“3 δευτερόλεπτα το φιλί”. Όταν απαγορευόταν στο σινεμά το παρατεταμένο φιλί. Πώς ο Χίτσκοκ το έκανε 2,5 λεπτά

Τις πρώτες τρεις δεκαετίες του Χόλιγουντ, οι δημιουργοί ταινιών είχαν μεγάλο βαθμό ελευθερίας. Η λογοκρισία της εποχής απαγόρευε την προβολή σεξουαλικών σκηνών αλλά αυτό δεν συμπεριλάμβανε την απεικόνιση γυμνού και ερωτικού πάθους.  Αυτό εκδηλωνόταν κυρίως με παρατεταμένα φιλιά και αγκαλιές μεταξύ του πρωταγωνιστή και της πρωταγωνίστριας. Επίσης,  με τις πρώτες κινηματογραφικές ταινίες στα τέλη του 19^ου αιώνα έχουμε το ξεκίνημα της αποτύπωσης σκηνών με έντονη βία.

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Οι θρησκευτικές οργανώσεις

Οι σκηνές βίας και ερωτισμού στον κινηματογράφο προκαλούσαν αντιδράσεις στους συντηρητικούς Αμερικανούς και σε αυτούς που ανήκαν σε θρησκευτικές οργανώσεις,  κυρίως καθολικούς και λιγότερο σε προτεστάντες.

Γι’ αυτούς το ποτήρι ξεχείλισε μετά το 1927 όταν άρχισαν να γυρίζονται ταινίες του ομιλούντος κινηματογράφου. Τότε δεν εξοργίζονταν μόνο με αυτά που έβλεπαν στη μεγάλη οθόνη, αλλά και αυτά που άκουγαν. Στους διαλόγους πολλών ταινιών, κυρίως γκανγκστερικών, υπήρχε έντονη βωμολοχία, ακόμη και εξύβριση των θείων. Οι δημιουργοί των συγκεκριμένων ταινιών για να τις κάνουν όσο γινόταν πιο ρεαλιστικές συμπεριλαμβάναν τον τρόπο που μιλούσαν οι κακοποιοί.

Στις ΗΠΑ υπήρχε ελευθερία έκφρασης και έτσι οι θρησκευτικές οργανώσεις δεν μπορούσαν να επιβάλουν λογοκρισία στον κινηματογράφο. Βρήκαν ένα άλλο τρόπο για να αντιδράσουν. Απείλησαν να επιβάλουν μποϋκοτάζ σε όσες ταινίες θεωρούσαν ανήθικες, δηλαδή όσες είχαν γυμνό, ερωτικές σκηνές, υπερβολική βία, βωμολοχίες και φυσικά σε όσες εξυβρίζονταν τα θεία.

Την εποχή εκείνη υπολογίζεται ότι περίπου 20.000.000 Αμερικανοί που πήγαιναν στον κινηματογράφο ανήκαν σε κάποια θρησκευτική οργάνωση. Έτσι, η απειλή τρόμαξε τους διευθυντές των μεγάλων κινηματογραφικών στούντιο του Χόλιγουντ.

«Κώδικας Χέις»

Για να αποφύγουν το μποϋκοτάζ συμφώνησαν ότι θα έπρεπε να δημοσιευθούν συγκεκριμένες προτάσεις που θα ακολουθούσαν οι σκηνοθέτες και σεναριογράφοι στις ταινίες τους. Αυτό έγινε το 1930 με τον «Κώδικα Χέις» (Hays Code) που πήρε το όνομά του από τον Ρεπουμπλικάνο πολιτικό Ουίλ Χέις που το συνέταξε.

Καθώς αυτός δεν αποτελούσε νόμο του κράτους, αρχικά υπήρξαν ορισμένοι παραγωγοί που δεν το λάμβαναν υπόψη τους. Όμως, οι θρησκευτικές οργανώσεις συστηματικά μποϋκοτάραν αυτές τις ταινίες. Έτσι από το 1934 και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950, οι ταινίες στο Χόλιγουντ ακολουθούσαν πιστά τον Κώδικα Χέις.

