“Η ζωή μοιάζει με παιδικό ρούχο – είναι μικρή και χεσμένη”. Αποφθέγματα του κυνικού Άρθουρ Σοπενχάουερ, ο οποίος λάτρευε τον Πλάτωνα και επηρέασε τον Νίτσε

“Ο γιατρός βλέπει τον άνθρωπο σε όλη του την αδυναμία. Ο δικηγόρος σε όλη του την κακία. Και ο θεολόγος σε όλη του τη βλακεία”.

Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς φιλοσόφους του 19ου αιώνα, αν και χαρακτηρίστηκε περιθωριακός. Με το βιβλίο του “ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση” δημιούργησε ένα φιλοσοφικό ρεύμα, με πυρήνα τη βούληση, το κίνητρο για την ανθρώπινη δράση, αλλά και για την κατανόηση του κόσμου.

Απαισιόδοξος και άθεος, η σκέψη του επηρέασε μεταγενέστερες προσωπικότητες, όπως τον Νίτσε, τον Φρόιντ και τον Αϊνστάιν.

Τα άσχημα παιδικά χρόνια 

Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ γεννήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 1788 στο Γκντανσκ της Πρωσίας. Ο πατέρας του ήταν ένας εύπορος έμπορος και η μητέρα του συγγραφέας.

Από μικρή ηλικία, ο Σοπενχάουερ έπασχε από σύνδρομο φοβίας, κάτι που πήγαζε και από το τοξικό οικογενειακό περιβάλλον, στο οποίο μεγάλωσε.

Ο πατέρας του υπέφερε από προβλήματα υγείας, η μητέρα του, που είχε μεγάλη διαφορά ηλικίας από τον άντρα της, είχε εφήμερες σχέσεις και το ζευγάρι καβγάδιζε συχνά μπροστά στο παιδί τους.

Όταν ο πατέρας του πέθανε από ανακοπή καρδιάς, η μητέρα του μετακόμισε στη Βαϊμάρη, έφτιαξε τη ζωή της με κάποιον από τους εραστές της και άνοιξε ένα βιβλιοπωλείο.

Ο Σοπενχάουερ ήταν τότε 17 χρόνων. Με τα χρήματα που είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του, έφυγε από το σπίτι και διέκοψε κάθε επαφή με τη μητέρα του.

Ένας πολυταξιδεμένος στοχαστής, υπέρμαχος της ματαιότητας

Το 1809 φοίτησε στην Ιατρική Σχολή της Βαϊμάρης. Οι σπουδές δεν ικανοποίησαν τον Σοπενχάουερ και στα 23 του, το 1811, μετακόμισε στο Βερολίνο.

Στην πόλη της Γερμανίας ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τη Φιλοσοφία και άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα των Σλάιερμαϊερ και του Φίχτε.

Λάτρεψε τον Καντ και τον Χέγκελ, αλλά έδειξε ιδιαίτερη αδυναμία σε αυτό που πρέσβευε ο Πλάτωνας.

Μετά από δύο χρόνια, πήρε το πτυχίο του, ενώ για την εργασία που έκανε, του έδωσε συγχαρητήρια ο Γκαίτε.

Το 1813 ολοκλήρωσε και τη διδακτορική του διατριβή με τίτλο “ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση”. Πρόκειται για το σημαντικότερο έργο του γερμανού φιλόσοφου.

Ο Σοπενχάουερ είχε αποκτήσει μια τρομερά απαισιόδοξη στάση απέναντι στη ζωή, που ίσως επηρεάστηκε από τα άσχημα παιδικά του χρόνια.

Αντιμετώπιζε τους ανθρώπους ως ανικανοποίητες οντότητες, οι επιθυμίες των οποίων προκαλούσαν μόνο πόνο και ήταν καταδικασμένες να αποτύχουν.

Σύμφωνα με τον ίδιο, οι άνθρωποι ήταν αυτοί που καθόριζαν την κοινωνία και όχι το αντίθετο, επομένως και η ίδια η ανθρωπότητα ήταν καταδικασμένη να αποτύχει.

Απέρριπτε κάθε έννοια ευτυχίας και χαράς και πίστευε ότι η, έστω και εφήμερη ανακούφιση θα πραγματοποιούνταν μόνο μέσω της αισθητικής περισυλλογής.

Ο Σοπενχάουερ αγαπούσε και τα ταξίδια. Έμεινε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στη Δρέσδη και μέσα σε ένα χρόνο ταξίδεψε σε Ρώμη, Νάπολη και Βενετία.

Το 1820, έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Η απασχόληση αυτή κράτησε μόλις μισό χρόνο.

Στη συνέχεια ο Σοπενχάουερ ταξίδεψε σε Ιταλία, Γερμανία και Ελβετία.

Το 1830 μετακόμισε στη Φρανκφούρτη. Έζησε εκεί, μέχρι το 1860, όπου και πέθανε από πνευμονική εμβολή σε ηλικία 72 ετών.

