“Ποιος πληρώνει τον Βαρκάρη;” Το σήριαλ του BBC που γυρίστηκε στην Κρήτη. Το σενάριο με τα φαντάσματα του Β’ Π.Π.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Η τηλεοπτική σειρά του BBC2, οκτώ επεισοδίων, με τον τίτλο «Ποιος πληρώνει τον βαρκάρη;» (“Who pays the ferryman?”) προβλήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο από τον Οκτώβριο ως το Δεκέμβριο του 1977. Το θέμα του ήταν η επιστροφή στην Κρήτη- μετά από 30 χρόνια- ενός Άγγλου πρώην στρατιωτικού που είχε πολέμησε εκεί στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Είχε συνεργαστεί με τους αντάρτες εναντίον των Γερμανών. Στο νησί έρχεται αντιμέτωπος με τα «φαντάσματα» του παρελθόντος του. Το σήριαλ υπήρξε μεγάλη επιτυχία και την παρακολούθησαν εκατομμύρια τηλεθεατές στο Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες όπου προβλήθηκε. Υπήρξε επίσης μία πρώτης τάξης διαφήμιση για την Κρήτη στο εξωτερικό.

Υπόθεση της σειράς

Ο Βρετανός ναυπηγός Άλαν Χαλντέιν (στο ρόλο ο διάσημος Άγγλος ηθοποιός Τζακ Χέντλεϊ) παίρνει διαζύγιο από τη γυναίκα του και αναγκάζεται να πουλήσει την επιχείρησή του. Σε αυτό το κρίσιμο σταυροδρόμι της ζωής του δεν είναι σίγουρος πως θα πρέπει να συνεχίσει. Θεωρεί ότι ίσως βοηθηθεί σε αυτή του την αναζήτηση αν επισκεφθεί την Κρήτη. Εκεί στη διάρκεια της Κατοχής, πριν από 30 χρόνια, ο Χαλντέιν ως νεαρός στρατιώτης είχε πολεμήσει με τους ντόπιους αντάρτες εναντίον των Γερμανών.

Για την ανδρεία που επέδειξε στις μάχες, οι Έλληνες σύντροφοί του του έδωσαν το τιμητικό προσωνύμιο «Λέανδρος».

Ο Χαλντέιν θεωρεί ότι επισκεπτόμενος τα μέρη όπου ανδραγάθησε στα νιάτα του ίσως βρει ένα νόημα να συνεχίσει τη ζωή του. Αυτό που  αγνοεί είναι ότι στην Κρήτη είχε αφήσει «φαντάσματα» που ξεκινούν να τον καταδιώκουν μόλις φθάνει εκεί.

Κρητική κόρη

Ενώ ο Χαλντέιν βρισκόταν στην Κρήτη, την εποχή της Κατοχής, έκανε δεσμό με μία συμπολεμίστριά του, τη Μελίνα Ματάκη. Όταν ο πόλεμος τελείωσε και ο Χαλντέιν επαναπατρίστηκε στην Αγγλία, θέλησε να κρατήσει επαφή με τη Ματάκη με την προοπτική να «επισημοποιήσει» τη σχέση τους. Όμως, τα γράμματα που έστελνε ο Χαλντέιν στη Μελίνα έμειναν αναπάντητα. Αυτός θεώρησε ότι η Μελίνα είχε βρει κάποιον άλλο.

Στην πραγματικότητα η μητέρα της Μελίνας, που δεν ήθελε η κόρη της να παντρευτεί ξένο, υπέκλεπτε τα γράμματα.

Η Μελίνα θεώρησε ότι ο Χαλντέιν την είχε παρατήσει. Το πρόβλημα ήταν ότι είχε μείνει έγκυος δίχως να το γνωρίζει ο Άγγλος και γέννησε την κόρη του. Ως ανύπαντρη μητέρα στην Κρήτη το 1945, η Μελίνα αντιμετώπιζε την προκατάληψη της τοπικής κοινωνίας. Αυτός που της συμπαραστάθηκε ήταν ένας δικηγόρος, ο Μπάμπης Σπυριδάκης. Ο Σπυριδάκης υπήρξε αδελφικός φίλος του Χαλντέιν όταν πολεμούσαν μαζί τους Γερμανούς.

Ο “Λέανδρος”

Στην επιστροφή του στην Κρήτη, ο Χαλντέιν ανακαλύπτει ότι ως «Λέανδρος» είχε γίνει θρύλος στους Κρητικούς για τον ηρωισμό του. Έτσι 30 χρόνια αργότερα στο νησί όλοι τον υποδέχονται θερμά.

Όμως, όταν τον συναντά ο Σπυριδάκης ενώ ο Χαλντέιν τον χαιρετά με χαρά, αυτός του μιλά ψυχρά.  Στη συζήτηση που έχουν οι δύο τους ο Χαλντέιν διαπιστώνει ότι η συμπεριφορά του Σπυριδάκη απέναντί του είχε να κάνει με την εντύπωσή του, ότι είχε εγκαταλείψει τη Μελίνα. Αυτή είχε πεθάνει τέσσερα χρόνια πριν ο Χαλντέιν πάει στην Κρήτη.

