“Με κοίταγε κατάματα από τα 30 μέτρα”. Η αντίδραση μιας αρκούδας με τα παιδιά της. Σπάνιες εικόνες από την Δυτική Μακεδονία

Η καφέ αρκούδα είναι αναμφίβολα ένα ζώο με επιβλητικό παρουσιαστικό. Πώς είναι, άραγε, να το αντικρίζει κανείς από κοντινή απόσταση και μάλιστα να το απαθανατίζει;

Ο Δημήτρης Πυροβέτσης, είναι φαρμακοποιός και ερασιτέχνης φωτογράφος. Πρόσφατα σε μια από τις εξορμήσεις του στα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας τράβηξε μια εκπληκτική  φωτογραφία που στάθηκε αφορμή για να τον αναζητήσουμε και να μάθουμε την ιστορία της συνάντησης με την μητέρα αρκούδα.

Ο ίδιος έχει συναντήσει αρκετές φορές αρκούδες στον τόπο διαμονής του, την Καστοριά, αλλά και στην Κοζάνη.

“Με κοίταγε κατάματα από τα 30 μέτρα”

Η συγκεκριμένη “συνάντηση” του κ. Πυροβέτση με τις αρκούδες συνέβη στα μέσα Μαρτίου 2022. Είδε μια μητέρα αρκούδα με τα δύο παιδιά της στην Κοζάνη.

“Πήγαινα σε ένα μέρος με το αυτοκίνητό μου για να φωτογραφίσω ένα είδος πουλιού και πέτυχα τυχαία την αρκούδα σε έναν επαρχιακό δρόμο στην ευρύτερη περιοχή του Βοΐου“, είπε στη “ΜτΧ”. Μας πληροφορεί ότι βρέθηκε σε υψόμετρο πάνω από 1.000 μέτρα και το χιόνι εκεί έφτανε το 1 μέτρο.

Πρώτα αντίκρυσε το ένα από τα δύο μικρά αρκουδάκια να κάθεται στο δρόμο. Στην συνέχεια κατάλαβε ότι θα ακολουθήσει η μαμά του και περίμενε. Μετά από λίγο, εμφανίστηκε το αδερφάκι του και ακριβώς από πίσω η μαμά τους.

“Στην αρχή, βρισκόμουν σε απόσταση 60-70 μέτρων. Επειδή το πρώτο μικρό πλησίασε προς τη μεριά μου, πλησίασε και η μαμά του με το άλλο μικρό, φτάνοντας γύρω στα 30 μέτρα” διηγείται και περιγράφει την πόζα του μεγαλόσωμου θηλαστικού:

“Η μαμά αρκούδα σηκώθηκε στα δύο της πόδια για να τσεκάρει, για περίπου μισό λεπτό. Με κοίταγε κατάματα και ήταν εμφανής η κίνηση της μύτης της που ρουθούνιζε“.

Η συνάντηση δεν είχε δυσάρεστη εξέλιξη. Όπως μας εξήγησε, το ζώο δεν αισθάνθηκε ότι απειλείται: “Η αρκούδα έχει πολύ δυνατή όσφρηση, μπορεί να καταλάβει τι είναι ο άλλος πριν καν τον δει. Αφού τράβηξα το καρέ, η μαμά αρκούδα κατέβηκε την πλαγιά και πήρε το δρόμο της μαζί με τα παιδιά της“.

“Ένιωσα χαρά, γιατί είδα ένα ζώο-στολίδι των δασών μας”

Ο κ. Πυροβέτσης περιέγραψε στη “ΜτΧ” τα συναισθήματά του τη στιγμή που απαθανάτιζε την ξεχωριστή του εμπειρία:

“Η αλήθεια είναι ότι η αρκούδα ήταν πολύ ήρεμη, δεν έβγαζε επιθετικότητα. Όταν είσαι, βέβαια, τόσο κοντά σε ένα τόσο μεγάλο ζώο, αισθάνεσαι ένα δέος. 

Όταν τη φωτογράφισα μαζί με τα μικρά της, ένιωσα τεράστια χαρά, γιατί είδα ένα ζώο που είναι στολίδι των δασών μας. Εννοείται ότι είχα μέσα μου ένα φόβο, αλλά δεν μπορούσα να μην βγω έξω να το απαθανατίσω και να το χαρώ. Αυτή είναι και η τρέλα ενός φωτογράφου άγριας φύσης“.

“Η αρκούδα δεν είναι επιθετικό ζώο. Οι καταστάσεις μπορούν να την κάνουν επιθετική”

Τον Ιανουάριο του 2022, ο Δημήτρης Πυροβέτσης είχε την τύχη να ξανασυναντήσει πάλι μια οικογένεια αρκούδων, αυτή τη φορά στην Καστοριά.

“Σε αυτήν την περίπτωση, η απόσταση ήταν μεγαλύτερη, κοντά στα 150 μέτρα. Αισθανόμουν μεγαλύτερη ασφάλεια όχι μόνο λόγω της απόστασης, αλλά και γιατί ανάμεσά μας υπήρχε μια χαράδρα, οπότε δεν υπήρχε εύκολος τρόπος να με προσεγγίσει. Πάντως, με άκουσε και με κοίταξε“.

