Ίος. Ο παλαιότερος προϊστορικός οικισμός με διώροφα σπίτια και δίκτυο αποχέτευσης. Πως κατοχύρωναν την ιδιωτική περιουσία

Σε έναν λόφο που περιβάλλεται από μια εύφορη κοιλάδα, δεσπόζει ο μεγαλύτερος γνωστός πρωτοκυκλαδικός οικισμός. 

Βρίσκεται στη δυτική πλευρά της Ίου, σε κοντινή απόσταση με το λιμάνι του νησιού. Καλύπτει το πλάτωμα του λόφου και σε χαμηλότερο επίπεδο υπάρχουν αλλεπάλληλες ξερολιθιές. Χρονολογείται από τα μέσα της πρώιμης εποχής του χαλκού και είναι παλαιότερος κατά μια χιλιετία από το Ακρωτήρι της Σαντορίνης.

Στην αρχαιότητα αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Αιγαίου, καθώς από το ύψος του οι κάτοικοι είχαν πανοραμική θέα στους εμπορικούς δρόμους και μπορούσαν να επιβλέπουν τον κάμπο και το λιμάνι.

Από τα ευρήματα που ανακαλύφτηκαν, φαίνεται πως ο οικισμός, την περίοδο ακμής του, είχε εμπορικές σχέσεις με τη Μήλο, τη Σαντορίνη αλλά και την Ηπειρωτική Ελλάδα.

Αποτελούνταν από οργανωμένο πολεοδομικό σύστημα με πλατείες και τείχη, που έφταναν σε ύψος τα τρία μέτρα, ενώ οι δρόμοι είχαν πλάτος δύο μέτρα.

Τα κτίρια ήταν διώροφα και είχαν πλακόστρωτα δάπεδα, λιθόκτιστες κλίμακες και περιφραγμένες αυλές.

Ο οικισμός είναι οργανωμένος γύρω από την κορυφή του λόφου και είχε δίκτυο αποχέτευσης για την απομάκρυνση των ομβρίων υδάτων.

Τα oστά αιγoπρoβάτωv και χoίρωv και oι σπόρoι δημητριακώv, oσπρίωv και φρoύτωv πoυ ήλθαν στο φως υπoδηλώvoυv μία γεωργoκτηvoτρoφική oικovoμία.

Παράλληλα δραστηριοποιούνταν στον οικισμό διάφοροι ειδικευμένοι τεχνίτες, ανάμεσά τους κτίστες, αγγειοπλάστες, μεταλλοτεχνίτες, τεχνίτες ειδικευμένοι στην κατασκευή εργαλείων οψιανού και λίθινων σκευών καθώς και μαρμαρογλύπτες.

Επιπλέον, η εύρεση στον Σκάρκο ακατέργαστων υλών και ετοιμοπαράδοτων προϊόντων, που έχουν εισαχθεί στην Ίο από άλλα κυκλαδονήσια, την Ηπειρωτική Ελλάδα και άλλες περιοχές του Αιγαίου, δείχvoυv ότι o oικισμός έπαιζε ενεργό ρόλο και στο θαλάσσιο εμπόριο της επoχής.

Οι αρχαιολόγοι έφτασαν στην περιοχή πρώτη φορά το 1896, ενώ μέχρι σήμερα συνεχίζονται οι ανασκαφές.

Η αρχαιολόγος κ. Μαρθάρη έκανε ανασκαφές το 1985, και αργότερα πραγματοποίησε συστηματικές ανασκαφές, οι οποίες διήρκεσαν έως το 1997. Όπως ανέφερε, ο οικισμός βοήθησε τους αρχαιολόγους να καλύψουν ένα κενό γνώσης που υπήρχε σχετικά με τις δομές των κοινωνιών που δημιουργήθηκαν στο Αιγαίο τους προϊστορικούς χρόνους.

Μέχρι τότε είχαν αποσπασματικές γνώσεις, κυρίως από τα νεκροταφεία που ανακαλύφτηκαν συλημένα και τα ευρήματα, εκ των οποίων πολλά εξαφανίστηκαν λόγω της αρχαιοκαπηλίας.

Πως κατοχύρωναν την ιδιωτική περιουσία

Έως σήμερα έχουν έλθει στο φως 55 κτήρια, τα περισσότερα από τα οποία είναι εντυπωσιακά διώροφα οικοδομήματα με ευρύχωρες εισόδους, λιθόκτιστες κλίμακες, πλακόστρωτα δάπεδα στον όροφο, ερμάρια ενσωματωμένα στους τοίχους και κασέλες κατασκευασμένες από σχιστόπλακες.

Οι σφραγίδες, τα ενσφράγιστα αγγεία και τα πολλά πήλινα, κυβόσχημα, ενσφράγιστα αντικείμενα, που δένονταν σαν πινακίδες σε σάκκους και δοχεία και βρέθηκαν μέσα στα κτίρια δεν αφήνουν καμία αμφιβολία ότι το σφράγισμα ήταν μια συνηθισμένη πρακτική στον Σκάρκο.

Στον οικισμό του Σκάρκου ανακαλύφτηκαν πήλινα σκεύη ύψους 1,30 μ., μαρμάρινα αγγεία και ειδώλια σε διάφορα σχήματα. Ανάμεσα στα ευρήματα υπήρχαν σφραγίδες και εγχάρακτα σύμβολα, που υποδηλώνουν ότι οι κάτοικοι τα χρησιμοποιούσαν για να δηλώσουν την ατομική τους ταυτότητα.

Πολλά από τα κινητά ευρήματα στεγάζονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας. Μέχρι σήμερα ο οικισμός διατηρείται σε καλή κατάσταση.

Το 2009 βραβεύτηκε με το βραβείο πολιτιστικής κληρονομιάς από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την αξιοσημείωτη ποιότητα διαμόρφωσης του χώρου και για τις ελάχιστες παρεμβάσεις που δεν αλλοίωσαν το τοπίο.

Δείτε βίντεο του συνεργάτη μας fabdroneπου πέταξε με drone πάνω από την Ιο και διακρίνεται και ο οικισμός του Σκάρκου από ψηλά:

Πηγή Φωτογραφιών: Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 

Πτήση πάνω από την έρημη καστροπολιτεία των Κατακουζηνών και των Παλαιολόγων. Ήκμασε τους τελευταίους αιώνες του Βυζαντίου και εκεί έφταναν έμποροι από την Ευρώπη για να αγοράσουν μετάξι (video drone)