“Ο Κιλρόι ήταν εδώ”. Το πρώτο διάσημο γκράφιτι στην ιστορία. Είχε τραβήξει την προσοχή του Χίτλερ και του Στάλιν

Για πολλούς, ο πατέρας των σύγχρονων γκράφιτι θεωρείται ο Ελληνοαμερικανός Taki 183 που σημάδευε με το ψευδώνυμό του τα σοκάκια της Νέας Υόρκης στα τέλη της δεκαετίας του ’60.

Ωστόσο, μια εικοσαετία νωρίτερα, ένα αινιγματικό πλην χιουμοριστικό σκίτσο, σε τοίχους που στρατοπέδευαν Αμερικανοί επί Β’ Παγκοσμίου, είχε κερδίσει τόση φήμη που μέχρι και ο Χίτλερ ασχολήθηκε με την προέλευσή του.

Πρόκειται για την καρικατούρα ενός ανθρώπινου κεφαλιού. Διακρίνονται τα μάτια να κοιτούν πάνω από έναν τοίχο, ενώ η μεγάλη μύτη προεξέχει από την άλλη πλευρά. Συνήθως συνοδευόταν από τη φράση “Kilroy was here” («Ο Κιλρόι ήταν εδώ»).

Ο Χίτλερ νόμιζε ότι ήταν κατάσκοπος

Το μικρό σκίτσο συνδέθηκε άρρηκτα με τα αμερικανικά στρατεύματα. Σε όποιο σημείο της Ευρώπης είχαν στρατοπεδεύσει Αμερικανοί, άφηναν πίσω τους τη μυστηριώδη καρικατούρα. Το πώς και ποιος ξεκίνησε την τάση παραμένει άγνωστο. Υπάρχουν όμως αρκετές θεωρίες.

Αυτή που επέλεξε να πιστέψει ο Χίτλερ ήταν ότι “Κιλρόι” ήταν η κωδική ονομασία ενός υψηλόβαθμου κατασκόπου των συμμάχων. Οι γερμανικές μυστικές υπηρεσίες τον είχαν ενημερώσει ότι βρήκαν τη φράση γραμμένη σε αμερικανικό εξοπλισμό που είχε κατασχεθεί. Ο Φύρερ διέταξε μια ομάδα αξιωματικών να εντοπίσει τον μυστηριώδη άντρα. Φυσικά, δεν τον βρήκαν ποτέ.

Το δημοφιλές σκίτσο υπέπεσε και στην αντίληψη του Στάλιν. Κατά τη διάρκεια της διάσκεψης του Πότσδαμ το 1945, λέγεται ότι ο Σοβιετικός ηγέτης βρήκε το “Kilroy was here” γραμμένο στην τουαλέτα των επισήμων, γεγονός που τον ώθησε να ρωτήσει τους βοηθούς του ποιος ήταν ο αναγραφόμενος. Εκείνοι δεν γνώριζαν να του απαντήσουν.

Πάντως μία από τις πιο διαδεδομένες θεωρίες μέχρι και σήμερα, είναι ότι η τάση ξεκίνησε από τον Τζέιμς Κιλρόι, έναν αμερικανό επιθεωρητή ναυπηγείων. Στα χρόνια του πολέμου, δούλευε στο Fore River στη Μασαχουσέτη. Κάποια στιγμή ξεκίνησε να μαρκάρει τα πλοία που είχε επιθεωρήσει με τη φράση «Ο Κιλρόι ήταν εδώ». Το πλήρωμα δεν έσβηνε το “tag” του Κιλρόι, με αποτέλεσμα, χιλιάδες στρατιώτες που ταξίδευαν επί μέρες στα καράβια που απέπλεαν από το Κουίνσι της Μασαχουσέτης για την Ευρώπη να βλέπουν τη φράση, να τους εντυπώνεται και αργότερα να την αναπαράγουν.

Η συνοδευόμενη χαρακτηριστική καρικατούρα προστέθηκε αργότερα…

Ο Τσαντ που έγινε Κιλρόι

Ο Τσαντ ήταν ένα χιουμοριστικό σκίτσο που πήγασε από την αγανάκτηση των Βρετανών για τον πόλεμο. Επρόκειτο για μια καρικατούρα ανθρώπινου κεφαλιού, που έμοιαζε να κρυφοκοιτάζει πίσω από έναν τοίχο, και συχνά συνοδευόταν από φράσεις όπως «Τι; Όχι άλλο πετρέλαιο;», «Τι; Όχι άλλη ζάχαρη;». Ο εμπνευστής του είναι άγνωστος. Εξίσου άγνωστο είναι και το πότε και γιατί συνέβη η συσχέτιση με τον Κιλρόι. Ο Τσαντ ταυτίστηκε με το «Ο Κιλρόι ήταν εδώ» και πολύ γρήγορα η δημοφιλία του εκτοξεύτηκε. Έγινε το βέβαιο ίχνος που άφηναν οι Αμερικανοί στρατιώτες στο πέρασμά τους.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι ο ρόλος του “γκράφιτι” ήταν να τους ανεβάζει το ηθικό. Όταν οι επόμενοι έφταναν σε μια νέα τοποθεσία και έβρισκαν τον Κιλρόι καταλάβαιναν ότι οι σύντροφοί τους είχαν πρόσφατα περάσει από το σημείο.

Και μεταπολεμικά όμως, το ιδιότυπο γκράφιτι διατήρησε τη δημοφιλία του. Λέγεται ότι ο Κιλρόι έχει κάνει την εμφάνισή του από μέρη όπως το Έβερεστ και η Αψίδα του Θριάμβου έως το Ιράκ και το Αφγανιστάν.

Αρχική εικόνα: Flickr