“Χτύπα όσο θέλεις. Το ΄χουμε περάσει πια το ακρωτήριο της αναισθησίας”. Ο ηρωικός Μητροπολίτης Διονύσιος που βασανίστηκε από τους Γερμανούς

Ο Μητροπολίτης Λήμνου και αργότερα Τρικάλων (Τρίκκης), Διονύσιος, κατά κόσμον Κωνσταντίνος Χαραλάμπους, ξεκίνησε ως ηγούμενος της Ιεράς Μονής Λειμώνος στην Καλλονή Λέσβου και αναδείχθηκε σε κορυφαία αντιστασιακή μορφή.

Συνελήφθη από του Γερμανούς γιατί παρείχε κάλυψη και φροντίδα σε καταζητούμενους Άγγλους στρατιώτες. Βασανίστηκε σκληρά και στάλθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην πόλη Ζνόγμο της Τσεχίας. Το ημερολόγιο του είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο.

Ο δραστήριος ηγούμενος κατά την διάρκεια του ελληνο-ιταλικού πολέμου έστελνε ακατέργαστο μαλλί από τα μαξιλάρια και τα στρώματα της Μονής για να φτιάξουν ζεστά ρούχα για τους φαντάρους που πολεμούσαν στα παγωμένα βουνά της Αλβανίας.

Αργότερα προσπάθησε μέσα σε αντίξοες συνθήκες να οργανώσει ένα μυστικό ορφανοτροφείο σε ένα από τα κτίρια της Μονής. Ωστόσο το επικίνδυνο εγχείρημα δεν στέφθηκε με επιτυχία, καθώς τον πρόλαβε η γερμανική κατοχή.

Η «αντίστροφη μέτρηση» ξεκίνησε τον Μάιο του 1942, όταν τον πληροφόρησαν ότι κάποιος Βρετανός στρατιώτης είχε βρεθεί στις Αλυκές της Λέσβου σε άσχημη κατάσταση. Αμέσως πρότεινε να τον φιλοξενήσουν στη Μονή. Ο ίδιος ανέφερε στο ημερολόγιο του:

«Του βρήκαμε απάνω του ένα ημερολόγιο και κάτι γράμματα που δείχνουν καθαρά πως δεν λέει ψέμματα. Τον έπιασαν αιχμάλωτο στην Πελοπόννησο. Για καλό και για κακό τα κάψαμε. Τον είχαν οι Γερμανοί σ’ ένα Στρατόπεδο Αιχμαλώτων, στην Καλαμάτα. Μα το ‘σκασε με κάτι άλλους. Στην αρχή πήγε στην Αθήνα κι έμεινε κάμποσον καιρό εκεί πέρα. Μα του είπαν πως από δω μπορεί να περάση στην Τουρκία κι από κει στην Αίγυπτο, και σηκώθηκε κι ήρθε…»

Ο πάτερ – Διονύσιος μαζί με άλλους μοναχούς, έκρυψαν και περιέθαλψαν τον βρετανό στρατιώτη και στη συνέχεια προσπάθησαν να τον φυγαδεύσουν. Στην προσπάθεια του να διαφύγει έπεσε πάνω σε μπλόκο της Γκεστάπο και συνελήφθη. Εκεί αποκαλύφθηκε ότι κρυβόταν στη Μονή.

Λίγο αργότερα ο ιερέας δέχτηκε ένα απρόοπτο τηλεφώνημα στο γραφείο του. Στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν ο έλληνας αστυνόμος Καλλονής.

«Κατ’ εντολήν της Γερμανικής Αστυνομίας, να κατεβείτε μετά του υφηγουμένου αμέσως κάτω!» 

Ο Διονύσιος συνελήφθη και οδηγήθηκε στο Α’ Τμήμα Μυτιλήνης. Εκεί αποκαλύφθηκε ότι εκτός του βρετανού στρατιώτη, προσπάθησε να κρύψει και άλλους στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων.

Τα βασανιστήρια

Όπως ο ίδιος έγραψε στο ημερολόγιο, τα βασανιστήρια που υπέστη ήταν φρικτά. Τον χτυπούσαν για 4 ημέρες χωρίς έλεος παρουσία του διοικητή της Γκεστάπο:

“Τεός, ντεν έκει Τεός! Να Τεός! Και μου δείχνει το κάδρο του Χίτλερ. Μ’ όλο μου τον πόνο δεν βάσταξα κι’ εγώ: — Θεός υπάρχει, του λέω, και θαρθή η ώρα που θα ζητήσετε το έλεός Του”.

Ο παπά Διονύσης περιέγραψε τα βασανιστήριά του:

“Ο Διοικητής είναι… ευγενέστατος κύριος. — Πού θέλεις, με ρωτά με τον διερμηνέα, να σε χτυπήσω. — Δε θέλει, λέει ο Λόχνερ -αστυνόμος- γελώντας σαρκαστικά. Να τον κοιτάζης όταν του μιλάς, μην πετούν τα σάλια σου τα βρώμικα επάνω του. Κι αρχίζει κι ο ίδιος ο Διοικητής να με δέρνει σκληρά, αλύπητα”.

“Χτύπα όσο θέλεις. Το ΄χουμε περάσει πια το ακρωτήριο της αναισθησίας” 

Μετά από μία σύντομη δίκη – παρωδία και μήνες βασανιστηρίων, αποφασίστηκε ότι ο ηγούμενος μαζί με άλλους κρατούμενους να μεταφερθούν στις 27 Νοεμβρίου 1942 στο σκληρό στρατόπεδο «Παύλος Μελάς» στη Θεσσαλονίκη. Στις φυλακές της Θεσσαλονίκης ο ηγούμενος δεν μπορούσε να κοιμηθεί από τιςς κραυγές των ανθρώπων που βασανίζονταν άγρια από τους χιτλερικούς.

