικά σκοτώθηκε

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Το Νοέμβριο του 1941 οι Βρετανοί ετοίμαζαν μεγάλη αντεπίθεση κατά των ιταλογερμανικών δυνάμεων στη Βόρεια Αφρική που διοικούσε ο Γερμανός στρατηγός Έρβιν Ρόμελ, με την κωδική ονομασία «Σταυροφόρος» («Crusader»). Στόχος τους ήταν να εμποδίσουν τον Ρόμελ να φθάσει στην Αίγυπτο και να βάλουν τέλος στην πολιορκία του Τομπρούκ από τις δυνάμεις του Άξονα. Στο σχεδιασμό του «Σταυροφόρου» είχε συμπεριληφθεί και μία μικρή καταδρομική επιχείρηση στα μετόπισθεν του εχθρού που είχε ως στόχο τη δολοφονία του Ρόμελ, και έφερε την κωδική ονομασία «Πτερύγιο» («Flipper»).

Οι Βρετανοί πίστευαν ότι ο θάνατος του Ρόμελ θα διευκόλυνε σε μεγάλο βαθμό να επιτευχθούν οι στόχοι του «Σταυροφόρου». Είχαν την πληροφορία ότι το αρχηγείο του ήταν σε μία βίλα στη Σίντι Ράφα της Κυρηναϊκής, και ότι ο ίδιος βρισκόταν συνέχεια εκεί. Έτσι προγραμμάτισαν την αποστολή καταδρομέων εναντίον του για τη νύχτα της 17^ης προς 18 Νοεμβρίου 1941, λίγες ώρες πριν από την έναρξη της Επιχείρησης «Σταυροφόρος».

Εκτός από την επίθεση εναντίον του Ρόμελ, οι κομάντο θα κατέστρεφαν το ιταλικό αρχηγείο στην πόλη καθώς και αποθήκες καυσίμων και πυρομαχικών.

Αποστολή αυτοκτονίας

Επρόκειτο για αποστολή αυτοκτονίας, αφού θα πραγματοποιούνταν εκατοντάδες χιλιόμετρα πίσω από τις εχθρικές γραμμές. Ακόμη και αν η αποστολή ήταν επιτυχής, οι κομάντο θα βρίσκονταν εγκλωβισμένοι στα μετόπισθεν του εχθρού και πολύ μακριά από τις συμμαχικές γραμμές. Η αποστολή ανατέθηκε στην επίλεκτη ομάδα κομάντο 11 Scottish Commando και επικεφαλής ορίστηκε ο συνταγματάρχης Λέικοκ.

Η επιχείρηση για την εξόντωση του Ρόμελ, που ήταν το δυσκολότερο κομμάτι της αποστολής, ζήτησε προσωπικά να την αναλάβει ο 24χρονος αντισυνταγματάρχης Τζέφρυ Κιζ.

O Kιζ ήταν ο νεότερος αντισυνταγματάρχης του βρετανικού στρατού και γιος του ναυάρχου Ρότζερ Κιζ, ο οποίος την περίοδο 1940-1941 ήταν υπεύθυνος για όλες τις επιχειρήσεις των Βρετανών κομάντο ως διευθυντής της υπηρεσίας «Συνδυασμένων Επιχειρήσεων» («Combined Operations»).

Ο ναύαρχος Κιζ γνώριζε από πρώτο χέρι πόσο επικίνδυνη θα ήταν η Επιχείρηση «Πτερύγιο» για τους άνδρες που θα την εκτελούσαν. Παρά ταύτα, δεν εμπόδισε τον γιο του.

Η εκτέλεση της επιχείρησης

Έξι αξιωματικοί και 53 στρατιώτες μεταφέρθηκαν με δύο υποβρύχια από την Αλεξάνδρεια στην ακτή κοντά στους στόχους τους, την οποία είχαν θέσει υπό τον έλεγχό τους λίγοι Βρετανοί καταδρομείς που είχαν πέσει με αλεξίπτωτα. Τη νύχτα της 17^ης  προς 18 Νοεμβρίου κατεύθυναν με σήματα από φακούς τις λέμβους που μετέφεραν στην ακτή τους κομάντο με επικεφαλής τους Λέικοκ και Κιζ. Οι περισσότεροι κομάντος ανέλαβαν να χτυπήσουν τους Ιταλούς, ενώ ο Κιζ και άλλοι τρεις θα επιτίθονταν στη βίλλα που πίστευαν ότι ήταν το αρχηγείο του Ρόμελ.

Οι Βρετανοί κομάντο αιφνιδίασαν τους Γερμανούς σκοπούς της βίλλας που δεν ανέμεναν επίθεση των Συμμάχων τόσο μακριά από το μέτωπο και κατάφεραν να μπουν στο εσωτερικό της. Εκεί πυροβολούσαν και πετούσαν χειροβομβίδες σε όσους Γερμανούς έβλεπαν.

Ο Κιζ συνεπλάκη μ’ ένα Γερμανό στρατιώτη τον οποίο τραυμάτισε και στη συνέχεια όρμησε σ’ ένα δωμάτιο μέσα στο οποίο ήταν δέκα Γερμανοί αξιωματικοί. Ενώ ο Κιζ τους πέταξε μία χειροβομβίδα αυτοί πρόλαβαν και τον πυροβόλησαν με αποτέλεσμα να τον τραυματίσουν θανάσιμα. Ένας κομάντο μετέφερε τον Κιζ έξω από τη βίλα αλλά τον άφησε εκεί μόλις διαπίστωσε ότι είχε εκπνεύσει. Οι Γερμανοί συνέλαβαν τραυματισμένο έναν ακόμη.