Ο Χαλντέιν απαντά στον Σπυριδάκη ότι έγραψε γράμματα στη Μελίνα δίχως να πάρει απάντηση. Έτσι, θεώρησε ότι η νεαρή γυναίκα δεν ήθελε να συνεχίσει τη σχέση τους. Τότε ο Σπυριδάκης ρίχνει τη «βόμβα» στον Χαλντέιν: Η Μελίνα όχι μόνο συνέχισε να είναι ερωτευμένη μαζί του και να τον περιμένει να γυρίσει, αλλά γέννησε την κόρη του! Μάλιστα η κόρη αυτή είχε αποκτήσει δικό της παιδί. Έτσι ο Χαλντέιν ανακαλύπτει ταυτόχρονα ότι είναι πατέρας και παππούς αφού δεν είχε ιδέα ότι είχε αφήσει έγκυο τη Μελίνα.

Θέλει να γνωρίσει αμέσως την κόρη του που έχει μία ταβέρνα και τον εγγονό του.

Η Αννίκα

Όμως υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα. Όταν ο Χαλντέιν έφθασε στην Κρήτη επισκέφθηκε την περιοχή όπου είχε γνωρίσει τη Μελίνα. Εκεί συνάντησε μία ντόπια, την Άννικα (στο ρόλο η Μπέτυ Αρβανίτη) με την οποία υπήρξε μία αμοιβαία έλξη. Έτσι δημιουργήθηκε δεσμός χωρίς να γνωρίζουν ποιοι ήταν.

Ο Χαλντέιν μαθαίνει από τον Σπυριδάκη ότι η Αννίκα είναι αδελφή της Μελίνας, και θεία του παιδιού του. Έτσι, αποφασίζει να γνωρίσει την κόρη και τον εγγονό του χωρίς να τους πει ποιος είναι. Επίσης, ξέρει ότι δεν πρέπει να αποκαλύψει την ταυτότητά του στην Άννικα.

Το μυστικό του όμως διαρρέει και ο Χαλντέιν γίνεται στόχος μίας βεντέτας με ενορχηστρώτρια τη μητέρα της Μελίνας και της Αννίκας, την Κατερίνα Ματάκη (στο ρόλο η Πέισιενς Κολλιέρ). Η αγωνία κορυφώνεται στο τέλος του τελευταίου επεισοδίου. Ο Χαλντέιν καταλήγει να κυνηγείται στα βουνά της Κρήτης, όπου πολέμησε τους Γερμανούς, από τους κρητικούς συγγενείς του.

Δεν αποκαλύπτουμε το τέλος, στην περίπτωση που κάποιος αναγνώστης θα ήθελε να δει τη σειρά.

Οβολός του Χάροντα

Ο τίτλος του σίριαλ αναφέρεται στην πίστη των αρχαίων Ελλήνων στον Χάροντα, τον βαρκάρη του Κάτω Κόσμου. Αυτοί είχαν ως έθιμο να τοποθετούν ένα νόμισμα (ο “οβολός του Χάροντα) στο στόμα ή το σώμα ενός νεκρού πριν από την καύση ή την ταφή του ώστε να πληρώσει τον βαρκάρη που θα τον πήγαινε στον Άδη.

Σ’ ένα από τα επεισόδια της σειράς, ο πρωταγωνιστής στην Κρήτη λαμβάνει ένα γράμμα με δύο κέρματα για τον Χάροντα, μία ευθεία απειλή στη ζωή του.

Συντελεστές

Σεναριογράφος της σειράς “Ποιος πληρώνει τον βαρκάρη;” ήταν ο συγγραφέας Μάικλ Μπέρντ (Michael J. Bird) που ήταν γνώστης της κρητικής ιστορίας και λαογραφίας.

Στο σίριαλ εκτός από Βρετανούς, συμμετείχαν και γνωστοί Έλληνες ηθοποιοί, όπως η Μπέτυ Αρβανίτη, ο Τάκης Εμμανουήλ, η  Μαίρη Σόκαλη, ο Νίκος Βερλέκης και άλλοι.

Η θεματική μελωδία του σίριαλ, σε σύνθεση του Γιάννη Μαρκόπουλου, ήταν στον πίνακα με τα 10 πιο δημοφιλή τραγούδια στο Ηνωμένο Βασίλειο στα τέλη του 1977 και τις αρχές του 1978.

Το σίριαλ γυρίστηκε κυρίως σε τοποθεσίες μέσα και γύρω από την Ελούντα.

Δείτε εδώ το τελευταίο επεισόδιο της σειράς “Ποιος πληρώνει τον βαρκάρη;”.