Έγραφε χαρακτηριστικά: «16 Ιανουαρίου 1943. Ζούμε με την καθημερινή αγωνία της εκτελέσεως».

Έναν χρόνο μετά την κράτηση στη Θεσσαλονίκη, ήρθε και νέα δοκιμασία. Κάποιοι, ανάμεσά τους και ο Διονύσιος Χαραλάμπους, θα μεταφέρονταν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Τσεχία. Την Πρωταπριλιά του 1944 ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι για την κόλαση.

Όπως ανέφερε ο ηγούμενος στις «Μαρτυρίες», όλοι τους ήταν στοιβαγμένοι στα βαγόνια γονατιστοί. Όποιος προσπαθούσε να σταθεί όρθιος, πυροβολούνταν επί τόπου. Τελικός προορισμός, το Ζνόγμο της Τσεχίας.

«Τετάρτη: Λιωμένη κολοκύθα, που μήτε τα γουρούνια δεν την πιάνουν στο στόμα τους»

Ο π. Διονύσιος μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ενώ με δραματικό τρόπο έκανε αναφορά στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα, περιγράφοντας ακόμη και το «φαγητό» που τους πρόσφεραν οι βασανιστές τους.

«Τρίτη: Αραιός χυλός με καστανάλευρο, με 2-3 πρέζες γάλα μέσα, για μυρωδιά. Τετάρτη: Λιωμένη κολοκύθα, που μήτε τα γουρούνια δεν την πιάνουν στο στόμα τους. Πέμπτη: Το φαγητό της Δευτέρας, και μέσ’ στη σούπα ένα ελάχιστο κομματάκι κρέας. Παρασκευή: Ακριβή και πιστή επανάλειψι του μενού της Τρίτης. Σάββατο: Χυλός από σκουποσποράλευρο…»

Μερικούς μήνες αργότερα άλλαξαν και πάλι φυλακή και μεταφέρθηκαν στην Αυστρία, στα κρατητήρια Κρεμς – Στάϊν. Οι άθλιες συνθήκες στοίχιζαν τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους καθημερινά, ενώ ο ηγούμενος ήταν απελπισμένος από τους φρικτούς πόνους και την έλλειψη τροφής.

Η απελευθέρωση και η αναγνώριση από του Άγγλους

Στις αρχές του 1945, και ενώ τα νέα για τις απανωτές νίκες των συμμάχων κατέφθαναν καθημερινά, οι Ναζί στο πλαίσιο της «τελικής λύσης» για τους Εβραίους, εκτελούσαν καθημερινά όχι μόνο Εβραίους, αλλά και πολιτικούς κρατούμενους διάφορων εθνικοτήτων.

«Παιδιά, τώρα δα μας είπε ο φύλακας πώς ο πόλεμος ετελείωσε. Η Αυστρία συνθηκολόγησε. Όλοι είστε πια ελεύθεροι. Το μεσημέρι…» ακούει να λένε.

«Ράους! Έξω! Παίρνετε ό,τι βρίσκετε και φεύγετε».

 Στις 5 Μαΐου οι επιζήσαντες κρατούμενοι του Κρεμς – Στάϊν απελευθερώθηκαν από τις συμμαχικές δυνάμεις. Ο παπά Διονύσης θυμάται τη στιγμή με συγκίνηση: «Χριστός Ανέστη! Στο ύπαιθρο, πίσω από την παράγκα, μαζευόμαστε οι Ορθόδοξοι, Έλληνες και Σέρβοι. Στη μέση οι δυο παπάδες, ο Σέρβος κι ο Έλληνας…»

Μετά την απελευθέρωση, ο Διονύσιος αφιερώθηκε στην επιστροφή των ελλήνων κρατούμενων στην πατρίδα. Η αγγλική κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας τη βοήθεια του και τη συμβολή του στον αγώνα κατά των κατακτητών, του απένειμε τιμητικό δίπλωμα:

«Το πιστοποιητικό αυτό απονέμεται στον Διονύσιο Χαραλάμπους ως δείγμα ευγνωμοσύνης και εκτίμησης της βοήθειας που δόθηκε στους ναυτικούς, τους στρατιώτες και τους αερομεταφορείς του Βρετανικού Κοινού Πλούτου των Εθνών, που τους επέτρεψε να ξεφύγουν ή να αποφύγουν τη σύλληψη από τον εχθρό».

Στις 4 Ιανουαρίου 1970 ο Διονύσιος πέθανε μετά από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο. Η κηδεία του έγινε στα Τρίκαλα στην παρουσία πλήθους κόσμου και τάφηκε στην Ιερά Μονή Βυτουμά ως απλός μοναχός. Είχε καταφέρει να αναβιώσει μέσα σε λίγα χρόνια τα έρημα μοναστήρια των Μετεώρων που το κράτος ήθελε να κάνει ξενοδοχεία λόγω έλλειψης μοναχών.

Τα Μετέωρα του οφείλουν την σημερινή λαμπρή εικόνα τους.

Πληροφορίες από την έκδοση “Χαραλάμπους, Διονύσιος, 1951, Μάρτυρες. Διωγμοί 1942-1945”, Έκδοσις Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Βυτουμά – Καλαμπάκας 

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο δερματοστίκτης του Άουσβιτς. Ο νεαρός που χτύπαγε τα τατουάζ στους μελλοθάνατους. Ο χειρότερος εφιάλτης του ήταν τα τατουάζ στα μικρά παιδιά