Το “Αιματηρόν Πάσχα”. Πώς η διαμαρτυρία των κατοίκων στη Ρόδο κατέληξε στη δολοφονία ενός ιερέα και μιας ηλικιωμένης. Νέα εκπομπή για την Ιταλική κατοχή στα Δωδεκάνησα

Ρόδος, 7 Απριλίου 1919. Το Πάσχα του 1919, ανήμερα της Ανάστασης, οι κάτοικοι του χωριού Παραδεισίου της Ρόδου συγκεντρώθηκαν έξω από την εκκλησία. Φώναζαν συνθήματα υπέρ της ενώσεως των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα, με πρωτοστάτες τους δασκάλους και τους ιερείς του χωριού. 

Σχεδόν αμέσως, εμφανίστηκαν οι Ιταλοί καραμπινιέροι και η πρώτη τους κίνηση ήταν να συλλάβουν τους δύο δασκάλους, τον Κωνσταντίνο Πανταζή και τον Νικόλαο Μαγκαφά, που θεώρησαν ότι ήλεγχαν σε μεγάλο βαθμό τα τεκταινόμενα. Η σύλληψή τους όμως, προκάλεσε την αντίδραση των παρευρισκόμενων, οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν ότι όλοι φώναζαν υπέρ της ενώσεως, επομένως θα έπρεπε να συλληφθεί όλο το χωριό ή κανείς. Μέσα σε λίγη ώρα, οι Ιταλοί δεν επρόκειτο να συλλάβουν όλο το χωριό, αλλά να σκοτώσουν εν ψυχρώ δύο ανθρώπους.

Την υπόθεση αυτή, μαζί με άλλες ιστορίες από την ιταλοκρατία στα Δωδεκάνησα παρουσιάζει η Μηχανή του Χρόνου την Κυριακή 23 Ιουνίου στις 17.00 από το COSMOTE HISTORY. 

Οι διαμαρτυρίες στα Δωδεκάνησα

Το 1919, ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος είχε τελειώσει. Τα Δωδεκάνησα βρίσκονταν υπό de facto ιταλική κατοχή από το 1912. Οι νικήτριες χώρες, ανάμεσα τους και η Ελλάδα και η Ιταλία, προετοιμάζονταν για τη Συνθήκη Ειρήνης στο Παρίσι, όπου επρόκειτο να θέσουν τα εδαφικά τους αιτήματα, τα οποία θα ικανοποιούνταν από τις δυνάμεις της Αντάντ ως επιβράβευση για τη συμμετοχή τους στον πόλεμο. Τα Δωδεκάνησα αποτέλεσαν το μήλο της Έριδος ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ιταλία. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος τα περιέλαβε στο υπόμνημά του ως ελληνική απαίτηση, στηριζόμενος στο δόγμα για την αυτοδιάθεση των λαών.

Παράλληλα, η Ιταλία τα διεκδικούσε ως δικά της, βασιζόμενη σε μια μυστική συμφωνία που είχε συνάψει το 1915 με τις δυνάμεις την Αντάντ, η οποία προέβλεπε ότι τα Δωδεκάνησα θα περνούσαν στη δική της κυριαρχία, αν η ίδια άλλαζε στρατόπεδο και συμμαχούσε με την Αντάντ. Όπως και έγινε.

Οι Ιταλοί, για να αποδυναμώσουν περαιτέρω τα ελληνικά επιχειρήματα, διέδιδαν ψευδώς ότι οι Δωδεκανήσιοι ήταν απολύτως ικανοποιημένοι με την ιταλική διοίκηση και αδιαφορούσαν για την ένωση με την Ελλάδα. Για να εκδηλώσουν την αντίθεσή τους στην ιταλική πολιτική οργανώθηκαν, ανήμερα του Πάσχα, συλλαλητήρια σε όλα τα νησιά των Δωδεκανήσων, με πρωτοβουλία του Μητροπολίτη Απόστολου Τρύφωνος. Οι διαδηλώσεις έλαβαν μεγάλες διαστάσεις σε όλα τα νησιά. Στη Σύμη, οι συνελήφθησαν οι δημογέροντες και φυλακίστηκαν στη Ρόδο.

Το «Αιματηρόν Πάσχα»

Μετά τη σύλληψη των δασκάλων Πανταζή και Μαγκαφά στο Παραδείσι, η κατάσταση βγήκε εκτός ελέγχου. Οι ιταλικές αρχές δεν δίστασαν να σκοτώσουν τον ιερέα Παπαλουκά, ένας από τους πρωτεργάτες της αντίστασης στο χωριό. Λέγεται μάλιστα πως ο Ιταλός καραμπινιέρι που ξιφολόγχισε τον Παπαλουκά, έκανε μια ολόκληρη στροφή στο σώμα του, έτσι ώστε να σιγουρευτεί για τον θάνατό του.

Λίγα μέτρα πιο μακριά, στην πλατεία του χωριού, η φουρνάρισσα του χωριού, Ανθούλα Ζερβού, προσπάθησε να προστατέψει ένα παιδί που ξυλοκοπήθηκε από έναν Ιταλό στρατιώτη. Πήρε τη φουρνίστρα για το ψωμί και τον χτύπησε. Αμέσως, ο Ιταλός γύρισε και την κάρφωσε με τη λόγχη του. Η Ανθούλα Ζερβού πέθανε ακαριαία.

Ο ξεσηκωμός στο Παραδείσι της Ρόδου το 1919 έμεινε στην ιστορία ως το «Αιματηρόν Πάσχα». Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1923, τα Δωδεκάνησα θα γίνονταν επισήμως ιταλική κτήση, όπως και θα παρέμεναν για τις επόμενες δύο δεκαετίες.

Το “Αιματηρόν Πάσχα” του 1919 και άλλες ιστορίες από την ιταλοκρατία στα Δωδεκάνησα προβάλει η Μηχανή του Χρόνου. Το πρώτο επεισόδιο προβάλεται σε επανάληψη την Κυριακή, 23 Ιουνίου στις 17.00 από το COSMOTE HISTORY. Το δεύτερο επεισόδιο θα προβληθεί τη Δευτέρα, 24 Ιουνίου και σε επανάληψη την Κυριακή, 30 Ιουνίου στις 17.00.

Πηγή φωτογραφιών: Αρχείο Συμεών Δόντα

Διαβάστε ακόμα: Η ιταλική κατοχή των Δωδεκανήσων. Ήρθαν ως «απελευθερωτές» και απαγόρευσαν ακόμα και το μπλε χρώμα στα παράθυρα των σπιτιών. Πώς «παζάρεψαν» τους Οθωμανούς. Νέα εκπομπή.