“Σκότωσα για να μη σκοτωθώ”. Η περιπετειώδης ζωή του Μπρους Γκρόμπελαρ. Ο θρυλικός τερματοφύλακας της Λίβερπουλ

του Γιώργου Κασαμπαλάκου

Υπήρξε ο τερματοφύλακας της Λίβερπουλ της δεκαετίας του 80, μιας θρυλικής ομάδας που σάρωσε τους εγχώριους και ευρωπαϊκούς τίτλους. Έζησε τη φρίκη του εμφυλίου πολέμου στη Ζιμπάμπουε, όπου αναγκάστηκε να σκοτώσει για να μη σκοτωθεί. Μια ομπρέλα λίγο έλειψε να του στερήσει τη μεταγραφή στη Λίβερπουλ. Χόρεψε …spaghetti dance στον τελικό Πρωταθλητριών απέναντι στη Ρόμα αλλά ήταν παρών στις ποδοσφαιρικές τραγωδίες του Χέϋζελ και του Χίλσμπορο. Δεν καταδικάστηκε για το σκάνδαλο των στημένων αγώνων, αλλά καταστράφηκε οικονομικά και σπιλώθηκε η φήμη του.

Πηγή Pinterest

Γεννήθηκε στις 6 Οκτώβρη του 1957 στο Ντέρμπαν της Νότιας Αφρικής. Η οικογένειά του ήταν Αφρικάνερ, απόγονοι Ολλανδών αποίκων. Σε ηλικία μόλις δύο μηνών μετακόμισε με τη μητέρα του και την αδερφή του στη Ροδεσία (σημερινή Ζιμπάμπουε), για να βρουν τον πατέρα του που δούλευε σε σιδηροδρομική εταιρία. Πριν κλείσει τα 10, έζησε το διαζύγιο των γονιών του, όμως είχε ανέμελα παιδικά χρόνια.

Η συμμετοχή του στον εμφύλιο πόλεμο της Ροδεσίας

Ήταν φανατικός ποδοσφαιρόφιλος από μικρός και λάτρευε τη θέση του τερματοφύλακα. Θεωρούσε ότι ήταν η πιο σημαντική θέση και λάτρευε να «ξενερώνει» τους αντιπάλους στερώντας τους από βέβαια γκολ. Το 1974, παρόλο που είχε κλείσει συμφωνία με μια ομάδα από τη Νότια Αφρική, η μητέρα του μεσολάβησε ώστε να καταταγεί στον στρατό!

Πηγή: Pinterest

Η θητεία στη Ροδεσία εκείνα τα χρόνια σήμαινε άμεση εμπλοκή σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, ανάμεσα στο ρατσιστικό κράτος του Ίαν Σμιθ, ο οποίος στηριζόταν από το απαρτχάϊντ της Νότιας Αφρικής, την (πορτογαλική αποικία) Μοζαμβίκη, το πορτογαλικό δικτατορικό καθεστώς που είχε ιδρύσει ο Σαλαζάρ και τις ένοπλες φιλομαοϊκές και φιλοσοβιετικές ομάδες γηγενών ανταρτών.

Ο Γκρόμπελαρ έχει παραδεχτεί ότι ποτέ δεν κατάφερε να καταλάβει την ενέργεια της μητέρας του αλλά και πως η συμμετοχή του στον πόλεμο ήταν μια φρίκη. Αναγκάστηκε να σκοτώσει για να μη σκοτωθεί. Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα ‘The Guardian’ το 2018, θυμάται την πρώτη φορά:

«Ήταν σούρουπο. Καθώς ο ήλιος δύει, μπορείς να δεις τις σκιές να κινούνται στους θάμνους. Είναι εσύ ή αυτοί. Όταν οι πυροβολισμοί σταματούν, απλώς κοιτάζεις τα πτώματα τριγύρω σου. Δεν ξέρω πόσους σκότωσα (…) Θυμάμαι έναν συμπολεμιστή μου που ακρωτηρίαζε τα θύματά του. Μάζευε ένα αυτί από κάθε θύμα του και το κρατούσε σε ένα βαζάκι. Τα βαζάκια ήταν περισσότερα από ένα. Είχε χάσει την οικογένειά του και έπαιρνε εκδίκηση με αυτόν τον τρόπο.»

