Πτήση πάνω από το Παράλιο Άστρος. Δείτε το κάστρο που απέκρουσε τον Ιμπραήμ και την ιστορική Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού

Το Παράλιο Άστρος της επαρχίας Κυνουρίας του νομού Αρκαδίας βρίσκεται σε σημαντική παραθαλάσσια στρατηγική θέση με αρχαία ιστορία. Απέχει  4 χιλιόμετρα από το Άστρος και περίπου 43 χιλιόμετρα από την Τρίπολη. 

Στη νότια κορυφή του λόφου «Νησί» υπάρχει το κάστρο που συχνά αναφέρεται και σαν Κάστρο ή Πύργος των Ζαφειρόπουλων.

Εκεί στις 5-6 Αυγούστου 1826,   Έλληνες αγωνιστές υπό τον Παναγιώτη Ζαφειρόπουλο αντιμετώπισαν ηρωικά τον στρατό του Ιμπραήμ, με αρχηγό τον Σουλεϊμάν πασά και κατόρθωσαν να απωθήσουν τα αιγυπτιακά στρατεύματα.

Το κάστρο

Στο κάστρο διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις. Η πρώτη φάση αφορά στην περίοδο μεταξύ του 17ου αι. και του τέλους του 18ου αι. Σχετίζεται ενδεχομένως με το τέλος της Β’ Ενετοκρατίας και την ανακατάληψη του Μοριά το 1715 από τους Οθωμανούς.

Η δεύτερη κατασκευαστική περίοδος εντοπίζεται από το 1824 και 1825, όταν το κάστρο ανήκε στους τρεις αδερφούς Ζαφειρόπουλους οι οποίοι ήταν πλούσιοι έμποροι από το εξωτερικό και μυημένοι στη Φιλική Εταιρεία.

Τότε οι Ζαφειρόπουλοι έχτισαν τρεις κατοικίες, ενίσχυσαν τα τείχη, και το κάστρο πήρε τη μορφή που γνωρίζουμε.

Στην περιοχή υπήρξαν αρχαίες πόλεις όπως η Θυρέα, η Ανθήνη, η Νηριήδα και η Εύα στην οποία βρίσκεται η πασίγνωστη Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού.

Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού

Λίγα χιλιόμετρα έξω από το Άστρος της Αρκαδίας βρίσκεται η Έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού που αποτελεί τον σημαντικότερο αρχαιολογικό χώρο της Κυνουρίας και ένα από τα σημαντικότερα μνημεία των Ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων σε όλο τον κόσμο. Ο βαθύπλουτος Αθηναίος ηγεμόνας διέθετε ακόμα επαύλεις και κυνηγετικά περίπτερα στο Μαραθώνα όπου γεννήθηκε, την Κηφισιά, τη Δραγονάρα της Εύβοιας και τη Ρώμη.

Υπήρξε μεγάλος ευεργέτης της Αθήνας, πολλών πόλεων στην Ελλάδα και τη Μικρά Ασία. Διετέλεσε φίλος αυτοκρατόρων, ανήλθε σε διάφορα ρωμαϊκά αξιώματα, έγινε μέλος της ρωμαϊκής Συγκλήτου και υπήρξε ο πρώτος Έλληνας «ύπατος στρατηγός» (consul ordinarius).

Αν και ενσωματώθηκε πλήρως στα ανώτατα στρώματα της ρωμαϊκής κοινωνίας, πολιτισμικά παρέμεινε Έλληνας.

Το συγκρότημα ανήκει στον τύπο της αποκαλούμενης ”αγροτικής έπαυλης”, villa rustica, μιας μεγάλης, δηλαδή, εγκατάστασης που εκμεταλλευόταν τη γη μιας μεγάλης ιδιοκτησίας (latifundium), αλλά διέθετε και πολυτελείς εγκαταστάσεις για τον πλούσιο Ρωμαίο ιδιοκτήτη, την οικογένειά του και τους φιλοξενούμενούς του, καθώς και για τους υπηρέτες και ντόπιους πελάτες.