Το μοιραίο λάθος των Βρεττανών

Οι γερμανικές απώλειες ήταν τρεις συνταγματάρχες και ένας στρατιώτης νεκροί και τρεις αξιωματικοί τραυματίες. Ο μεγάλος αριθμός απωλειών σε ανώτερους αξιωματικούς οφειλόταν στο γεγονός ότι οι Βρετανοί είχαν πράγματι χτυπήσει ένα αρχηγείο του γερμανικού στρατού, με τη διαφορά ότι αυτό δεν ήταν του Ρόμελ, αλλά μιας μονάδας εφοδιασμού. Ο Ρόμελ είχε το αρχηγείο του σ’ εκείνη τη βίλα μερικές εβδομάδες πριν, όμως στο μεταξύ το είχε μεταφέρει σε άλλη τοποθεσία κοντά στο Τομπρούκ. Επιπλέον, τη νύχτα της επιδρομής ο Ρόμελ δεν ήταν καν στη Βόρεια Αφρική αφού γιόρταζε στη Ρώμη τα 50^α γενέθλιά του.

Η άλλη ομάδα κομάντο υπό τον συνταγματάρχη Λέικοκ ανατίναξε μόνο μια ιταλική αποθήκη καυσίμων και στη συνέχεια οι περισσότεροι από αυτούς αιχμαλωτίστηκαν από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς. Μόνο ο Λέικοκ και ο λοχίας Τζακ Τέρρυ -από την ομάδα του Κιζ- κατάφεραν να διαφύγουν μέσα στην έρημο και 37 ημέρες αργότερα έφθασαν στις βρετανικές γραμμές.

Η Επιχείρηση «Πτερύγιο» υπήρξε παταγώδης αποτυχία αλλά και ούτε και η επιχείρηση «Σταυροφόρος» υπήρξε ιδιαίτερα επιτυχής. Μπορεί να έλυσε την πολιορκία του Τομπρούκ, αλλά δεν κατάφερε το αποφασιστικό πλήγμα κατά των δυνάμεων του Ρόμελ, όπως ήλπιζαν οι επιτελείς, και λίγο αργότερα απειλούσαν και πάλι την Αίγυπτο.

Ο Ρόμελ και η απόδοση τιμών στους κομάντο

Ο Ρόμελ εντυπωσιάστηκε από τη γενναιότητα των Βρετανών παρ’ όλο που στόχος τους ήταν η εξόντωσή του. Οι κομάντο που αιχμαλωτίστηκαν είχαν την ίδια μεταχείριση με βάση τους διεθνείς κανόνες όπως και οι στρατιώτες που αιχμαλωτίζονταν στο μέτωπο.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ρόμελ ποτέ δεν εφάρμοσε διαταγή του Χίτλερ ότι οι κομάντο των Συμμάχων που θα συλλαμβάνονταν από τις γερμανικές δυνάμεις δεν θα θεωρούνταν αιχμάλωτοι πολέμου και θα έπρεπε να εκτελούνται.

Ο Ρόμελ διέταξε ο νεκρός Κιζ να ταφεί μαζί με τους τέσσερις Γερμανούς που σκοτώθηκαν στη διάρκεια της επιδρομής και να του αποδοθούν πλήρης στρατιωτικές τιμές. Μάλιστα, ζήτησε από τον προσωπικό του ιερέα να κάνει την κηδεία του επίδοξου δολοφόνου του. Ο Ρόμελ έστειλε στους γονείς του Κιζ φωτογραφίες από την τελετή της κηδείας και τον τάφο του γιου τους, κίνηση που κέρδισε το σεβασμό των Βρετανών. Στον τάφο του Τζέφρυ Κιζ οι Γερμανοί τοποθέτησαν ίδιο ξύλινο σταυρό όπως και σε εκείνους των δικών τους.

Μετά τον πόλεμο, τα λείψανα του Κιζ ετάφησαν στο βρετανικό στρατιωτικό κοιμητήριο της Βεγγάζης και στην ταφόπλακα μπήκε η επιγραφή: «Σκοτώθηκε ενώ ηγούνταν της επιδρομής κατά του αρχηγείου του Στρατηγού Ρόμελ στο Σίντι Ράφα. Γιος ναυάρχου του (βρετανικού) Στόλου. Τα μάτια του Κυρίου».

Στοιχεία αντλήθηκαν από το άρθρο του Steven Trent Smith, «Τhe failed mission to take out Germany’s Desert Fox»

Τα πρώτα 6, 5 λεπτά της ταινίας «Η Αλεπού της Ερήμου: Η Ιστορία του Ρόμελ» (The Desert Fox: The Story of Rommel»), παραγωγής 1951 με τον Τζέιμς Μέισον στον πρωταγωνιστικό ρόλο, αναπαριστούν την αποτυχημένη καταδρομική επιχείρηση που είχε ως στόχο τη δολοφονία του. Στην ταινία υπάρχουν πολλές ιστορικές ανακρίβειες για τη δράση του Κίζ και των άλλων κομάντο στη διάρκεια της επιχείρησης https://www.youtube.com/watch?v=HvMymFwm8As

Αρχική εικόνα: Σκίτσο που δημοσιεύθηκε σε αγγλικό βιβλίο το 1966 με θέμα την απόπειρα των Βρετανών κομάντο εναντίον του Ρόμελ. Πηγή: Pinterest