Προσκυνήματα και τάματα, το καταφύγιο των απελπισμένων. Τα σημαντικά χριστιανικά τοπόσημα των προσκυνητών στην Ελλάδα

Κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητές συρρέουν σε ιερούς τόπους  για να αποτίσουν φόρο τιμής στους Αγίους και να ζητήσουν βοήθεια. Ευχές, προσδοκίες, τάματα, συνοδεύουν τα ταξίδια τους.

Περπατώντας ή γονατίζοντας, προσκυνούν θαυματουργές εικόνες, ιερά λείψανα, τάφους αγίων για να εκπληρώσουν το τάμα τους, να εκδηλώσουν την πίστη τους. Να αντλήσουν ελπίδα και δύναμη για να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους.

Παρακάτω αναφέρουμε έξι προσκυνήματα και μονές της Ελλάδας όπου πιστοί, αλλά και άνθρωποι σε απόγνωση, αναζητούν καταφύγιο στη θρησκεία:

 Η Παναγιά της Τήνου

Στην Ελλάδα κάθε χρόνο, χιλιάδες πιστοί επισκέπτονται το νησί της Τήνου για προσκύνημα υγείας, τάματος και πίστης. Ο Ιερός Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου της Τήνου είναι θρησκευτικός πόλος έλξης όχι μόνο για τους Έλληνες, αλλά και για τους Χριστιανούς Ορθόδοξους του εξωτερικού.

Οι πιστοί  γονυπετείς ανεβαίνουν από το λιμάνι μέχρι το Ναό, προκειμένου να βιώσουν πιο έντονα την κατάνυξη του προσκυνήματος και να εκπληρώσουν το τάμα τους.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ναός κτίστηκε στο σημείο που η εικόνα της Μεγαλόχαρης βρέθηκε θαμμένη στις 30 Ιανουαρίου 1823, μετά από όνειρο που είδε η μοναχή Πελαγία στην Μονή Κεχροβουνίου. Κάτω από την εκκλησία βρίσκεται ο Ναός της Ευρέσεως, αφιερωμένος στην Ζωοδόχο Πηγή.

 Μοναστήρι του Πανορμίτη στη Σύμη

Στη νότια Σύμη, επάνω στους βράχους, βρίσκεται το Μοναστήρι του Αρχαγγέλου Μι­χαήλ, γνωστό ως “Μοναστήρι του  Πανορμίτη”. Ο Ταξιάρχης Μιχαήλ θεωρείται οδηγός και προστάτης των κατοίκων της Σύμης.

Στο Μοναστήρι φυλάσσεται η εικόνα του, την οποία προσκυνούν κάθε χρόνο χιλιάδες πιστοί. Όσα παιδιά ήρθαν στη ζωή μετά από τάμα στον Ταξιάρχη Μιχαήλ, παίρνουν το όνομά του.

Οι προσκυνητές που ταξιδεύουν προς το Μοναστήρι, ακολουθούν την εξής θρησκευτική παράδοση: Βάζουν σε ένα ξύλινο κουτί λιβάνι, λάδι, χρήματα, χαρτί με ονόματα, τάματα και αφού το σφραγίζουν το ρίχνουν στη θάλασσα κάνοντας μια προσευχή, που ξεκινάει με τη φράση: “Των ουρανίων στρατιών Αρχιστράτηγε…”.

Η παράδοση αναφέρει ότι μπουκάλια και κουτιά με τάματα στο εσωτερικό τους, η θάλασσα τα ξεβράζει μπροστά στο Μοναστήρι. Μια άλλη πρακτική είναι , όσοι βρίσκουν τα μποκάλια σε άλλα σημεία τους Αγαίου, τα προσφέρουν στον αρχάγγελο με επισκεψη στη Μονή της Σύμης.

Γι’ αυτό το λόγο υπάρχει ειδικός μουσειακός χώρος, όπου εκτίθονται τάματα και προσφορές.

Η Μονή του Αφέντη Χριστού στο Γιούχτα της Κρήτης

Το βουνό Γιούχτας βρίσκεται στη Νότια πλευρά της πόλης του Ηράκλειου και έχει υψόμετρο 811 μέτρα.  Εκεί, στη δεύτερη ψηλότερη κορυφή του “ιερού βουνού των Μινωιτών” είναι χτισμένη η Μονή του Αφέντη Χριστού. Οι πιστοί ανεβαίνουν με τα πόδια 800 μέτρα προκειμένου να προσκυνήσουν.

Το Μοναστήρι είναι εγκαταλελειμμένο, όμως απομένει ο τετράκλιτος ναός που είναι αφιερωμένος στην Μεταμόρφωση του Σωτήρα (6 Αυγούστου), στην Αγία Ζώνη (31 Αυγούστου), των Αγίων Αποστόλων (30 Ιουνίου) και των Αγίων Αναργύρων (1 Ιουλίου).

Αν και υπάρχει χωματόδρομος που οδηγεί στο Μοναστήρι από τις Αρχάνες, οι προσκυνητές επιλέγουν να περπατήσουν το μονοπάτι, λέγοντας προσευχές.