Ο Σοπενχάουερ, έζησε απομονωμένος και απογοητευμένος από τους ανθρώπους. Απόλυτος και εριστικός, είχε ελάχιστους φίλους και μόνο περιστασιακές σχέσεις.

Η μισαλλοδοξία, ο πεσιμισμός, ο κυνισμός, αλλά και ένας διαφορετικός και αρκετά ριζοσπαστικός τρόπος σκέψης είναι εμφανή στη πληθώρα των έργων έγραψε, μεταξύ των οποίων, η “Τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο”, “Για τη δυστυχία του κόσμου”, “Μεταφυσική του έρωτα”, “Δοκίμιο για τις γυναίκες”, “Ο άνθρωπος και η κοινωνία”, “Περί θανάτου”, και τα οποία επηρέασαν μεταγενέστερους φιλοσόφους.

Μερικά από τα αποφθέγματα του γερμανού φιλόσοφου: 

“Δύο είναι οι εχθροί της ανθρώπινης ευτυχίας: πόνος και ανία”.

“Η ζωή είναι ένα εκκρεμές που κινείται μεταξύ πόνου και απελπισίας”.

“Η ζωή είναι άθλιο πράγμα. Αποφάσισα να περάσω τη ζωή μου σκεπτόμενος αυτό ακριβώς”.

“Η ζωή μοιάζει με παιδικό ρούχο – είναι μικρή και χεσμένη”.

“Η ζωή είναι ένα τεράστιο θέατρο, όπου παίζεται η ίδια τραγωδία με διαφορετικούς τίτλους”.

“Η ζωή είναι μια επιχείρηση που δεν καλύπτει τα έξοδά της”.

“Ο κόσμος είναι μια κόλαση όπου οι άνθρωποι είναι, από τη μία οι βασανισμένες ψυχές και από την άλλη, οι διάβολοι”.

“Το γενικότερο δίδαγμα της ιστορίας είναι: τα ίδια, με διαφορετικό τρόπο. Όποιος έχει διαβάσει Ηρόδοτο έχει διαβάσει σχεδόν όλη την ιστορία”.

“Εκείνο που οι άνθρωποι ονομάζουν μοίρα, στην ουσία είναι ένα σύνολο ανοησιών που έκαναν”.

“Οι παλιάνθρωποι είναι πάντοτε κοινωνικοί και μάλιστα όταν ένας άνθρωπος έχει μέσα του μια στάλα ευγένεια, δεν βρίσκει μεγάλη ευχαρίστηση στη συντροφιά των άλλων”.

“Ο εγωισμός είναι τόσο μεγάλος, που η υφήλιος ολόκληρη δεν μπορεί να τον χωρέσει. Γιατί αν έμπαινε σε καθέναν το δίλημμα να εκλέξει ανάμεσα στην εκμηδένιση του σύμπαντος και στη δική του προσωπική καταστροφή, δεν είναι ανάγκη να πω εγώ ποια θα ήταν η απάντηση”.

“Ο άνθρωπος μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, αλλά δεν μπορεί να θέλει ό,τι θέλει”.

“Η έγνοια της μετριότητας είναι πώς θα σκοτώσει τον χρόνο. Ο σοφός προσπαθεί να εκμεταλλευτεί κάθε δευτερόλεπτο”.

“Κάθε άνθρωπος θεωρεί τα όρια του δικού του οπτικού πεδίου σαν τα όρια του κόσμου”.

“Είτε πρόκειται για μουσική είτε για φιλοσοφία είτε για ζωγραφική ή ποίηση, το έργο μιας μεγαλοφυΐας δεν είναι κάτι προς χρήση. Ο χαρακτηρισμός του ανώφελου σημαδεύει τα έργα της μεγαλοφυΐας”.

“Η φήμη είναι κάτι που πρέπει να κερδηθεί. Η τιμή είναι κάτι που απλά δεν πρέπει να χαθεί”.

“Και μόνη η εμφάνιση της γυναίκας δείχνει ότι δεν είναι προορισμένη για τα μεγάλα έργα, ούτε τα πνευματικά, ούτε τα χειρωνακτικά. Η γυναίκα ξοφλάει το χρέος της στη ζωή, όχι με τη δράση, αλλά με την οδύνη, με τους πόνους του τοκετού και με τις αναρίθμητες φροντίδες για το παιδί”.

“Στη σημερινή μονογαμική μας κοινωνία, γάμος σημαίνει να μειώνεις στο μισό τα δικαιώματά σου και να διπλασιάζεις τις υποχρεώσεις σου”.

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Wikimediamtx Commons 

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Θα νικήσει ο στρατηγός που ξέρει πότε να μην πολεμήσει». Αποφθέγματα για την πολεμική τακτική 2.500 ετών, που μελέτησαν οι μεγάλοι ηγέτες όπως ο Μάο