Που βρέθηκε ο μοναδικός σκελετός αρχαίου Ολυμπιονίκη. Ήταν Σπαρτιάτης και σκοτώθηκε σε μάχη με τους Αθηναίους

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Το 404 π.Χ., μετά το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου και την ήττα και παράδοση της Αθήνας, οι Σπαρτιάτες κατήργησαν τη δημοκρατία και επέβαλλαν στην πόλη το καθεστώς των Τριάκοντα Τυράννων.

Ένα χρόνο αργότερα οι δημοκρατικοί Αθηναίοι υπό τον Θρασύβουλο επαναστάτησαν εναντίον των τυράννων οι οποίοι έλαβαν στρατιωτική συνδρομή από τους Σπαρτιάτες.

Μάχη στον Πειραιά

Μία σημαντική δύναμη με επικεφαλής τον Λύσανδρο, το στρατηγό που είχε νικήσει τους Αθηναίους στην αποφασιστική μάχη στους Αιγούς Ποταμούς, έσπευσε στην Αθήνα, ενώ ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Παυσανίας στρατοπέδευσε στον Πειραιά με μια άλλη δύναμη που περιλάμβανε και την προσωπική του φρουρά.

Σε σύγκρουση που ακολούθησε μεταξύ των δημοκρατικών Αθηναίων και των Σπαρτιατών στη Μουνιχία του Πειραιά, τον Μάιο του 403 π.Χ., σύμφωνα με τον Ξενοφώντα, «σκοτώθηκαν δύο (Σπαρτιάτες) πολέμαρχοι, ο Χαίρων και ο Θίβρακος, ένας Ολυμπιονίκης, ο Λακράτης, και άλλοι Λακεδαιμόνιοι».

Ο πολέμαρχος στον σπαρτιατικό στρατό ήταν ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος που διοικούσε μια «μόρα».

Στη διάρκεια μιας εκστρατείας οι πολέμαρχοι ήταν πάντα στο πλευρό του Σπαρτιάτη βασιλιά με τον οποίο συνέτρωγαν και συσκέπτονταν. Επίσης, οι Σπαρτιάτες Ολυμπιονίκες είχαν την τιμή να πολεμούν μπροστά από τον βασιλιά.

Αυτό σημαίνει ότι η μάχη στον Πειραιά μεταξύ Αθηναίων δημοκρατικών και Σπαρτιατών ήταν ιδιαίτερα σκληρή και αιματηρή για τους δεύτερους και κινδύνεψε ακόμη και η ζωή του Παυσανία, του βασιλιά τους.

Ο Σπαρτιάτης Ολυμπιονίκης

Ο Λακράτης ήταν Ολυμπιονίκης της Σπάρτης στους 91^ους Ολυμπιακούς Αγώνες του 416 π.Χ. που διοργανώθηκαν στη διάρκεια της λεγόμενης «Ειρήνης του Νικία», όταν έγινε μία διακοπή έξι ετών στον Πελοποννησιακό Πόλεμο.

Ήταν οι μοναδικοί Ολυμπιακοί Αγώνες στα χρόνια αυτού του πολέμου, μεταξύ 431-404 π. Χ.

Όπως ο Α΄  και Β΄  Παγκόσμιος Πόλεμος ματαίωσαν σύγχρονους Αγώνες, το ίδιο συνέβη και στους αρχαίους Αγώνες εξαιτίας του Πελοποννησιακού Πολέμου.

Ο Λακράτης μάλλον ήταν αθλητής – δρομέας, αλλά δεν γνωρίζουμε σε πιο αγώνισμα δρόμου αναδείχθηκε ολυμπιονίκης.

«Τάφος των Λακεδαιμονίων»

Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα, οι σοροί των Σπαρτιατών που σκοτώθηκαν το 403 π.Χ.  στον Πειραιά ετάφησαν στον Κεραμεικό αφού η Αθήνα ήταν ακόμη υπό σπαρτιατικό έλεγχο.