“Από τη δική μου εμπειρία και με βάση όσα μου έχουν πει άνθρωποι που κινούνται στα δάση, έχω καταλάβει πως η αρκούδα δεν είναι επιθετικό ζώο. Οι καταστάσεις μπορούν να την κάνουν επιθετική. Για να σου επιτεθεί, πρέπει να μην έχει πού αλλού να πάει“.

Ο Δημήτρης Πυροβέτσης έχει φωτογραφίσει ξανά μια μεγαλόσωμη αρσενική αρκούδα, τον Ιανουάριο του 2021.

Η παρανόηση για τις αρκούδες και τη χειμερία νάρκη

Η απορία που εύλογα μπορεί να διατυπωθεί είναι πώς και γιατί οι αρκούδες κυκλοφορούσαν και δεν είχαν πέσει σε χειμερία νάρκη.

Η απάντηση είναι πως, στην πραγματικότητα, οι αρκούδες δεν πέφτουν σε χειμερία νάρκη, αλλά σε χειμέριο ύπνο ή λήθαργο. Πρόκειται για δύο διαφορετικούς μηχανισμούς προσαρμογής στις αντίξοες συνθήκες του χειμώνα. Η βασική τους διαφορά έγκειται στο εξής:

– στη μεν χειμερία νάρκη, η θερμοκρασία του ζώου πέφτει στους 0 °C και οι καρδιακοί παλμοί και ο αναπνευστικός ρυθμός ελαττώνονται δραματικά.

-στο δε χειμέριο ύπνο, η θερμοκρασία του σώματος της αρκούδας μειώνεται μόλις κατά ένα βαθμό περίπου σε σχέση με την κανονική (38 °C). Οι καρδιακοί παλμοί και ο αναπνευστικός ρυθμός δεν πέφτουν τόσο πολύ και το επίπεδο εγρήγορσης είναι υψηλότερο από ότι στη χειμέρια νάρκη

Σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση για την άγρια ζωή και τη φύση ΚΑΛΛΙΣΤΩ, “οι πρώτες χιονοπτώσεις και οι χαμηλές θερμοκρασίες είναι τα καθοριστικά εξωτερικά ερεθίσματα που ωθούν την αρκούδα στην αναζήτηση της χειμερινής φωλιάς.

Ωστόσο, έχουν παρατηρηθεί στα μέσα του χειμώνα περιπτώσεις επαναδραστηριοποίησης της αρκούδας, κυρίως ενήλικων ατόμων, είτε λόγω ενόχλησης από το κυνήγι είτε λόγω παροδικής επιρροής ευμενών καιρικών συνθηκών”.

“Αν οι θερμοκρασίες είναι υψηλές, δεν είναι απαραίτητο ότι μια αρκούδα θα κοιμάται. Προσωπικά, έχω πετύχει αρκούδες να κυκλοφορούν Γενάρη μήνα“, επιβεβαιώνει και ο Δημήτρης Πυροβέτσης στη “ΜτΧ”.

Γενικές πληροφορίες

Η καφέ αρκούδα είναι επίσημα αναγνωρισμένη ως είδος που απειλείται με εξαφάνιση. Σύμφωνα με τον Αρκτούρο, στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι υπάρχουν 350 με 400 αρκούδες.

Ο μεγαλύτερος πληθυσμός ζει στην ευρύτερη περιοχή της οροσειράς της Πίνδου ενώ ο άλλος στην οροσειρά της Ροδόπης. Όμως, απαντώνται και στη Δυτική Μακεδονία, με πολλούς ανθρώπους να αναφέρουν συχνά την εμφάνισή τους, επιβεβαιώνει ο Δημήτρης Πυροβέτσης.

Η αρκούδα είναι μοναχική και κινείται κυρίως το ξημέρωμα, το σούρουπο και το βράδυ. Είναι ζώο παμφάγο και έχει ιδιαίτερη προτίμηση όχι μόνο στο μέλι και τα μυρμήγκια, αλλά και στα βατόμουρα, τα κορόμηλα, τα κεράσια, τα μήλα και τα σμέουρα, μεταξύ άλλων.

Οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι που το είδος αντιμετωπίζει είναι η λαθροθηρία, τα δηλητηριασμένα δολώματα, τα τροχαία και η υποβάθμιση και η καταστροφή του βιότοπού τους από μεγάλα τεχνικά έργα και πυρκαγιές.

“Ελπίζω ότι τόσο εγώ όσο και άλλοι ερασιτέχνες φωτογράφοι άγριας φύσης βάζουμε το λιθαράκι μας, ώστε ο κόσμος να δείξει περισσότερο ενδιαφέρον και μεγαλύτερη αγάπη για τη φύση και τα ζώα“, τόνισε ο κ. Πυροβέτσης στη “ΜτΧ”.

Όλες οι φωτογραφίες ανήκουν στον Δημήτρη Πυροβέτση

Συνέντευξη: Δημήτρης Παπακυριακού