Που είναι το μνημείο του Αλέξανδρου στο Πακιστάν; Ποια η σχέση με τον επικεφαλής του πυρηνικού προγράμματος της χώρας

του συνεργάτη ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Στο Πακιστάν υπάρχει ένα επιβλητικό μνημείο για τον Μέγα Αλέξανδρο που ανεγέρθηκε με πρωτοβουλία του Αμπντούλ Κουαντίρ Χαν, εμπνευστή και επικεφαλής του πυρηνικού προγράμματος της χώρας.

Εκτός από τον Αλέξανδρο τιμούσε και τον Βουκεφάλα που είχε πεθάνει στην περιοχή μετά τη Μάχη του Υδάσπη το 326 π. Χ, όπου ο Αλέξανδρος νίκησε τον Πώρο.

Μάχη του Υδάσπη

Όταν το 326 π. Χ. ο Μέγας Αλέξανδρος εκστράτευσε στην Κεντρική Ασία στράφηκε προς τα νότια και εισέβαλε στο Παντζάμπ, στο σημερινό Πακιστάν. Tον Μάιο εκείνης της χρονιάς νίκησε στη Μάχη του Υδάσπη τον Πώρο, βασιλιά  του Παουράβας, του οποίου το κράτος βρισκόταν μεταξύ των ποταμών Υδάσπη και Ακεσίνη.

Ο Αλέξανδρος εντυπωσιάστηκε από τον Ινδό ηγεμόνα. Για το λόγο αυτό, αν και προσάρτησε το κράτος του στην αυτοκρατορία του, τον άφησε να συνεχίσει να το κυβερνά ως σατράπης για λογαριασμό του.

Ένα δυσάρεστο γεγονός για τον Αλέξανδρο αμέσως μετά τη Μάχη του Υδάσπη ήταν ο θάνατος του Βουκεφάλα.

Θάνατος του Βουκεφάλα

Είχε τραυματιστεί στη διάρκεια της μάχης και ήταν ιδιαίτερα ταλαιπωρημένος από την εκστρατεία στο Παντζάμπ. Αν και οι καλύτεροι γιατροί του Αλέξανδρος φρόντισαν τον Βουκεφάλα δεν μπόρεσαν τελικά να τον σώσουν.

Περίλυπος ο Αλέξανδρος έθαψε το άλογό του σε μία περιοχή κοντά στη σύγχρονη πόλη Τζαλαλπούρ του Πακιστάν. Εκεί ίδρυσε την πόλη “Βουκεφάλα” προς τιμή του.

Εκτός από την πόλη αυτή οι ιστορικοί θεωρούν ότι ο Αλέξανδρος έχτισε και ένα μνημείο στο ακριβές σημείο όπου έθαψε το άλογό του.

Μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί κατάλοιπα του μνημείου αλλά ούτε και της πόλης Βουκεφάλα.

Αμπντούλ Κουαντίρ Χαν και “Μνημείο του Αλέξανδρου”

Ο Αμπντούλ Κουαντίρ Χαν (Abdul Qadeer Khan, 1936-2021) ήταν ένας από τους πιο διάσημους Πακιστανούς επιστήμονες. Υπήρξε ο πυρηνικός φυσικός που εμπνεύστηκε και διηύθυνε το πυρηνικό πρόγραμμα του Πακιστάν από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 και μετά.

Ο ίδιος θαύμαζε τον Αλέξανδρο και ήθελε να αναγείρει ένα μνημείο στην ευρύτερη περιοχή του Τζαλαλπούρ, όπου ο στρατηλάτης είχε στρατοπεδεύσει για δύο μήνες πριν από τη Μάχη του Υδάσπη. Εκεί ήταν που ο Βουκεφάλας πέθανε μετά τη μάχη.

Ο Κουαντίρ Χαν είχε μεγάλη επιρροή στη χώρα του και έτσι το 1997 ξεκίνησε την κατασκευή του μνημείου. Τα έξοδά του καλύφθηκαν από την πακιστανική κυβέρνηση, την ελληνική πρεσβεία στο Ισλαμπαντάντ και ιδιώτες.