Η ομαδική ταφή των Σπαρτιατών, γνωστή ως «Τάφος των Λακεδαιμονίων» ανασκάφηκε από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο των Αθηνών, αρχικά την περίοδο 1914/1916, όταν και βρέθηκαν και οι πρώτοι σκελετοί των Σπαρτιατών.

Όμως, η ταυτοποίηση του μνημείου τους έγινε στη διάρκεια μεταγενέστερης ανασκαφής, το 1930, όταν αποκαλύφθηκε σε κοντινή απόσταση σχετική επιγραφή.

Στον «Τάφο των Λακεδαιμονίων» βρέθηκαν συνολικά 23 σκελετοί

Το πολυάνδριο  βρισκόταν σε περίοπτη θέση στο νότιο όριο του Δημόσιου Σήματος. Ήταν το πρώτο μνημείο που συναντούσε όποιος κατευθυνόταν από το άστυ προς την περιοχή της Ακαδημίας.

Πάνω στο μνημείο ανεγράφησαν τα ονόματα των νεκρών Σπαρτιατών, με το λακωνικό αλφάβητο, και δίπλα στα ονόματα του Χαίρωνα και του Θίβρακου υπάρχει η αναγραφή «πολέμαρχος».

Οι νεκροί Σπαρτιάτες ετάφησαν με σεβασμό. Κάθε νεκρός Σπαρτιάτης ίσως να είχε τυλιχθεί στη «φοινικιδή» του, και έτσι όλοι τους παρέμειναν στην ίδια στάση στη διάρκεια της αποσύνθεσης.

Πράγματι, ο Ξενοφών, αναφέρει ότι όταν οι δημοκρατικοί Αθηναίοι νίκησαν τους ολιγαρχικούς, το 403 π.Χ., δεν αφαίρεσαν από τις σορούς των αντιπάλων τους χιτώνες τους, κάτι αξιοσημείωτο, αφού συνήθως οι νικητές σκύλευαν τις σορούς των αντιπάλων τους.

Κάτω από το κεφάλι κάθε νεκρού Σπαρτιάτη είχε τοποθετηθεί μια πέτρα, πάνω στην οποία ίσως στηριζόταν μαξιλάρι από ύφασμα.

Οι νεκροί Σπαρτιάτες

Οι σκελετοί των Σπαρτιατών βρέθηκαν σε καλή κατάσταση. Μάλιστα, ένας είχε ακόμη στα πλευρά του σιδερένιο σαυρωτήρα από δόρυ, ενώ άλλοι βρέθηκαν με χάλκινες αιχμές βελών ανάμεσα στα οστά.

Οι νεκροί Σπαρτιάτες είχαν μέσο όρο ύψος 1.70, που σημαίνει ότι ήταν ψηλοί για τα δεδομένα της εποχής. Κανένας δεν ήταν κάτω από 1.60, ενώ υπήρχαν και τρεις ιδιαίτερα ψηλοί με ύψος 1.78, 1.81 και 1,85.

Οι νεκροί στον «Τάφο των Λακεδαιμονίων» δεν συνοδεύονταν από κτερίσματα. κάτι που ήταν σύμφωνο με νόμο του Λυκούργου που απαγόρευε τα κτερίσματα στις ταφές των Σπαρτιατών.

Εξαίρεση αποτελεί ένας σκελετός  με το οποίο βρέθηκε ένα κτέρισμα, ένα αλάβαστρο. Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι αυτός ο σκελετός είναι του Ολυμπιονίκη Λακράτη.

Έτσι στον Κεραμεικό και όχι στην Σπάρτη έχουν βρεθεί τα μοναδικά λείψανα Σπαρτιατών οπλιτών από την αρχαιότητα. Όμως, ταυτόχρονα, ανάμεσά τους είναι και τα μοναδικά λείψανα ενός αρχαίου Ολυμπιονίκη!

Στοιχεία αντλήθηκαν από: Lagos C. και Karyanos F., Who Really Won the Battle of Marathon?: A Bold Re-appraisal of One of History’s Most Famous Battles, εκδόσεις Pen & Sword, Barnsley, 2020.