“Ες Αύριον τα Σπουδαία”. Ποιος αρχαίος Έλληνας είπε την περίφημη φράση, που τελικά την πλήρωσε με τη ζωή του

Η φράση «Ες αύριον τα σπουδαία» αναφέρεται όταν αναβάλουμε να κάνουμε κάτι που είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει αμέσως. Πρώτος την είπε ο Αρχίας ένας από τους αρχηγούς των ολιγαρχικών που το 382 π. Χ. συνωμότησαν για να καταλάβουν την εξουσία στην πόλη τους, τη Θήβα.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Ο Αρχίας μαζί με τον Λεοντίδα και τον Φίλιππο ζήτησαν τη βοήθεια της μεγάλης ελληνικής δύναμης της εποχής, της Σπάρτης, για να πετύχουν τον στόχο τους. Πράγματι, μία σπαρτιατική δύναμη υπό τον στρατηγό Φοιβίδα ανέλαβε να συνδράμει τους ολιγαρχικούς.

Ο Φοιβίδας κατέλαβε αιφνιδιαστικά την Καδμεία, ακρόπολη της Θήβας, και στην πόλη εγκαθιδρύθηκε ολιγαρχία, ενώ η δημοκρατική μερίδα υπέστη διώξεις.

Ο Πελοπίδας και άλλοι σημαντικοί δημοκρατικοί κατέφυγαν στην Αθήνα.

Στην Καδμεία παρέμεινε σπαρτιατική φρουρά. Η Θήβα ουσιαστικά έγινε προτεκτοράτο της Σπάρτης που εγκατέστησε κυβέρνηση μαριονέτα.

Η επιχείρηση για την ανατροπή των ολιγαρχικών

Τρία αργότερα, το 379 π.Χ., οι δημοκρατικοί Θηβαίοι με επικεφαλής τον Πελοπίδα έθεσαν σε εφαρμογή σχέδιο για να ανατρέψουν το ολιγαρχικό καθεστώς. Περίπου πενήντα απ’ αυτούς έφυγαν από την Αθήνα, και εκμεταλλευόμενοι μία χιονοθύελλα μπήκαν κρυφά στη Θήβα μεταμφιεσμένοι σε γεωργούς και κυνηγούς. Εκεί βρήκαν καταφύγιο σε σπίτια ομοϊδεατών τους.

Ο Πελοπίδας και οι περισσότεροι κρύφθηκαν στο σπίτι του Χάροντα. Στόχος των δημοκρατικών ήταν να δολοφονήσουν τους αρχηγούς των ολιγαρχικών μέσα στα σπίτια τους την ίδια νύχτα. Με τον τρόπο αυτό θα αποκαθιστούσαν τη δημοκρατία.

Φυλλίδας: η «Πέμπτη Φάλαγγα» των δημοκρατικών στη Θήβα

Αυτός που έπαιξε κομβικό ρόλο στην επιτυχία του σχεδίου ήταν ο Φυλλίδας. Επρόκειτο για τον γραμματέα των ολιγαρχικών, αλλά στην πραγματικότητα, κρυφό δημοκρατικό που είχε μυηθεί στη συνωμοσία. Το βράδυ που θα γίνονταν οι δολοφονίες, ο Φυλλίδας είχε κανονίσει να οργανώσει ένα συμπόσιο στο σπίτι του. Σε αυτό είχε προσκαλέσει τους αρχηγούς των ολιγαρχικών λέγοντάς τους ότι θα έρχονταν ωραίες γυναίκες για να τους κάνουν συντροφιά.

Ο Φυλλίδας σκόπευε να μεθύσει τους ολιγαρχικούς. Στη συνέχεια, ο Πελοπίδας και οι σύντροφοί του θα εισέρχονταν στο σπίτι μεταμφιεσμένοι σε γυναίκες. Θα αιφνιδίαζαν τους σωματοφύλακες και θα σκότωναν τα αφεντικά τους.

Όμως, από την αρχή το σχέδιο παρουσίασε προβλήματα. Ο Λεοντιάδας, που περιγράφεται στις αρχαίες πηγές ως “ανδρείος και νηφάλιος”, και μάλλον ο αξιότερος αρχηγός των θηβαίων ολιγαρχικών, παρέμεινε στο σπίτι του. Αυτό σήμαινε ότι οι δημοκρατικοί θα έπρεπε να χωριστούν σε δύο ομάδες για να εκτελέσουν το σχέδιο τους.

Το χειρότερο ήταν, ότι ενώ ο ολιγαρχικός Αρχίας, είχε αρχίσει να διασκεδάζει στο σπίτι του Φυλλίδα, κάποιος του είπε ότι στην πόλη είχαν εισέλθει ύποπτοι άνδρες.  Μάλιστα, ο πληροφοριοδότης τον ενημέρωσε ότι ο Χάρων (οικοδεσπότης των δημοκρατικών) γνώριζε λεπτομέρειες. Ο Φυλλίδας προσπάθησε να καθησυχάσει τον Αρχία ότι όλα αυτά ήταν ψέματα.

Φαίνεται ότι αυτό είχε αποτέλεσμα, αφού ο Αρχίας κάλεσε τον Χάροντα στο σπίτι του Φυλλίδα, αντί να στείλει τους φρουρούς του να ερευνήσουν το σπίτι του Χάροντα. Όταν ο Χάρων κατέφθασε στο συμπόσιο, διαβεβαίωσε τον Αρχία ότι αυτά που του είχαν πει ήταν ψευδή. Παράλληλα, ο Φυλλίδας ενημέρωσε τον Αρχία ότι σύντομα θα έρχονταν οι γυναίκες, στις οποίες προφανώς είχε αδυναμία.

Ο Αρχίας που μάλλον είχε ήδη αρχίσει να μεθά, δεν ασχολήθηκε περαιτέρω και συνέχισε να πίνει. Ο Χάρων επέστρεψε στο σπίτι του όπου βρήκε τον Πελοπίδα και τους συντρόφους του αρματωμένους. Τους είπε ότι το σχέδιο δεν προδώθηκε και ξεκίνησαν σε δύο ομάδες για να κάνουν τα χτυπήματά τους.

Η επίθεση εναντίον του Λεοντιάδα

Η μία ομάδα υπό τον Πελοπίδα ανέλαβε το δύσκολο έργο να δολοφονήσει τον Λεοντιάδα, που είχε μείνει στο σπίτι του.

Αφού έφθασαν στην οικία του, χτύπησαν για αρκετή ώρα την πόρτα. Κάποια στιγμή την άνοιξε ένας υπηρέτης χωρίς να ρωτήσει ποιοι ήταν. Αυτοί τον πέταξαν στην άκρη και όρμησαν στο εσωτερικό αναζητώντας τον Λεοντιάδα.

Είχε πάει για ύπνο αλλά ξύπνησε με τον θόρυβο και άρπαξε αμέσως ένα μαχαίρι.

Οι δημοκρατικοί όρμησαν στην κρεβατοκάμαρα και τότε ο Λεοντιάδας επιτέθηκε στον πρώτο που συνάντησε, τον Κιφησόδωρο, και τον σκότωσε. Αμέσως μετά συνεπλάκη με τον επόμενο, που έτυχε να είναι ο Πελοπίδας. Ακολούθησε σκληρή μάχη μεταξύ τους. Ο στενός χώρος και το πτώμα δυσκόλευαν τις κινήσεις τους.

Τελικά ο Πελοπίδας κατάφερε να σκοτώσει τον Λεοντιάδα.

Το λάθος του δεύτερου ήταν ότι δεν πέταξε τα λυχνάρια που υπήρχαν στο δωμάτιό του ώστε να σβήσουν. Αν το είχε κάνει, δεν θα υπήρχε φως και ίσως κατάφερνε να ξεφύγει.

Οι φόνοι των ολιγαρχικών στο σπίτι του Φυλλίδα

Η άλλη ομάδα των δημοκρατικών, στην οποία συμμετείχε και ο Χάρων, μεταμφιέστηκαν σε γυναίκες και πήγαν στο σπίτι του Φυλλίδα που είχε διοργανώσει το όργιο. Χτύπησαν την πόρτα μεταμφιεσμένοι σε γυναίκες. Οι μεθυσμένοι ολιγαρχικοί χάρηκαν. Όμως, μόλις οι “γυναίκες” τους πλησίασαν άρχισαν να τους μαχαιρώνουν.

Κάποιοι από τους παρευρισκόμενους, που δεν ήταν στόχοι των δημοκρατικών, προσπάθησαν να υπερασπιστούν τους αρχηγούς και δολοφονήθηκαν. Ο Φυλλίδας εμπόδισε αρκετούς άλλους να προβάλλουν αντίσταση και έτσι τους έσωσε τη ζωή. Ο Αρχίας και ο Φίλιππος, οι δύο ηγέτες των ολιγαρχικών και όργανα της Σπάρτης, ήταν αρκετά μεθυσμένοι για να υπερασπιστούν τη ζωή τους. Η θητεία τους έληξε βίαια και άδοξα.

«Ες Αύριον τα Σπουδαία»

Λίγο πριν δολοφονηθεί, ο Αρχίας έλαβε μία επιστολή. Ήταν από ένα συνονόματό του Αθηναίο που ήταν ολιγαρχικός και τον προειδοποιούσε ότι είχαν ξεκινήσει από την Αθήνα άνδρες για τη Θήβα με σκοπό να τον δολοφονήσουν. Ο κομιστής της επιστολής του είπε ότι ο αποστολέας του ζητούσε να τη διαβάσει αμέσως γιατί περιείχε «σπουδαίες» (σημαντικές) πληροφορίες.

Ο Αρχίας, όμως, έβαλε την επιστολή κάτω από το προσκέφαλό του για τη διαβάσει την επομένη μέρα εκστομίζοντας τη φράση: «Ες Αύριον τα Σπουδαία». Ήταν προφανές ότι δεν ήθελε να διακόψει τη διασκέδασή του. Πολύ πιθανόν να θεώρησε ότι ο αγγελιαφόρος ήταν υπερβολικός, όσον αφορά τη σπουδαιότητα των πληροφοριών. Ίσως, από αλαζονεία, να τον ειρωνεύτηκε.

Λίγες ώρες αργότερα οι σύντροφοι του Πελοπίδα τον σκότωσαν.

Έτσι, το ξημέρωμα δεν βρήκε τον Αρχία ζωντανό ώστε να διαβάσει την επιστολή,  που ίσως του έσωζε τη ζωή. Αντίθετα, η επόμενη μέρα ήταν η καλύτερη του Πελοπίδα, αφού επικυρώθηκε από την Εκκλησία του Δήμου η αποκατάσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Στη συνέχεια ο Πελοπίδας πήρε το αξίωμα του “Βοιωτάρχη” και πολιόρκησε τη σπαρτιατική φρουρά στην Καδμεία. Κατόπιν συμφωνίας, οι Σπαρτιάτες αποχώρησαν ειρηνικά από τη Θήβα.

Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί το ξεκίνημα της μεγάλης ακμής της Θήβας που για τα επόμενα χρόνια θα γίνει η σημαντικότερη πόλη-κράτος της Ελλάδας υπό τις άξιες ηγεσίες του Πελοπίδα και του Επαμεινώνδα που επανειλημμένως νίκησαν τη Σπάρτη.

Πηγή: Πλούταρχος, Βιογραφία Πελοπίδα, Βιβλία 9-10