“Έριξα τον Μπατίστα, αλλά δεν είχα το θάρρος να της πω να μην χορεύει”. Η τυφλή μπαλαρίνα που λάτρευε ο Φιντέλ Κάστρο

Ήταν ο άνθρωπος που έβαλε το μπαλέτο στη ζωή των Κουβανών και ο Φιντέλ Κάστρο τη λάτρευε σαν να ήταν αδερφή του. Μολονότι έμεινε μερικώς τυφλή σε νεαρή ηλικία, δεν εγκατέλειψε αυτό που από μικρή αγαπούσε και ίδρυσε μία από τις δημοφιλέστερες σχολές μπαλέτου του κόσμου.

Κάθε φορά που χόρευε τη “Ζιζέλ” του Αντόλφ Αντάμ και τη “Λίμνη των Κύκνων” του Τσαϊκόφσκι, συνέπαιρνε το κοινό. Δίδασκε την τέχνη του μπαλέτου ακόμη κι όταν ξεπέρασε τα 90 της χρόνια, αποδεικνύοντας ότι η δύναμη της θέλησης μπορεί να ξεπεράσει κάθε δυσκολία και να οδηγήσει στην επιτυχία και την καταξίωση.

Ο λόγος για την Αλίσια Αλόνσο, τη χαρισματική Κουβανή χορεύτρια και χορογράφο που έγινε η μοναδική Λατινοαμερικάνα “prima ballerina assoluta“, ένας συμβολικός τίτλος που δίνεται μόνο στις εξαίρετες μπαλαρίνες κάθε γενιάς.

Όπως είχε πει, “τα μάτια μου, μου έδωσαν περισσότερη αυτοπειθαρχία και αυτοσυγκέντρωση. Έπρεπε να βρω πώς να συνεχίσω να χορεύω, να στραφώ στον εσωτερικό μου κόσμο. Ο χορός είναι πρώτα μια νοητική εργασία και μετά τεχνική. Μετρώ τα πάντα με το σώμα και το κεφάλι μου. Έτσι καταλαμβάνω το χώρο και χορεύω ελεύθερα. Γιατί για να χορέψεις, πρέπει να είσαι ελεύθερος“.

Η χαρισματική μπαλαρίνα…

Η Αλίσια Ερνεστίνα ντε λα Καριδάδ Μαρτίνες ντελ Όγιο γεννήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1920 στην Αβάνα. Ο πατέρας της ήταν αξιωματικός και η μητέρα της μοδίστρα. Από μικρή ηλικία έδειξε την κλίση της και το ταλέντο της στο χορό και σε ηλικία 11 ετών, έκανε την πρώτη της εμφάνιση στην σκηνή.

Ένα χρόνο αργότερα, πήρε μέρος στην παράσταση “Ωραία Κοιμωμένη” του Τσαϊκόφσκι, που έγινε στην Αβάνα. Στα 16 της χρόνια παντρεύτηκε το συμμαθητή της, Φερνάντο Αλόνσο και μαζί πήγαν στη Νέα Υόρκη.

Η Αλόνσο συμμετείχε σε χορογραφίες στο American Ballet Theater. Η συνεργασία της με τον χορευτή Ιγκόρ Γιούσκεβιτς ήταν τόσο επιτυχημένη που η ίδια είχε πει: “Ήταν παρτενέρ μου για δέκα χρόνια και ένας από τους καλύτερους χορευτές στον κόσμο“.

Αν και θα μπορούσε να απολαμβάνει μια πλουσιοπάροχη ζωή στις ΗΠΑ, η Αλόνσο δεν ξέχασε την πατρίδα της. Το 1948 επέστρεψε στην Κούβα και ίδρυσε την “Εταιρεία Μπαλέτου Αλίσια Αλόνσο“, η οποία σύντομα μετονομάστηκε σε Εθνικό Μπαλέτο Κούβας.

Η σχολή συνεισέφερε ώστε να αναδειχθούν ταλαντούχοι Κουβανοί και Κουβανέζες που λάτρευαν το μπαλέτο και αναγκάζονταν να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ, για να ακολουθήσουν το όνειρό τους. Σήμερα θεωρείται πως σε κάθε σχολή μπαλέτου, από τη Νέα Υόρκη έως το Λονδίνο, υπάρχει τουλάχιστον ένας χορευτής ή μια χορεύτρια από την Κούβα.

…που έγινε “η ηγερία του Φιντέλ Κάστρο”

Το έργο της Αλόνσο δεν πέρασε απαρατήρητο από τον Φιντέλ Κάστρο. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο ηγέτης της Κουβανικής Επανάστασης έτρεφε μεγάλη εκτίμηση για την Αλόνσο και χρηματοδότησε τη σχολή της. “Έβλεπε ότι είχα όραμα, είχε όμως κι εκείνος“, είχε δηλώσει η Κουβανή μπαλαρίνα.

Χάρη στην υποστήριξη του Κάστρο, ο θίασος της Αλόνσο περιόδευσε στο εξωτερικό και έγινε διάσημος. Όμως, τη δεκαετία του ’60, επειδή ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν στο αποκορύφωμά του και οι σχέσεις Αβάνας και Ουάσιγκτον ήταν σε “τεντωμένο σχοινί”, οι εμφανίσεις της Αλόνσο στις ΗΠΑ σταμάτησαν.

Ο Έλληνας ιμπρεσάριος, Θόδωρος Κρίτας, που είχε κλείσει συμφωνίες με προσωπικότητες όπως ο Σινάτρα και ο Νουρέγιεφ, είχε δηλώσει στην εφημερίδα “Τα Νέα” ότι από όλες τις πόλεις του κόσμου που επισκέφθηκε, ξεχώρισε την “Αβάνα της Αλίσια Αλόνσο“:

“Η Αλίσια είναι το κέντρο της Κούβας. Εκεί τη λατρεύουν όλοι. Είναι μια μεγάλη χορεύτρια και ίσως η πιο χαρισματική προσωπικότητα απ’ όσες γνώρισα. Χάρη στη φιλία μου με την Αλίσια, γνώρισα κάποτε και τον Φιντέλ Κάστρο. Την θαυμάζει, είναι η ηγερία του, την υπεραγαπά.

Μια φορά μάς κάλεσε η Αλίσια στο σπίτι της για γεύμα, όπου καλεσμένος ήταν και ο Κάστρο. Αφού τον γνωρίσαμε και μιλήσαμε, κάποια στιγμή τού είπα: “Αφού, πρόεδρε, αγαπάτε τόσο πολύ την Αλίσια, δεν θα μπορούσατε να της πείτε να σταματήσει να χορεύει;”. Τρόμαξε με αυτό που είπα και απάντησε:

“Ούτε εγώ ούτε κανείς άλλος θα μπορούσε να πει στην Αλίσια να σταματήσει να χορεύει. Μπορεί να είχα τη δύναμη να κάνω επανάσταση και να ρίξω τον δικτάτορα Μπατίστα, δεν έχω όμως το θάρρος να στενοχωρήσω αυτή την υπέροχη γυναίκα, ακόμη κι αν πρόκειται για το καλό της”“.

“Χόρευα στο μυαλό μου, τυφλή και ακίνητη”

Τη δεκαετία του 1940, ενώ είχε ήδη διαγράψει μια σημαντική καριέρα στο χώρο του μπαλέτου, η Αλόνσο βρέθηκε αντιμέτωπη με πρόβλημα όρασης. Υπέστη αποκόλληση αμφιβληστροειδούς και στα δύο μάτια και υποβλήθηκε σε αλλεπάλληλα χειρουργεία, με την ελπίδα ότι θα ανακτούσε την όρασή της.

Υποχρεώθηκε να μείνει καθηλωμένη στο κρεβάτι για ένα χρόνο. Δεν της επιτρεπόταν να κουνήσει τα μάτια της και το κεφάλι, να γελάσει ή να κλάψει, ούτε να παίξει με τη μικρή κόρη της. Όμως η ανάγκη και η θέλησή της να χορεύει την πείσμωσαν. Όπως έλεγε, “χόρευα στο μυαλό μου. Τυφλή, ακίνητη, ξαπλωμένη ανάσκελα, έμαθα να χορεύω τη “Ζιζέλ”“.

Η Αλόνσο διέκρινε μόνο σκιές και προσανατολιζόταν στη σκηνή χάρη σε ειδικό φωτισμό. Επίσης, οι εκάστοτε παρτενέρ της ήταν υποχρεωμένοι να βρίσκονται σε αυστηρά συγκεκριμένες θέσεις.

Τον Αύγουστο του 1981, η Αλόνσο τίμησε με την παρουσία της την Ελλάδα, δίνοντας παραστάσεις στο θέατρο Λυκαβηττού. Οι λάτρεις του μπαλέτου ήταν ενθουσιασμένοι με την άφιξή της και ο Τύπος φιλοξένησε δημοσιεύματα για τη ζωή και την καριέρα της. Στην Αθήνα ήρθε και το χειμώνα του 2008, στο πλαίσιο χριστουγεννιάτικων εκδηλώσεων του Μεγάρου Μουσικής. Η τελευταία της παράσταση δόθηκε το 1995, όταν ήταν 74 ετών.

Η Αλίσια Αλόνσο τιμήθηκε με δεκάδες βραβεία για την πολιτιστική της προσφορά και έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών, στις 17 Οκτωβρίου 2019. Η κόρη της, Λάουρα Αλόνσο ακολούθησε την ίδια καριέρα. Σε συνέντευξη που παραχώρησε το 2013, όταν ήταν 93 ετών, είπε:

“Δεν είμαι τώρα μια νέα γυναίκα, αλλά είμαι γεμάτη ζωή και παραμένω δραστήρια, διότι έχω κάτι που με κρατάει να ζω: το Εθνικό Μπαλέτο Κούβας. Το να γίνω επαγγελματίας χορευτής του κλασικού μπαλέτου ήταν αυτό που ήθελα σε όλη μου τη ζωή. Δεν χρειάζεται να σκέφτεσαι πόσων ετών είσαι. Πρέπει να σκεφτείς πόσα πράγματα θέλεις να κάνεις και έπειτα πώς να τα κάνεις και να συνεχίσεις να τα κάνεις“.

Δείτε στα ακόλουθα βίντεο τη συνέντευξη της Αλίσια Αλόνσο:

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: EPA/ALEJANDRO ERNESTO (μέσω ΑΠΕ-ΜΠΕ)