Πράκτορες ντυμένοι μπαλαρίνες και μαμάκηδες, με περουκίνια, ψεύτικα μουστάκια και ευφάνταστες στολές. Στα αρχεία της Στάζι οι φωτογραφίες από εφηβικά δωμάτια με αφίσες της Μαντόνα ήταν στοιχεία φιλοδυτικής συμπεριφοράς

Αδίστακτοι πράκτορες, ντυμένοι μπαλαρίνες, αφίσες της Μαντόνα, περουκίνια και ψεύτικα μουστάκια, αποτελούν κάποιες απ’ τις στιγμές καθημερινής τρέλας των πρακτόρων της Στάζι, της μυστικής αστυνομίας του Ανατολικού Βερολίνου.

«Συνειδητοποίησα, ότι το κοινό δεν έχει δει φωτογραφίες, που δείχνουν την κατασκοπία απ’ τη μεριά του κατασκόπου,» είπε ο Σάιμον Μένερ, συγγραφέας του βιβλίου «Άκρως απόρρητο: Εικόνες από τα Αρχεία της Στάζι», «Δε βλέπουμε συχνά αυτά που βλέπει ο Μεγάλος Αδερφός».

Τα αρχεία της Στάζι άνοιξαν στο κοινό το 1992. Περιέχουν 1.400.000 φωτογραφίες, οι οποίες τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια αποστολών, από περιόδους εκπαίδευσης και κάποιες μας γεμίζουν ερωτηματικά, με τον παιχνιδιάρικο χαρακτήρα τους, που δεν ταιριάζει καθόλου στην εικόνα των σοβαροφανών μυστικών πρακτόρων.

«Όσο πιο πολύ παρατηρώ τις φωτογραφίες, τόσο πιο φυσιολογικές μου φαίνονται», είπε ο Μένερ.

Πράγματι, μια εικόνα ενός ξέστρωτου κρεβατιού, δεν μπορεί παρά να μας θυμίσει τη δική μας καθημερινότητα.

Αλλά η αθώα εικόνα κρύβει κρυφά νοήματα. Οι πράκτορες της Στάζι συνήθιζαν να βγάζουν φωτογραφίες το εσωτερικό των σπιτιών που ερευνούσαν, έτσι ώστε να μπορούν να τοποθετήσουν τα πράγματα πίσω στην θέση τους, μετά το τέλος της έρευνας.

Η φωτογραφία του ξέστρωτου κρεβατιού μπορεί να φαίνεται οικεία και καθημερινή σε εμάς, αλλά μέσα στα παπλώματα μπορεί να κρυβόντουσαν παράνομα έγγραφα, που οδήγησαν κάποιον άνθρωπο στη φυλακή.

Άλλη τέτοια περίπτωση, είναι οι φωτογραφίες από εφηβικά δωμάτια, των οποίων οι τοίχοι φιλοξενούσαν άπειρες αφίσες, από καλλιτέχνες και ηθοποιούς του Χόλιγουντ. Θα μπορούσε να είναι το υπνοδωμάτιο, που είχαμε όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας, αλλά για τη Στάζι ήταν απόδειξη ότι ο νεαρός ή η νεαρή ένοικος είχε επικίνδυνες φιλοδυτικές τάσεις και έπρεπε να παραμείνει υπό επιτήρηση.

Μεταμφιέσεις

Απολαυστικά είναι και τα στιγμιότυπα από την εκπαίδευση των πρακτόρων, όπου δοκιμάζουν διάφορες μεταμφιέσεις για να περνούν απαρατήρητοι από τον υπόλοιπο κόσμο. Φοράνε ψεύτικα μουστάκια, περούκες και γυαλιά, που τους κάνουν να μοιάζουν πιο πολύ με κωμικό θίασο, παρά με τον Τζέιμς Μποντ.

Οι μεταμφιέσεις ήταν μελετημένες μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια και οι περιγραφές της Στάζι άκρως παραστατικές: «Μαμάκιας με αθώο ύφος», έλεγε μία, «φοιτητής που κάνει οτοστόπ», μία άλλη.

Αλλά οι ευρηματικοί πράκτορες της Στάζι δεν έμειναν μόνο εκεί. Διοργάνωναν πάρτι μασκέ, στα οποία πήγαιναν ντυμένοι ως άτομα που βρίσκονταν υπό παρακολούθηση εκείνη την περίοδο.

Μερικοί είχαν ντυθεί ακόμα και μπαλαρίνες.

Για κάποιες φωτογραφίες δεν υπάρχει καμία εξήγηση. «Καταλαβαίνω γιατί ένας φωτογράφος βγάζει ένα ινδικό χοιρίδιο. Αλλά γιατί να το κάνει κατά τη διάρκεια μιας κατασκοπευτικής αποστολής η οποία μπορεί να αλλάξει τη ζωή ενός ανθρώπου; Και γιατί υπάρχει αυτή η φωτογραφία ακόμα στα αρχεία;» αναρωτήθηκε ο Μένερ.

Στο Ανατολικό Βερολίνο εργάζονταν 300.000 άνθρωποι, ως κατάσκοποι της μυστικής αστυνομίας, Στάζι. Ήταν ο μεγαλύτερος αριθμός κατασκόπων ανά πολίτη, που έχει υπάρξει ποτέ, σε οποιοδήποτε καθεστώς.

Τα αρχεία της Στάζι είναι ένα ευαίσθητο θέμα για τους πρώην κατοίκους του Ανατολικού Βερολίνου. Πολλοί δεν γνώριζαν καθόλου ότι βρίσκονταν υπό παρακολούθηση και, όταν άνοιξαν τα αρχεία, βρήκαν έγγραφα, που περιείχαν κάθε μικροσκοπική λεπτομέρεια της ζωής και της καθημερινότητάς τους.

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: «Οι ζωές των άλλων». Ο πρωταγωνιστής της οσκαρικής ταινίας ήταν φρουρός στο τείχος του Βερολίνου, στόχος της Στάζι και τον παρακολουθούσε η γυναίκα του…