“Οι ήρωες του Τέλεμαρκ”. Πώς η Νορβηγική αντίσταση εμπόδισε τον Χίτλερ να κατασκευάσει πρώτος την ατομική βόμβα. Το σαμποτάζ που έγινε ταινία

Το βράδυ της 20ης Φεβρουαρίου 1943 μέλη της νορβηγικής αντίστασης βύθισαν στη Βόρεια Θάλασσα οχηματογωγό των Ναζί, με το οποίο μετέφεραν αποθέματα βαρέος ύδατος, υλικό απαραίτητο για την κατασκευή πυρηνικών όπλων.

Η επιχείρηση αποτελούσε μέρος μιας σειράς ενεργειών δολιοφθοράς στην νορβηγική επαρχία Τέλεμαρκ, που ονομάστηκε “σαμποτάζ του βαρέος ύδατος”. Οι προσπάθειες του Χίτλερ να αποκτήσει την πρωτιά στην κατασκευή της ατομικής βόμβας, έπεσαν στο κενό.

Το χρονικό της επιχείρησης “Σαμποτάζ του βαρέου ύδατος“

Το εργοστάσιο της νορβηγικής εταιρείας Norsk Hydro στην πόλη Βέμορκ, 160 χιλιόμετρα από το Όσλο, ήταν το μοναδικό στον κόσμο που παρήγαγε βαρύ ύδωρ σε μεγάλες ποσότητες, κατά τη διάρκεια του Β Παγκόσμιου Πόλεμου. Ένα από τα πρώτα πράγματα που φρόντισαν Ναζί μόλις κατέκτησαν τη Νορβηγία, ήταν να πάρουν υπό τον έλεγχό τους το εργοστάσιο. Αυτό θα τους έδινε το προβάδισμα στον αγώνα για την κατασκευή της ατομικής βόμβας απέναντι στους Συμμάχους.

Η επιχείρηση δολιοφθοράς έγινε από τη νορβηγική αντίσταση σε συνεργασία με τις Βρετανικές δυνάμεις. Το σχέδιο είχε τρεις φάσεις που ονομάστηκαν “Grouse,” “Freshman,” and “Gunnerside”. Η πρώτη προσπάθεια πραγματοποιήθηκε το φθινόπωρο του 1942, όπου τέσσερις Νορβηγοί αλεξιπτωτιστές αποπειράθηκαν την πρώτη επίθεση στο εργοστάσιο. Οι Βρετανοί στρατιώτες που συνεργάζονταν, εντοπίστηκαν από τις κατοχικές δυνάμεις, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν. Τα μέλη της νορβηγικής αντίστασης πρόλαβαν και κρύφτηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα σε μια απομακρυσμένη και εγκαταλελειμμένη καλύβα. Η πρώτη προσπάθεια μπορεί να ήταν ανεπιτυχής, αλλά δεν κατάφερε να σταματήσει τους Νορβηγούς αντιστασιακούς.

Η δεύτερη προσπάθεια έγινε λίγους μήνες μετά από 9μελή ομάδα. Τα μέλη της κατάφεραν να επιβιώσουν μετά από μια πενθήμερη χιονοθύελλα. Παρά τις δυσκολίες κατάφεραν και τοποθέτησαν εκρηκτικό μηχανισμό στο εργοστάσιο, σταματώντας τη λειτουργία του και το πρόγραμμα πυρηνικών ερευνών της ναζιστικής Γερμανίας για έξι μήνες. Οι Νορβηγοί σαμποτέρ ξέφυγαν χωρίς να τραυματιστούν, αν και χρειάστηκε να ταξιδέψουν χιλιάδες μίλια μέχρι τα Σουηδικά σύνορα, κάνοντας σκι. Ο Γιοακίμ Ρένεμπεργκ υπήρξε σημαντικό στέλεχος της αντιστασιακής ομάδας και ηγήθηκε της συγκεκριμένης αποστολής. Σε δήλωσή του είχε αποκαλύψει πως αποφάσισε να μειώσει από μερικά λεπτά σε δευτερόλεπτα τη χρονική απόσταση της έκρηξης, γεγονός που, όπως αποδείχθηκε, διασφάλισε την επιτυχία της αποστολής.

Η τελική αποστολή εκτελέστηκε με εντολή Τσώρτσιλ και έδωσε τη χαριστική βολή στις Γερμανικές δυνάμεις

Οι Γερμανικές δυνάμεις αν και αποκατέστησαν τις ζημιές που είχαν προκληθεί στο εργοστάσιο, δεν κατάφεραν να αποτρέψουν τη μερική καταστροφή του από τα αμερικανικά βομβαρδιστικά. Μετά από αυτή την επίθεση, οι Ναζί αποφάσισαν να μεταφέρουν τα αποθέματα του βαρέου ύδατος που είχαν διασωθεί στη Γερμανία, με το νορβηγικό ατμοκίνητο φέρι SF Hydro. Η κατασκοπία των Συμμάχων εντόπισε γρήγορα τις προθέσεις των Γερμανών και αμέσως ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, έδωσε εντολή να καταστραφεί το πλοίο. Την αποστολή ανέλαβαν μέλη των αντιστασιακών ομάδων της Νορβηγίας.

Το τελευταίο φορτίο

Προκειμένου να αποφύγουν ενδεχόμενη επίθεση, οι Γερμανικές δυνάμεις αποφάσισαν να μεταφέρουν το φορτίο σε ένα από τα κανονικά δρομολόγια του πλοίου, κάτι που σήμαινε πως μαζί του θα ταξίδευαν και ανυποψίαστοι επιβάτες. Οι Νορβηγοί αντάρτες αποφάσισαν να τοποθετήσουν έναν ωρολογιακό εκρηκτικό μηχανισμό σε ειδικό σημείο του πλοίου με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφύγουν την ολοσχερή καταστροφή του. Από τη μια αυτό θα εξασφάλιζε την καταστροφή του φορτίου, δίνοντας όμως τον κατάλληλο χρόνο για την διάσωση των επιβατών. Η επιχείρηση ολοκληρώθηκε με επιτυχία, αφού το πλοίο βυθίστηκε μαζί με το φορτίο του στη λίμνη Tinn. Ωστόσο, μάλλον λόγω λανθασμένων ενεργειών από μέλη του πληρώματος που πανικοβλήθηκαν, 18 άτομα έχασαν τη ζωή τους.

Το 1965 η επιχείρηση “Σαμποτάζ του βαρέου ύδατος” μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με την ταινία “Οι ήρωες του Τέλεμαρκ”, με πρωταγωνιστή τον Κερλ Ντάγκλας. Μέχρι το 2018 δεν είχε επιβεβαιωθεί επισήμως ότι όντως μεταλλικά δοχεία, που σκόπευαν οι Ναζί να μεταφέρουν στη Γερμανία, περιείχαν βαρύ ύδωρ. Το National Geographic αποφάσισε να το ερευνήσει και επιστράτευσε ένα υποβρύχιο όχημα, το οποίο και εντόπισε το κουφάρι του SF Hydro σε περίπου 400 μέτρα βάθος στη λίμνη Tinn. Δείτε το trailer από το ντοκιμαντέρ “Drain the Oceans – Nazi Secrets” του National Geographic: