του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού
Τα περισσότερα αρχαία γκράφιτι έχουν ανακαλυφθεί στην Πομπηία. Αν και έγιναν πριν από σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια, ορισμένα απ’ αυτά μοιάζουν με γκράφιτι που συναντάμε στους τοίχους κτιρίων σήμερα.
“Ούτε καλά ούτε ευχάριστα“
Ο Πλούταρχος που έζησε περίπου 46-120 μ. Χ., στη μεγάλη ακμή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, σημείωνε ότι τα γκράφιτι της εποχής του δεν ήταν «ούτε καλά ούτε ευχάριστα, απλά δηλώνουν ότι κάποιος είναι ο καλύτερος φίλος κάποιου άλλου και πολλές παρόμοιες ανοησίες».
Όμως αυτή η άποψη του Πλουτάρχου εύρισκε αντίθετους τους περισσότερους συγχρόνους του που θεωρούσαν τα γκράφιτι ως μια αξιοσέβαστη μορφή γραφής και όχι απλώς μουντζούρες στους τοίχους. Ήταν ένας τρόπος επικοινωνίας των πολιτών ώστε να περνούν μηνύματα όπως έκανε η επίσημη πολιτεία με τις δημόσιες επιγραφές.
Δείτε εδώ ένα από τα πιο διάσημα γκράφιτι της αρχαίας Ρώμης
Ο ρόλος των γκράφιτι
Τα γκράφιτι των αρχαίων ήταν συνήθως πρόχειρα χαράγματα στους τοίχους. Δεν έλειπαν ωστόσο και ζωγραφιστά. Με αυτά έστελναν χαιρετίσματα σε φίλους και αγαπημένους, εξέφραζαν φιλοσοφικές σκέψεις, και σατίριζαν γνωστούς, ανθρώπους της εξουσίας, ακόμη και τον αυτοκράτορα.
Επίσης, υπήρχαν και πιο «πρακτικά» γκράφιτι με τα οποία οι καταστηματάρχες διαφήμιζαν τα προϊόντα τους ή ιδιοκτήτες ακινήτων έψαχναν νοικάρηδες. Μία ιδιαίτερη κατηγορία γκράφιτι ήταν οι βωμολοχίες, ύβρεις και τα σεξουαλικά υπονοούμενα.
Γκράφιτι στην Πομπηία. Το συγκεκριμένο είναι ονόματα υποψηφίων σε τοπικές εκλογές. Πηγή: Wikimediamtx Commons
Τα αρχαία γκράφιτι, και ιδιαίτερα της ρωμαϊκής εποχής, αποτελούν για τους αρχαιολόγους και ιστορικούς μία πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την κοινωνία που τα χρησιμοποιούσε.
Τα γκράφιτι της Πομπηίας
Τα πιο διάσημα είναι αυτά που αποκαλύφθηκαν στις ανασκαφές της Πομπηίας. Η πόλη καταστράφηκε το 79 μ.Χ., από την έκρηξη του Βεζούβιου η οποία στη συνέχεια έθαψε τα κτίρια και πολλούς από τους κατοίκους της με στάχτη και λάβα.
Μεταξύ των σημαντικών αρχαιολογικών ανακαλύψεων της Πομπηίας ήταν και πολλά γκράφιτι, στο εξωτερικό και το εσωτερικό διαφόρων κτιρίων, κυρίως πανδοχείων, ταβερνών και πορνείων.
Σε αυτά αποτυπώθηκαν τα συναισθήματα και καταστάσεις ανθρώπων που έζησαν πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, που όμως μοιάζουν να ανήκουν στο σήμερα!
Ας δούμε κάποια χαρακτηριστικά από τα δεκάδες γκράφιτι της Πομπηίας.
Σ’ ένα τοίχο με πολλά γκράφιτι κάποιος χιουμορίστας πρόσθεσε ακόμη ένα που λέει:
«Σε θαυμάζω ω τοίχε, που δεν έχεις καταρρεύσει σε ερείπια / που κρατάς ψηλά τα κουραστικά γραφήματα τόσων γραφιάδων».
Ένα έξυπνο γκράφιτι ειρωνεύεται τον Νέρωνα που χρησιμοποιούσε δηλητήριο για να δολοφονεί όσους θεωρούσε απειλητικούς. Το γκράφιτι υπονοεί ότι σε αυτό είχε τη βοήθεια στενών συνεργατών του:
«Ο αξιωματούχος των οικονομικών του αυτοκράτορα Νέρωνα λέει ότι το φαγητό εδώ είναι δηλητήριο».
Διαφημίσεις, “Ενοικιάζεται”, και απολεσθέντα
«Ο Γάιος Σαμπίνος απευθύνει θερμό χαιρετισμό στον Στάτιους. Ταξιδιώτη, να τρως ψωμί στην Πομπηία αλλά να πας στη Νουκερία για ποτό. Στη Νουκερία τα ποτά είναι καλύτερα».
Η Νουκερία ήταν πόλη κοντά στην Πομπηία.
Για το ψωμί της Πομπηίας βλ. εδώ:
«Το αστικό τετράγωνο… στην κατοχή του Γναίου Αλλείου Νιγκίντιους Μάιους είναι διαθέσιμο προς ενοικίαση από την 1η Ιουλίου. Υπάρχουν καταστήματα στον πρώτο όροφο, επάνω όροφοι, δωμάτια υψηλής ποιότητας και ένα διαμέρισμα. Όποιος ενδιαφέρεται να νοικιάσει αυτό το ακίνητο θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον Πρίμους, τον δούλο του Γναίου Αλλείου Νιγκίντιους Μάιους».
Σε τοίχο άλλου καταστήματος: «Ένα χάλκινο σκεύος χάθηκε από το μαγαζί μου. Όποιος μου το επιστρέψει θα λάβει 65 σηστέρτια (χάλκινα νομίσματα). Επιπλέον, 20 (σηστέρτια) θα δοθούν σε όποιον δώσει πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψη του κλέφτη».
Αρνητικά σχόλια
Στον τοίχο ενός πανδοχείου υπάρχει το εξής γκράφιτι:
«Πόσα πολλά κόλπα χρησιμοποιείς για να εξαπατήσεις, πανδοχέα. Πουλάς νερό αλλά εσύ πίνεις κρασί που δεν είναι αναμειγμένο με νερό». Το αντίστοιχο σήμερα θα ήταν αρνητικό σχόλιο στο ίντερνετ για κάποιο μπαρ που πουλά νοθευμένα ποτά.
Ένα ακόμη χειρότερο σχόλιο για τις υπηρεσίες ενός πανδοχέα:
«Έχουμε κατουρήσει το κρεβάτι, οικοδεσπότη. Ομολογώ ότι κάναμε λάθος. Αν θέλεις να μάθεις γιατί (το κάναμε), είναι επειδή δεν υπήρχε (στο δωμάτιο) δοχείο νυχτός».
Σε τοίχο οινοποτείου της Πομπηίας, γνωστό ως «του Σάλβιου», οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν σχέδιο γκράφιτι που απεικονίζει δύο άνδρες να παίζουν ζάρια. Ο ένας φωνάζει «Έξι!» ενώ ο αντίπαλός του κρατάει ψηλά τα δύο δάχτυλα και λέει: «Όχι, αυτό δεν είναι τρία, είναι δύο». Δίπλα στην πόρτα του οινοποτείου, ένα άλλο γκράφιτι απεικονίζει έναν κοντό άνδρα που κατευθύνει μια ομάδα ανδρών έξω από το μαγαζί. Πάνω από το κεφάλι του διακρίνεται η φράση: «Δρόμο, φύγετε από εδώ! Καβγαδίσατε!».
Προφανώς ο κοντός ήταν ο υπεύθυνος ασφαλείας του οινοποτείου.
Η κεντρική οδός της Πομπηίας (Via dell’Abbondanza). Πηγή: Wikipedia
Γκράφιτι με αμπελοφιλοσοφίες
«Οι εραστές είναι σαν τις μέλισσες, ζουν μια μελωμένη ζωή».