Αν και τυπικά αυτός σταμάτησε να εφαρμόζεται το 1968, ήδη από την αρχή εκεινής της δεκαετίας είχε περιέλθει σε αχρησία.

Η σύγκριση μεταξύ ταινιών του Χόλιγουντ που γυρίστηκαν πριν και μετά το 1934 δείχνει πόσο ο κινηματογράφος άλλαξε εξαιτίας του «Κώδικα Χέις». Το γυμνό που ήταν αρκετά κοινό πριν εξαφανίστηκε μαζί με τις βωμολοχίες. Οι σκηνές βίας δεν εξαλείφθηκαν μετά το 1934, αλλά ήταν πιο περιορισμένες σε σχέση με προγενέστερες ταινίες.

Το φιλί των τριών δευτερολέπτων

Το πιο ενδιαφέρον ήταν ότι με βάση τον Κώδικα Χέις απαγορεύονταν τα «παθιασμένα» φιλιά. Αν και δεν γινόταν αναφορά στη διάρκεια του φιλιού, αυτές οι οδηγίες απαγόρευαν το φιλί να είναι “υπερβολικό, λάγνο ή ερεθιστικό για τους θεατές”. Επίσης, για το σκοπό αυτό, το φιλί με ανοιχτό το στόμα ήταν απαγορευμένο σε κάθε περίπτωση. Το φιλί σε οριζόντια θέση ήταν επίσης ταμπού.

Οι παραγωγοί ταινιών από μόνοι τους κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα φιλιά θα έπρεπε να ήταν το πολύ τρία δευτερόλεπτα.

Το αποτέλεσμα ήταν για περίπου τρεις δεκαετίες τα κινηματογραφικά φιλιά να έχουν τόση διάρκεια.

Η «απάντηση» του Χίτσκοκ

Μερικοί σκηνοθέτες βρήκαν τρόπους να παρακάμψουν τις οδηγίες του Κώδικα Χέις. Το πιο διάσημο παράδειγμα ήταν στην ταινία του Άλφρεντ Χίτσκοκ το 1946 «Υπόθεση Notorious» που στην Ελλάδα είναι γνωστή και ως «Ο Περιβόητος».

Ο Χίτσκοκ ήθελε να κινηματογραφήσει μια παρατεταμένη σκηνή φιλιού μεταξύ των πρωταγωνιστών, Κάρι Γκραντ και Ίνγκριντ Μπέργκμαν. Βρήκε ένα ιδιοφυή τρόπο να ξεπεράσει το πρόβλημα του φιλιού των τριών δευτερολέπτων.

Έβαλε τους δύο ηθοποιούς να διακόπτουν το φιλί τους κάθε τρία δευτερόλεπτα, να μιλούν λίγο να φιλιούνται πάλι για τρία δευτερόλεπτα, να περπατούν μαζί σ’ ένα δωμάτιο, να φιλιούνται και πάλι κτλ. Η όλη σκηνή αυτού του διακοπτόμενου φιλιού διαρκεί δυόμισι λεπτά.

Το φιλί μεταξύ Γκραντ και Μπέργκμαν, αν και τυπικά είχε γυριστεί εντός του πλαισίου του «Κώδικα Χέις», είναι ένα από τα πιο αισθησιακά φιλιά που έχουν δοθεί ποτέ στον κινηματογράφο. Πολλοί θεωρούν ότι αν οι ηθοποιοί φιλιούνταν συνέχεια και τα δυόμισι λεπτά, το αποτέλεσμα δεν θα είχε την ίδια επίδραση στους θεατές.

Δείτε εδώ τη σκηνή του παρατεταμένου φιλιού του Γκραντ και της Μπέργκμαν στο “Notorius”