“Ο Εμίρης και ο Κακομοίρης”. Ποιος ήταν ο Άραβας μονάρχης που παραθέριζε στην Ελλάδα και ενέπνευσε το φιλμ;

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Το 1964 έγινε η κινηματογραφική μεταφορά της θεατρικής κωμωδίας των Γιαλαμά-Πρετεντέρη, «Ο Εμίρης και ο Κακομοίρης» με θέμα τις διακοπές ινκόγκνιτο στην Ελλάδα ενός φανταστικού Άραβα μονάρχη, του “Αβδουραχμάν Α΄” του “Κεϊμπούτ – Καμπίρ”.

Στο ρόλο του Αβδουραχμάν ήταν ο Μίμης Φωτόπουλος.

Αν και ο Αβδουραχμάν Α΄ και η χώρα του ήταν φανταστικά, η έμπνευση για το έργο ήταν ένας πραγματικός μονάρχης, ο Ιντρίς Α΄ της Λιβύης. Ο Ιντρίς παραθέριζε συχνά στην Ελλάδα και έκανε λουτροθεραπείες στα Καμένα Βούρλα.

Μάλιστα, ο Λίβυος μονάρχης βρέθηκε εκεί ελάχιστες μέρες μετά την ανατροπή του από τον Καντάφι το 1969.

Ο Ιντρίς Α΄ και το πετρέλαιο της Λιβύης

Το 1951 η Λιβύη απέκτησε την ανεξαρτησία της από την Ιταλία που την κατείχε από το 1911. Ο Μοχάμεντ Ιντρίς Αλ Σενούσι έγινε ο πρώτος και μοναδικός βασιλιάς της χώρας ως Ιντρίς Α΄.

Το 1959 ανακαλύφθηκαν τεράστια αποθέματα πετρελαίου στο υπέδαφος της Λιβύης. Η εκμετάλλευσή του ξεκίνησε σχεδόν αμέσως. Έτσι γρήγορα η χώρα, που ήταν μία από τις φτωχότερες στον κόσμο, άρχισε να μεταμορφώνεται σε μία από τις πλουσιότερες στην Αφρική.

Η Λιβύη έγινε μαγνήτης για επενδύσεις από το εξωτερικό. Επίσης, πολλές χώρες καλλιέργησαν σχέσεις μαζί της ώστε να παίρνουν φθηνό πετρέλαιο. Μία από τις χώρες αυτές ήταν και η Ελλάδα.

Εκτός από την ανάπτυξη των διμερών εμπορικών σχέσεων, πολλοί Έλληνες μετανάστευσαν στη Λιβύη όπου εργάζονταν κυρίως στη νεοπαγή πετρελαϊκή βιομηχανία, αλλά και στον κατασκευαστικό τομέα και τα μεγάλα δημόσια έργα.

Παράλληλα, η Λιβύη έστελνε πολλούς στρατιωτικούς της να φοιτήσουν στις ελληνικές στρατιωτικές σχολές. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πρώτοι ξένοι σπουδαστές στη Σχολή Ικάρων το 1961 ήταν από τη Λιβύη.

Διακοπές στην Ελλάδα

Από τις αρχές του 1960, ο βασιλιάς Ιντρίς Α΄ και η γυναίκα του, βασίλισσα Φατίμα Ελ Σαρίφ ήταν συχνοί επισκέπτες στην Ελλάδα. Την εποχή εκείνη, ο Ιντρίς Α΄ είχε πάρει διαζύγιο απ’ όλες τις άλλες γυναίκες του. Έτσι η Φατίμα ήταν η μοναδική γυναίκα του και βασίλισσα της Λιβύης.

Κάποιες από τις επισκέψεις του βασιλικού ζεύγους της Λιβύης στην Ελλάδα ήταν επίσημες και άλλες ινκόγκνιτο. Στη διάρκεια των τελευταίων, ο Ιντρίς παραθέριζε στα Καμένα Βούρλα αφού είχε διαπιστώσει ότι τα λουτρά τους τον βοηθούσαν σε προβλήματα υγείας του.

Πάντως παρά τα χρόνια προβλήματα που είχε ο Ιντρίς, αξίζει να σημειώσουμε ότι πέθανε το 1983 σε ηλικία 93 ετών. Μάλλον οι λουτροθεραπείες στα Καμένα Βούρλα του έκαναν καλό!

Το πραξικόπημα του Καντάφι

Την 1^η Σεπτεμβρίου 1969, ενώ ο Ιντρίς παραθέριζε στην Τουρκία, ομάδα αξιωματικών στη Λιβύη, με επικεφαλής τον 27χρονο υπολοχαγό Μουαμάρ Καντάφι πραγματοποίησε πραξικόπημα, με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Ιερουσαλήμ».