Δεν ήταν ποτέ οπαδός των φυλετικών διακρίσεων. Θεωρεί αδέρφια του όσους κατάγονται από τη Ζιμπάμπουε, είτε είναι λευκοί είτε μαύροι.

Η αρχή μιας μεγάλης καριέρας

Μετά τον πόλεμο, θέλησε να αφήσει πίσω του το παρελθόν. Το ποδόσφαιρο τον βοήθησε σε αυτό όσο τίποτα άλλο. Το 1979, μετά την ανεξαρτητοποίηση της Ζιμπάμπουε, υπέγραψε συμβόλαιο με την καναδική ‘Βανκούβερ Γουάϊτκαπς’. Το ντεμπούτο του ήταν μια ήττα της ομάδας του από τους Λος Άντζελες Άζτεκς με 2-0, μάλιστα το ένα γκολ πέτυχε ο Γιόχαν Κρόϊφ που είχε μετακομίσει πρόσφατα στην πόλη των αγγέλων από τη Βαρκελώνη.

Μετακόμισε ως δανεικός στην Κρου, ομάδα Δ’ κατηγορίας Αγγλίας, όπου έπαιξε σε 24 αγώνες πρωταθλήματος. Στο ματς απέναντι στη Γιορκ, ειδικός απεσταλμένος της Λίβερπουλ είχε έρθει για να τον «τσεκάρει», όμως η εκκεντρικότητα του τερματοφύλακα, που βγήκε λόγω βροχής στο γήπεδο με την ομπρέλα του, έκανε τον άνθρωπο των Reds να φύγει απογοητευμένος. Κι όμως, μετά από μερικούς μήνες, η μεταγραφή ολοκληρώθηκε!

Πηγή Flickr

Συνολικά έπαιξε για την ομάδα του λιμανιού 627 παιχνίδια, από το 1981 έως και το 1994. Στους πρώτους του αγώνες τον διέκρινε η αστάθεια, όμως στηρίχτηκε με εμπιστοσύνη από το τεχνικό επιτελείο και αυτός τους δικαίωσε. Ποιος μπορεί να ξεχάσει τον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1984 στη Ρώμη, απέναντι στην ομώνυμη ομάδα;

Ο τελικός της Ρώμης το 1984 και το ….spaghetti dance

Στην κανονική διάρκεια του αγώνα, το ματς έληξε ισόπαλο με 1-1. Στη διαδικασία των πέναλτι, ο Γκρόμπελαρ έκλεψε την παράσταση με τα mind games, τις γκριμάτσες και όλα τα απίθανα «κόλπα» που επιστράτευσε, για να αποπροσανατολίσει τους αντιπάλους.

Δάγκωνε τα δίχτυα σα να ήταν σπαγκέτι για να πικάρει τους ιταλούς φίλους της μακαρονάδας, πέταγε ατάκες και φυσικά, στο πέναλτι που έκρινε το ματς, έκανε έναν ανεπανάληπτο χορό με τα πόδια του, που έμεινε στην ιστορία ως spaghetti dance. Ο Γκρατσιάνι άλλαξε την αρχική του απόφαση να σημαδέψει γωνία και επέλεξε να «σκοτώσει» τον Γκρόμπελαρ, σημαδεύοντας δυνατά και ψηλά στο κέντρο, η μπάλα όμως βγήκε άουτ!

Ο ίδιος ο Μπρους Γκρόμπελαρ δήλωσε μετά το τέλος του τελικού: «Βρίσκομαι στη Ρώμη, το εθνικό φαγητό είναι τα μακαρόνια, οπότε θα προσποιηθώ ότι έχω μακαρόνια αντί για πόδια»

Χέϊζελ και Χίλσμπορο

Την επόμενη χρονιά ήταν ξανά παρών σε τελικό, όμως ήταν ο τελικός του Χέϊζελ. Δεν ήθελε να παίξει μετά την εκατόμβη νεκρών που σημειώθηκε πριν ξεκινήσει ο αγώνας. Μαζί με συμπαίκτες του, είχαν μετατρέψει τα αποδυτήρια της Λίβερπουλ σε νοσοκομείο, προσπαθώντας να σώσουν ανθρώπινες ζωές. Όταν πήρε θέση κάτω από τα δοκάρια, είδε 3 μαχαίρια καρφωμένα στο χορτάρι, εκτοξευμένα από τους οπαδούς της Γιουβέντους.