«Όποιος αγαπά, ας ανθίσει. Ας χαθεί όποιος δεν ξέρει αγάπη. Ας χαθεί δύο φορές όποιος απαγορεύει την αγάπη».
«Κανένας νεαρός δεν είναι ολοκληρωμένος μέχρι να ερωτευτεί».
«Ένα μικρό πρόβλημα γίνεται μεγαλύτερο αν το αγνοήσεις».
«Μάθε αυτό: όσο είμαι ζωντανός, εσύ, μισητέ θάνατε βρίσκεσαι καθοδόν».
Γκράφιτι του έρωτα
«Ο Σεκούνδους λέει γεια στην Πρίμα του, όπου κι αν είναι. Ζητώ, κυρά μου, να με αγαπάς».
«Δεν θέλω να πουλήσω τον άντρα μου, όχι για όλο το χρυσάφι του κόσμου».
«Ο Μάρκος λατρεύει τη Σπεντούσα».
«Ο Κελάδος ο Θρακιώτης μονομάχος είναι η απόλαυση όλων των κοριτσιών». Το «Κορίτσια, ο Μπάρκουλης» της αρχαιότητας!
Γκράφιτι στην Πομπηία που απεικονίζει δύο μονομάχους. Πηγή: Wikimediamtx Commons
«Αν κάποιος δεν πιστεύει στην Αφροδίτη, θα πρέπει να κοιτάξει το κορίτσι μου». Κάποιος που προφανώς είχε όμορφη φιλενάδα και ήθελε να το μάθει όλος ο κόσμος.
«Εκτίκη, μωρό μου, ο Μερκατόρ σου λέει γεια».
«Ας έρθουν όλοι οι ερωτευμένοι να δουν. Θέλω να σπάσω τα πλευρά της Αφροδίτης με ρόπαλα και να σακατέψω τη μέση της θεάς. Αν μπορεί να χτυπήσει το μαλακό μου στήθος, τότε γιατί δεν μπορώ να της σπάσω το κεφάλι της με ένα ρόπαλο;». Προφανώς κάποιος/α που απογοητεύθηκε από τον έρωτα.
Τα «ακατάλληλα» γκράφιτι
Στην Πομπηία υπάρχουν ακόμη και γκράφιτι που κατήγγειλαν ανθρώπους που αφόδευαν στο δρόμο!
«Λεσβιάνε, αφοδεύεις και γράφεις Γεια σε όλους!»
«Σε αυτόν που αφοδεύει εδώ. Προσοχή στην κατάρα. Αν αδιαφορήσεις γι’ αυτή την κατάρα, να έχεις για εχθρό τον θυμωμένο Δία».
«Ο Σεκούνδους αφόδευσε εδώ». Το γκράφιτι έχει γραφεί τρεις φορές στον ίδιο τοίχο. Προφανώς ο Σεκούνδους αφόδευε δίπλα στον τοίχο του σπιτιού κάποιου που αντιπαθούσε και ήθελε αυτός να το μαθαίνει!
«Χίε, ελπίζω οι αιμορροΐδες σου να τρίβονται τόσο πολύ μεταξύ τους ώστε να πονάνε χειρότερα από ποτέ!»
Γκράφιτι σε τοίχο κτιρίου της Πομπηίας. Πηγή: Wikipedia
Όπως και σήμερα από τα πιο συνηθισμένα γκράφιτι ήταν οι βωμολοχίες.
«Ο Ρεστιτούτους λέει: «Ρεστιτούτα, βγάλε το χιτώνα σου, σε παρακαλώ, και δείξε μου το τριχωτό πράμα σου».
«Πήδηξα τη γυναίκα του οινοποτείου».
«Θεόφιλε, μην κάνεις στοματικό σεξ σε κορίτσια στο τείχος της πόλης σαν σκύλος».
«Έχω πηδήξει πολλά κορίτσια εδώ».
«Στις 15 Ιουνίου, ο Έρμηρος πήδηξε εδώ τον Φιλέταιρο και τον Καφίσο».
Ακολουθήστε την mixanitouxronou.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε τις σημαντικότερες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στη mixanitouxronou.gr