Ο Άγιος Εφραίμ στη Νέα Μάκρη

Ο Άγιος Εφραίμ είναι ένας από τους νεοφανείς αγίους της Ορθόδοξης Εκκλησίας και η μνήμη του τιμάται στις 5 Μαΐου. Η λάρνακα με τα ιερά λείψανα βρίσκεται στην Μονή Αγίου Εφραίμ Νέας Μάκρης.

Επίσης, απότμημα λειψάνου φυλάσσεται στον Ιερό Ναό Αγίων Αποστόλων και Αγίου Εφραίμ στα Πεύκα Θεσσαλονίκης και στον Ιερό Ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στο Εμπορείο της Σαντορίνης.

Τα λεπτομερή βιογραφικά στοιχεία του αποκαλύφθηκαν στη μοναχή Μακαρία Δεσύπρη σε μια σειρά από οράματα που είχε το 1950.

Σύμφωνα με μαρτυρία της, το κοσμικό όνομα του Αγίου Εφραίμ ήταν Κωνσταντίνος Μόρφης και έδρευε στην Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στο όρος Αμώμων Αττικής (στη σημερινή Νέα Μάκρη) που καταστράφηκε έπειτα από λεηλασίες των Οθωμανών, όμως ξαναχτίστηκε στην ίδια τοποθεσία.

Μονή Αγίου Ραφαήλ Λέσβου

Η Μονή Αγίου Ραφαήλ ή Mονή του Aγίων Pαφαήλ, Nικολάου και Eιρήνης, βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της Λέσβου κοντά στην Λουτρόπολη Θερμής και απέχει 15 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Μυτιλήνης.

Πρόκειται για γυναικεία μονή, η οποία ανεγέρθηκε και λειτουργεί προς τιμήν του Αγίου Ραφαήλ και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα του νησιού.

Ιδρύθηκε το 1963, σε σημείο όπου βρισκόταν παλαιοχριστιανική βασιλική, λείψανα της οποίας υπάρχουν στην περιοχή (τοιχογραφίες, κόκκινο πλακόστρωτο δάπεδο, η εικόνα του Παντοκράτορα του 14ου αιώνα κ.ά.) και καταστράφηκε ολοσχερώς από Oθωμανούς στρατιώτες το 1463.

Oι τρεις άγιοι μαρτύρησαν κατά την επιδρομή των Oθωμανών, συνοδευόμενοι στο μαρτυρικό θάνατο και από άλλους κατοίκους της περιοχής, με αφορμή μια τοπική στάση, που επέφερε την εκδικητική μανία των κατακτητών. 

Άγιος Ιωάννης Ρώσος, Εύβοια

Ο ‘Αγιος Ιωάννης γεννήθηκε στη Ρωσία το 1690.  Ως αιχμάλωτος πολέμου αρχικά και έπειτα δούλος τούρκου Αγά, έγινε γνωστός για την καλοσύνη, την ταπεινοφροσύνη και την ακλόνητη πίστη του. Το 1711 ξέσπασε πόλεμος με την Τουρκία, στον οποίο πολέμησε και ο Άγιος Ιωάννης.

Πιάστηκε αιχμάλωτος και έγινε σκλάβος ενός Τούρκου, ο οποίος τον μετέφερε στην πατρίδα του, στο Προκόπι της Μικράς Ασίας. Εκεί δεχόταν τις αφόρητες καταπιέσεις και τους εξευτελισμούς των Τούρκων, που προσπαθούσαν να τον κάνουν να αλλαξοπιστήσει.

Σε ηλικία 40 ετών αρρώστησε βαριά και πέθανε. Στις 27 Μαϊου 1730 έγινε η τελετή της ταφής του. Τάφηκε στο ναό του Αγίου Γεωργίου και το άγιο σκήνωμά του μπήκε μέσα σε μαρμάρινη λάρνακα.

Το 1832  το λείψανο πετάχτηκε έξω από τη λάρνακα σε σωρό ξύλων για να καεί, από τους στρατιώτες Τούρκου πασά, που είχαν ληστέψει όλο το ναό από τα αφιερώματα

Το λείψανο όμως, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, έμεινε ανέπαφο. Το γεγονός αυτό φόβισε τους Τούρκους που απομακρύνθηκαν και το σώμα του αγίου τοποθετήθηκε πάλι μέσα στη λάρνακα.

Τα λείψανα του αγίου έγιναν γνωστά και πολύς κόσμος ασχέτου θρησκείας κατέφευγε για να θεραπευτεί. Στο χώρο δημιουργήθηκε ένα μεγάλο προσκύνημα που δέσποζε στην Κεντρική Καππαδοκία έως το 1924.

Κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών του 1924, οι χριστιανοί κάτοικοι του Προκοπίου Μικράς Ασίας, πήραν μαζί τους το σκήνωμα του Αγίου και το μετέφεραν στη νέα τους πατρίδα, στην Εύβοια. Το 1930 θεμελιώθηκε μεγαλοπρεπής ναός προς τιμή του Αγίου, που αποπερατώθηκε το 1951.