Η μοίρα του το έφερε να είναι παρών και στην τραγωδία του Χίλσμπορο, τέσσερα χρόνια αργότερα, όταν 96 οπαδοί ποδοπατήθηκαν μέχρι θανάτου. Ήταν συντετριμμένος, αρνήθηκε να συμβιβαστεί με την ιδέα του να πεθάνεις για ένα ποδοσφαιρικό ματς και παρευρέθηκε σε πολλές κηδείες θυμάτων.

Στο γήπεδο, δεν ήταν και το καλύτερο παιδί. Μια από τις στιγμές που έμειναν στην ιστορία ήταν όταν ήρθε στα χέρια με το νεαρό τότε συμπαίχτη του στη Λίβερπουλ, Στιβ Μακνμάναμαν, τη χρονιά 1993-1994!

το σκάνδαλο με τα στημένα παιχνίδια

Όμως η καριέρα του στιγματίστηκε από τις κατηγορίες για τα στημένα παιχνίδια. Το 1994, η εφημερίδα ‘Sun’ κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο τη συμμετοχή του Γκρόμπελαρ, μαζί με τον Τζον Φασάνου της Άστον Βίλα και τον τερματοφύλακα Χανς Σέγκερς της Γουίμπλεντον, σε οργανωμένο σκάνδαλο στησίματος παιχνιδιών!

Η υπόθεση έγινε πιο επιβαρυντική για τον Γκρόμπελαρ, όταν δόθηκε στη δημοσιότητα βίντεο στο οποίο συνομιλεί για συγκεκριμένα περιστατικά στησίματος αγώνων με τον συνεργάτη του, Κρις Βίνσεντ, αναφέροντας ότι κέρδισαν 40.000 λίρες από το ματς της Λίβερπουλ απέναντι στη Νιούκαστλ το 1993.

Η δίκη πραγματοποιήθηκε το 1997 και στο εδώλιο του κατηγορουμένου εμφανίστηκαν οι 3 ποδοσφαιριστές μαζί με τον Μαλαισιανό επιχειρηματία Χενγκ Σουάνγκ Λιμ. Οι κατηγορίες δεν αποδείχτηκαν και ο Γκρόμπελαρ αθωώθηκε, παρ’ ότι ο ίδιος παραδέχτηκε τα ραντεβού και τις συνομιλίες με τον Βίνσεντ, ισχυριζόμενος όμως ότι μάζευε στοιχεία για να τα δώσει στη Δικαιοσύνη.

Πηγή Pinterest

Ο Γκρόμπελαρ πέρασε στην αντεπίθεση, όπως είχε μάθει να κάνει σε όλη του τη ζωή, απαιτώντας αποζημίωση από τη ‘Sun’, τα δικαστήρια όμως μείωσαν την αποζημίωση στο συμβολικό ποσό της μίας λίρας, τη στιγμή που εκείνος είχε ξοδέψει μισό εκατομμύριο στερλίνες για τα δικαστικά έξοδα…. Αν και αθωωμένος, καταστράφηκε οικονομικά, δηλώνοντας μετά από χρόνια:

«Από την αρχή μέχρι το τέλος, η συγκεκριμένη ιστορία πήρε δώδεκα χρόνια από την ζωή μου. Για περίπου έξι χρόνια οι κατηγορίες και τα δικαστήρια και έπειτα χρειάστηκαν έξι χρόνια για να τελειώσει ο γάμος μου (…) Ήρθα σε αυτή τη χώρα με δέκα λίρες στην τσέπη, έκανα σπουδαία καριέρα και έμεινα με μία!». 

Ἐπαιξε σε διάφορες ομάδες μικρότερων κατηγοριών, στην προσπάθειά του να κερδίσει κάποια χρήματα καθώς και στην εθνική ομάδα της Ροδεσίας, ώσπου «κρέμασε τα γάντια του» οριστικά το 2007. Από τότε ασχολείται με την προπονητική και ζει μόνιμα στον Καναδά.