“Μώροι”. Οι αδικοχαμένοι που θανατώθηκαν στα υπόγεια κελιά των “κόντηδων” στην Κέρκυρα. Τι αναφέρει ο θρύλος για τα «Σαγράδα» και το μαρτύριο των δούλων

Στην κερκυραϊκή ύπαιθρο δεσπόζει ακόμα ό,τι απέμεινε από τα επιβλητικά αρχοντικά που έκτισαν στο νησί οι Ενετοί πριν πεντακόσια χρόνια. Οι ντόπιοι λένε ότι τα ερείπιά τους, εκτός από το αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον που παρουσιάζουν, κρύβουν σκοτεινά μυστικά.

Τα κερκυραϊκά αρχοντικά προκαλούσαν δέος στους φτωχούς νησιώτες, τους αγρότες και τους χωρικούς του 15ου και του 16ου αιώνα. Άλλωστε, τους απαγορευόταν ρητά έστω και να πλησιάσουν τα πανύψηλα τείχη τους. Είχαν μετατραπεί σε σύμβολα εκμετάλλευσης και καταπίεσης στη λαϊκή συνείδηση.

Η πρόσβαση στις μεγαλοπρεπείς κατοικίες επιτρεπόταν μόνο σε ευγενείς, καθώς και στους επιστάτες, τους φύλακες, τους γραμματείς και τους κηπουρούς που είχε στη δούλεψή του ο εκάστοτε «κόντε». Και η επικρατούσα άποψη ήθελε τους ανθρώπους αυτούς να μην περνάνε ιδιαίτερα καλά στον χώρο εργασίας τους.

Τα «Σαγράδα»: θρύλος ή πραγματικότητα;

Μεγάλος αριθμός αρχοντικών της περιόδου είχαν στα θεμέλιά τους κρυφές καταπακτές, γνωστές ως σαγράδα. Ήταν υπόγειοι, στενοί χώροι, χωρίς φωτισμό και επαφή με τον έξω κόσμο. Η μυστική τους είσοδος συχνά ήταν διπλοσφραγισμένη και άνοιγε μόνο από τον άρχοντα του σπιτιού που ήξερε το συνδυασμό.

Τέτοιου είδους υπόγεια «κελιά» έχουν βρεθεί στα ξακουστά αρχοντικά του Σορδίνα, του Ανδρουτσέλη, του Ριβέλλη, αλλά και σε άλλα λιγότερο γνωστά. Ωστόσο, η χρήση τους μέχρι σήμερα παραμένει μυστήριο. Φήμες και ιστορίες υπάρχουν πολλές.

Η πιο διαδεδομένη ήθελε τους άρχοντες να σκοτώνουν τους δούλους τους και να θάβουν τα πτώματά τους στα σαγράδα. Όλα ξεκίνησαν από έναν αλλόκοτο θεσμό που είχε καθιερώσει τα χρόνια εκείνα η χωροφυλακή. Σύμφωνα με αυτόν, όσοι κακοποιοί καταζητούνταν είχαν το δικαίωμα να ζητήσουν άσυλο σε ένα αρχοντικό. Εκεί, η μοίρα τους θα ήταν στην διακριτική ευχέρεια του «κόντε». Εάν εκείνος έκρινε ότι οι πράξεις του παραβάτη ήταν ασυγχώρητες, τον έριχνε μέσα στο σαγράδο και τον σκότωνε. Αν, από την άλλη, πειθόταν ότι άξιζε μια δεύτερη ευκαιρία, τον έπαιρνε ως δούλο στο ανάκτορό του.

Ωστόσο, οι άρχοντες άρχισαν να καταχρώνται αυτής της εξουσίας. Λέγεται ότι πετούσαν στα υπόγεια «μπουντρούμια» αθώους, ανυπάκουους ή αχρείαστους δούλους και φτωχούς οφειλέτες. Έτσι δημιουργήθηκε και ο πολύ διαδεδομένος αστικός θρύλος των «Μώρων», που ακούγεται μέχρι σήμερα στα κερκυραϊκά χωριά. Μώροι είναι οι ψυχές των αδικοχαμένων που θανατώθηκαν στα θεμέλια των αρχοντικών και πλέον τα στοιχειώνουν ψάχνοντας για δικαίωση.

Πολλοί βέβαια είναι πεπεισμένοι ότι όλα αυτά αποτελούν αποκυήματα της φαντασίας των χωρικών. Οι πιο ψύχραιμοι πιθανολογούν ότι τα σαγράδα χρησιμοποιούνταν ως κάβες ωρίμανσης κρασιού ή απλώς ως αποθευτικοί χώροι.

Κάποιοι, πάλι, αποδέχονται τη θεωρία των ομαδικών τάφων. Υποστηρίζουν όμως, ότι επρόκειτο για υπόγειες κατακόμβες που προορίζονταν για την τελευταία οικία των ίδιων των ευγενών που κατοικούσαν στο σπίτι. Έτσι δικαιολογούνται και οι σκελετοί που πράγματι έχουν κατά καιρούς βρεθεί στα ερείπια των σαγράδων.

Μέχρι σήμερα, καμία θεωρία δεν έχει επιβεβαιωθεί. Έτσι, ο θρύλος εξακολουθεί να μεταδίδεται από στόμα σε στόμα ανάμεσα στους Κερκυραίους.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Σίσι, η πανέμορφη πριγκίπισσα που αναζήτησε καταφύγιο στην Κέρκυρα και έχτισε το Αχίλλειο. Παντρεύτηκε 16 ετών, υπέφερε από το πρωτόκολλο και στερήθηκε τα παιδιά της