Μέσα σε μερικές ώρες ανέτρεψαν τη μοναρχία και πήραν την εξουσία. Αν και προσωρινός πρωθυπουργός διορίστηκε ένας δικηγόρος, την πραγματική εξουσία είχε ήδη από την αρχή ο Καντάφι. Μάλιστα, την 1^η Σεπτεμβρίου 1969 αυτοανακηρύχθηκε σε Συνταγματάρχη, βαθμό με τον οποίο έμεινε στην ιστορία.

Για τα γεγονότα αυτά στη Λιβύη κυκλοφορούν στην Ελλάδα μυθεύματα που παρουσιάζονται σαν πραγματικά γεγονότα. Το πρώτο είναι ότι ο Μουαμάρ Καντάφι ήταν ένας από τους Λίβυες αξιωματικούς που σπούδασαν στη Σχολή Ευελπίδων.

Κάτι τέτοιο δεν ισχύει, αν και μακρινοί συγγενείς του Καντάφι όντως φοίτησαν σε ελληνικές στρατιωτικές σχολές. Το δεύτερο λάθος που εμφανίζεται συχνά σε δημοσιεύματα είναι ότι όταν εκδηλώθηκε το πραξικόπημα της 1^ης Σεπτεμβρίου 1969, ο Ιντρίς Α΄ παραθέριζε στα Καμένα Βούρλα. Η αλήθεια είναι ότι βρισκόταν σε μία άλλη λουτρόπολη, την Προύσα στην Τουρκία.

Στα Καμένα Βούρλα

Τρεις μέρες μετά το πραξικόπημα στη Λιβύη, στις 4 Σεπτεμβρίου 1969, ο Ιντρίς και η Φατίμα έφθασαν στο λιμάνι του Βόλου από την Τουρκία. Από εκεί μετέβησαν στα Καμένα Βούρλα και διέμεναν στο ξενοδοχείο «Γαλήνη» όπου είχαν κλείσει 24 δωμάτια για τους ίδιους και τη συνοδεία τους.

Έτσι, δημιουργήθηκε η λανθασμένη εντύπωση στους Έλληνες ότι βρίσκονταν ήδη στα Καμένα Βούρλα όταν έγινε το πραξικόπημα.

Μερικές μέρες αργότερα, ο Ιντρίς, η Φατίμα και η συνοδεία τους πήγαν στην Αίγυπτο που εξουσίαζε τότε ο Νάσερ. Παρά το γεγονός ότι είχε υποστηρίξει ανοιχτά το πραξικόπημα στη Λιβύη, καθώς ο Καντάφι και οι άλλοι αξιωματικοί ήταν «νασερικοί», ο Νάσερ χορήγησε πολιτικό άσυλο στον Ιντρίς υπό τον όρο ότι δεν θα προσπαθούσε να πάρει πίσω την εξουσία του στη Λιβύη με τη μεσολάβηση ξένων δυνάμεων.

Ο Ιντρίς παρέμεινε στο Κάιρο μέχρι το τέλος της ζωής του.

“Ο Εμίρης και ο Κακομοίρης”

Οι επισκέψεις και διακοπές του Ιντρίς Α΄ και της Φατίμας στην Ελλάδα υπήρξαν πηγή έμπνευσης για τη θεατρική κωμωδία των Γιαλαμά-Πρετεντέρη «ο Εμίρης και ο Κακομοίρης».

Η κινηματογραφική μεταφορά της έγινε το 1964 με την ομώνυμη ταινία σε σκηνοθεσία του Ορέστη Λάσκου και σενάριο του Γιώργου Λαζαρίδη.

Σε αυτή πρωταγωνιστής είναι ο Μίμης Φωτόπουλος ως ο εμίρης “Αβδουραχμάν ο Α'” του “Κεϊμπούτ-Καμπίρ” που έχει πλουτίσει ύστερα από την πρόσφατη ανακάλυψη πετρελαίου στη χώρα του. Αυτός και η δυναμική γυναίκα του, η εμίρισα Γιασμίν/Ασημίνα (Άννα Καλουτά), φτάνουν ινκόγκνιτο στην Ελλάδα για διακοπές.

Στη συνέχεια η ταινία επικεντρώνεται στις περιπέτειες των παιδιών του Αβδουραχμάν στην Ελλάδα. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι αν και ο Ιντρίς υπήρξε πατέρας έξι παιδιών, ένα από τα οποία ήταν με τη Φατίμα, όλα πέθαναν σε πολύ μικρή ηλικία. Το ζευγάρι υιοθέτησε ένα ορφανό κοριτσάκι από την Αλγερία που έζησε και μετά το θάνατο και δύο θετών γονιών του.

Αρχική φωτογραφία από την ταινία “Εμίρης και κακομοίρης” . Πηγή: Καραγιάννης Καρατζόπουλος