Η έπαυλη αποτελείται από το κεντρικό αίθριο (αυλή) και από ένα τεράστιο ποταμό (που μιμείται την αιγυπτιακή κάνωπο και τις εγκαταστάσεις της βίλας του Αδριανού στο Τιβόλι της Ρώμης), από στοές και διαδρόμους συνολικού εμβαδού άνω των 1000 τ.μ. που είναι διακοσμημένες με μοναδικές ψηφιδωτές συνθέσεις.

Στο βόρειο μέρος έχει χτιστεί το μέγαρο του Ηρώδη του Αττικού, ενώ στο νότιο ανακαλύφθηκε το λουτρικό συγκρότημα και μνημειώδες Μαυσωλείο ή Ηρώο προς τιμήν του Αντίνοου του οποίου βρέθηκε το 1991 καθήμενο άγαλμα υπερφυσικού μεγέθους.

Στην εξέδρα που έκλεινε την δυτική πλευρά της έπαυλης υπήρχε ολόκληρη πινακοθήκη εικονιστικών προτομών Ρωμαίων αυτοκρατόρων, φιλοσόφων και ρητόρων.

Όλα αυτά τα γλυπτά αποτελούν σήμερα μία από τις μεγαλύτερες συλλογές γλυπτών του 2ο αιώνα μ.Χ. σε όλο τον κόσμο. Την νότια πλευρά της έπαυλης διακοσμούσαν οι δώδεκα άθλοι του Ηρακλή.

Ο ανασκαφέας Θεόδωρος Σπυρόπουλος χαρακτηρίζει την έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού όχι μόνο ως ένα μοναδικό μουσείο της αρχαίας τέχνης αλλά κι ένα ενεργό καλλιτεχνικό, επιστημονικό και παιδαγωγικό κέντρο του όψιμου Ελληνισμού. Πολλά εκθέματα βρίσκονται στο αρχαιολογικό μουσείο του Άστρους.

Τα ευρήματα 

Το 1995 ανακαλύφθηκαν εκεί τα ελληνιστικά συμπλέγματα του Μενέλαου με τον Πάτροκλο και του Αχιλλέα με την Πενθεσίλεια.

Ένα άλλο πρωτότυπο αριστούργημα είναι η περίφημη νηρηίδα του Ξάνθου, έργο του 5ου αιώνα π.Χ.

Εξαιρετικά γλυπτά είναι επίσης το άγαλμα του Σάτυρου, το ανάγλυφο της Κυβέλης με τους λατρευτές της, το ανάγλυφο με τις μούσες με τον Απόλλωνα και αναρίθμητα άλλα γλυπτά και πορτραίτα της εποχής του Ηρώδη με ξεχωριστό το αναθηματικό ανάγλυφο των θεών Απόλλωνα και Πάνα που παρακολουθούν σκηνή θυσίας ταύρου μέσα στο άλσος.

Οι ανασκαφές εγκαταλείφθηκαν

Η έπαυλη εντοπίστηκε το 1809 από τον Βρετανό (Άγγλο) περιηγητή Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ (William Martin Leake), ενώ ταυτίστηκε με την έπαυλη στις αρχές του 20ου αιώνα από τον αρχαιολόγο και καθηγητή Κωνσταντίνο Ρωμαίο.

Οι ανασκαφές για την έπαυλη ξεκίνησαν από την Ε΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (Ε΄ ΕΠΚΑ)  το 1978 από τον Γεώργιο Σταϊνχάουερ και τον Παναγιώτη Φάκλαρη. Το κύριο ανασκαφικό έργο διαδραματίστηκε από το 1979 μέχρι και το 2002. Τότε η Εφορεία προχωρησε την ανασκαφή υπό την εποπτεία του Διευθυντή Εφόρου Αρχαιοτήτων, Δρ. Θεόδωρου Σπυρόπουλου, με τη συμμετοχή του συνανασκαφέα, Δρ. Γεώργιου Σπυρόπουλου.

Οι ανασκαφές στην περιοχή δεν ολοκληρώθηκαν και εγκαταλείφθηκαν πλήρως το 2008.

Ως αποτέλεσμα το μνημείο δεν έχει καταφέρει να αναδειχθεί ανάλογα με τη σημαντικότητά του και δεν είναι προσβάσιμο στο κοινό. Μάλιστα η διάσωσή του έχει κριθεί πλέον αναγκαία.

Δείτε το βίντεο drone του συνεργάτη μας Up Stories