“Μαύρος Γάτος” το στέκι του Καρυωτάκη και του Παλαμά. Ήταν “κέντρον σοσιαλιστών, δημοκρατικών και αναρχικών λογίων”

Ήταν το στέκι του ποιητή Θεοτόκη, του Καρυωτάκη και του Κωστή Παλαμά. Βρισκόταν στη συμβολή των οδών Ακαδημίας και Ασκληπιού σε ένα ημιυπόγειο χώρο, ακριβώς δίπλα από το σπίτι του Παλαμά.

Ονομαζόταν “Μαύρος Γάτος” από το παρισινό καφέ “Chat Noir” στη Μονμάρτη, το οποίο αποτελούσε στέκι για τους Γάλλους διανοούμενους. Στην ελληνική του εκδοχή αποτελούσε επίσης στέκι λογοτεχνών και λογίων όπου σχεδιάστηκαν σπουδαίες εκδηλώσεις και εκδόσεις. Άνοιξε το 1917 από τον Κερκυραίο Ιωάννη Σπαταλά, αδερφό του ποιητή Γεράσιμου Σπαταλά με πλούσιο ποιητικό έργο και μεγάλη συμβολή στη λογοτεχνία.

Τέλλος Άγρας, Ναπολέων Λαπαθιώτης,  Ιωάννης Παναγιωτόπουλος είναι μόνο μερικοί από τους θαμώνες του ιστορικού καφενείου, όπου γεννήθηκε η ιδέα για την έκδοση λογοτεχνικών περιοδικών όπως: Η Νέα Τέχνη, Νέον Φως, Λογοτεχνία,  Ανθρωπότης και το θρυλικό περιοδικό “Μαύρος Γάτος”, το οποίο κυκλοφόρησε επί δύο χρόνια.

Εκεί στεγάστηκε και η “Καλλιτεχνική Συντροφιά”, που προάσπιζε τα πνευματικά δικαιώματα και για πρώτη φορά στην Ελλάδα το λογοτεχνικό έργο θεωρήθηκε προϊόν εργασίας που θα έπρεπε να αμείβεται.

Σε αυτό το καφενείο στεγάστηκε και το  “Σοσιαλιστικό τμήμα Αθηνών”, τα μέλη του οποίου έκαναν συσκέψεις στον “Μαύρο Γάτο”, όπως μαρτυρά το δημοσίευμα της εφημερίδας ΣΚΡΙΠ τον Μαΐο του 1917 με τίτλο “Προκηρύξεις Ανισόρροπων ο Μαύρος Γάτος”.

Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, άντρες συνελήφθησαν στην Αθήνα τη στιγμή που πετούσαν και τοιχοκολλούσαν προκηρύξεις με τις οποίες καλούσαν τις εργατικές τάξεις να ξεσηκωθούν εναντίον του καθεστώτος.

Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και δύο υπάλληλοι του “φιλολογασοσιαλιστικού” καφενείου όπως αναφέρεται στην εφημερίδα. Οι προκηρύξεις έγραφαν: “Έχετε εις τον εαυτόν σας και τον εργατικό αγώνα εμπιστοσύνη”. Στρέψατε τα βλέμματά σας εις τους εργάτας των άλλων χωρών. Με το στιβαρό χέρι άνοιξαν τη θύραν προς την κατάκτησιν της πολιτικής εξουσίας με την οποία θα καταργήσουν την τας διακρίσεις των τάξεων προς το συμφέρον της ανθρωπότητας”. 

“Οι συλληφθέντες κατέθεσαν ότι η εκτύπωση και η διανομή των κατασχεθέντων προκηρύξεων εγένετο κατόπιν επανειλημμένων συσκέψεων των ανωτέρω και άλλων σοσιαλιστικών συνδικαλιστών εις το επί της οδού Ακαδημίας και Ασκληπιού καφενείον των αδελφών Σπατάλα ” Ο μαύρος Γάτος”, το οποίον ήτο κέντρον σοσιαλιστών δημοκρατικών αναρχικών λογίων, απαγγελλόντων εκεί μακροσκελή και τρομερά έργα των, πεζά και έμμετρα”.

Το καφενείο έγινε στόχος των αστυνομικών λόγω της σοσιαλιστικής δράσης του με αποτέλεσμα να κλείσει. Ωστόσο, όπως έγραφε ο Παναγιωτόπουλος στο βιβλίο του “Αστροφεγγιά η ιστορία μιας εφηβείας”, όπου περιέγραφε τη ζωή μιας παρέας νεαρών σπουδαστών στην Αθήνα του μεσοπολέμου: “Ήταν ένα δρομάκι προς λογής λογής παραδείσους  αυτό το στενόμακρο καφενεδάκι, μια γόνιμη γης σπαρμένη όνειρα και πόθους, ανθισμένη από τούτα τα φλογάτα και θεόφτωχα νιάτα”.

Πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο: «Αθήνα, ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία» του Θανάση Γιοχάλα και της Τόνιας Καφετζάκη, Εκδόσεις Βιβλιοπωλείο της Εστίας

Διαβάστε επίσης: Ο κεντρικός δρόμος της Αθήνας όπου κάποτε κυκλοφορούσαν μόνο άλογα και κάρα. Έγινε σύμβολο αγώνων για την παιδεία και τη Δημοκρατία και εκεί ανεγέρθηκαν τα ομορφότερα κτίρια της πόλης