“Προσοχή. Κίνδυνος. Αφανή ορύγματα”. Τα εγκαταλελειμμένα μεταλλεία με το δαιδαλώδες δίκτυο στοών. Πώς συνδέονταν με τη θάλασσα (drone)

Βγαίνοντας κανείς από τον οικισμό του Γραμματικού Αττικής και ακολουθώντας την επαρχιακή οδό Μαραθώνα-Καπανδριτίου, θα συναντήσει το Στραβαετό, ένα λόφο, οι νότιες πλαγιές του οποίου είναι γεμάτες από ορύγματα. 

Μια μπλε πινακίδα που έχει τοποθετηθεί στο βουνό προειδοποιεί: “Προσοχή. Κίνδυνος. Αφανή ορύγματα παλιών μεταλλείων“.

Ο χαρακτηρισμός “αφανή” προκύπτει από το γεγονός ότι υπάρχουν παντού τρύπες, πηγάδια και ορύγματα, πολλά από τα οποία είναι καλυμμένα με πυκνή βλάστηση και επομένως δεν είναι εύκολα ορατά. Δίχως υπερβολή, ο κίνδυνος είναι μεγάλος. Ακόμη και ένα βήμα μπορεί να αποβεί μοιραίο για οποιονδήποτε περιπατητή.

Δείτε τα ορύγματα του Γραμματικού μέσα από τα εντυπωσιακά εναέρια πλάνα του συνεργάτη μας, Αργύρη Σταματίδη (Droneasgr):

Τα μεταλλεία σιδήρου που συνδέονταν με τον Ευβοϊκό

Τα μεταλλεία σιδήρου του Γραμματικού κατασκευάστηκαν από Ιταλούς και ανήκαν στην οικογένεια Σούτσου. Ξεκίνησαν να λειτουργούν γύρω στο 1880, την ίδια περίοδο που αναπτύσσονταν ραγδαία τα μεταλλεία του Λαυρίου.

Το σιδηρομετάλλευμα ερχόταν στην επιφάνεια με αναβατήρες. Αφού συγκεντρώνονταν οι απαιτούμενες ποσότητες σε προκαθορισμένα σημεία, οι εργάτες το φόρτωναν σε μικρά βαγονέτα.

Μια μικρή σιδηροδρομική γραμμή, τύπου Ντεκοβίλ, συνέδεε τα μεταλλεία του Γραμματικού με τις περιοχές Ραμνούντας, Σέσι και Λιμνιώνας, οι οποίες βρέχονται από τον Νότιο Ευβοϊκό.

Χαραγμένες επιγραφές στον πυθμένα ενός μεγάλου πηγαδιού των εγκαταστάσεων πιστοποιούν την παρουσία μεταλλωρύχων και τη συστηματική λειτουργία των μεταλλείων μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1910. Έκτοτε, η συνέχιση της λειτουργίας τους κρίθηκε ασύμφορη.

Στον πάτο των ορυγμάτων σκάφτηκαν πηγάδια, με το μεγαλύτερο να φτάνει σε βάθος τα 100 μέτρα, και ένα δαιδαλώδες δίκτυο στοών σε τουλάχιστον εννέα επίπεδα. Μάλιστα, πεπειραμένες ομάδες σπηλαιολόγων που εξερεύνησαν τα ορύγματα ανακάλυψαν μία σκουριασμένη ρόδα από βαγονέτο κρυμμένη κάτω από πέτρες.

Δείτε παρακάτω ένα 14λεπτο βίντεο του Βασίλη Βασάλου, μέλους του Σπηλαιολογικού Ελληνικού Εξερευνητικού Ομίλου (ΣΠ.ΕΛ.Ε.Ο.) από την αυτοψία της ομάδας στα ορύγματα του Γραμματικού:

Σύμφωνα με μαρτυρίες ντόπιων, στο Γραμματικό γίνονταν περιστασιακά εξορύξεις και τη δεκαετία του ’30, ενώ στα χρόνια της Κατοχής φυγαδεύτηκαν άνθρωποι και περιουσίες από τη σιδηροδρομική γραμμή, που σήμερα δεν σώζεται.

Στις μέρες μας, οι εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις όπου κατέληγε το σιδηρομετάλλευμα του Γραμματικού και ύστερα φορτωνόταν στα πλοία είναι άμεσα ορατά από την παραλία τoy Λιμνιώνα, κοντά στον Ραμνούντα. Διασώζονται οι πέτρινες βάσεις της γέφυρας μεταφοράς και φόρτωσης στα πλοία και κάποια περιμετρικά κτίσματα.

Με πληροφορίες από: Αστική Σπηλαιολογία

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Αργύρης Σταματίδης (Droneasgr)