Στη θεμελίωσή του παρέστησαν κρατικοί και τοπικοί αξιωματούχοι καθώς και ο τότε Έλληνας πρέσβης στο Πακιστάν, κ. Καραγιάννης. Ένα χρόνο αργότερα, το 1998, το μνημείο εγκαινιάστηκε από τον Αμπντούλ Κουαντίρ Χαν.

Τα χαρακτηριστικά του μνημείου

Πρόκειται για ένα κτήριο 60 τετραγωνικών μέτρων που έχει χτιστεί με χαρακτηριστικά της ελληνικής αρχιτεκτονικής όπως αετώματα και κίονες.

Τα αετώματά του απεικονίζουν σκηνές της μάχης του Αλέξανδρου με τον Πώρο, καθώς και το αστέρι της Μακεδονίας

Στο κέντρο του μνημείου, στη μέση του πρώτου ορόφου του, υπάρχει μια κυλινδρική βάση με μαρμάρινη πλάκα στην οποία έχει αποτυπωθεί ένας έγχρωμος χάρτης ολόκληρης της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθώς και η ακριβής θέση του μνημείου.

Ολόκληρο το κτήριο έχει κατασκευαστεί από μάρμαρο και το έντονο λευκό του χρώμα μαγνητίζει τα βλέμματα από μακριά. Αποτελείται από διάφορα δωμάτια και η οροφή χρησιμοποιείται ως μεγάλη εξέδρα στην οποία υπάρχουν τετράπλευρες καμάρες σε αρχαιοελληνικό ρυθμό.

Επίσημα είναι το «Μνημείο του Αλέξανδρου» στο Πακιστάν, αν και είναι γνωστό και ως «Μνημείο του Βουκεφάλα».

Το μνημείο απέχει περίπου δυόμισι ώρες οδικώς από την πρωτεύουσα του Πακιστάν, Ισλαμαμπάντ. Οι συντεταγμένες του είναι: 32° 39′ 53″ N, 73° 24′ 31″ E. Παρόλο που βρίσκεται κοντά στη μεγάλη πόλη του Τζαλαλπούρ Σαρίφ, το μνημείο είναι απομονωμένο και δεν υπάρχουν άλλες εγκαταστάσεις σε κοντινή απόσταση.

Το ερευνητικό κέντρο που δεν έγινε ποτέ

Στην είσοδο της πύλης υπάρχει ενημερωτική πινακίδα που αναφέρει ότι το κτήριο προοριζόταν να γίνει κέντρο έρευνας για ντόπιους και ξένους μελετητές για τις ελληνικές επιρροές στον πολιτισμό του Πακιστάν και αντίστροφα.

Επίσης, το κέντρο θα συνέδραμε ερευνητές στον εντοπισμό των καταλοίπων των δύο πόλεων που ίδρυσε ο Αλέξανδρος στην ευρύτερη περιοχή. Η πρώτη ήταν η Νίκαια, που ανέγειρε για να τιμήσει τη νίκη του εναντίον του Πώρου. Πιστεύεται ότι είναι το σημερινό χωριό Μονγκ που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα από το μνημείο. Η δεύτερη είναι η Βουκεφάλα που μάλλον είναι κοντά ή κάτω από την πόλη του Τζαλαλπούρ Σαρίφ.

Αν και εξωτερικά το μνημείο είναι εντυπωσιακό, και φαίνεται να είναι σε καλή κατάσταση, στο εσωτερικό υπάρχουν σημάδια εγκατάλειψης και φθοράς. Μέχρι σήμερα δεν έχει λειτουργήσει το ερευνητικό κέντρο που θα στεγαζόταν στο κτήριο.

Έτσι δεν είχε ποτέ πρακτική χρήση και για το λόγο αυτό δεν συντηρούνταν.

Πάντως αποτελεί έκπληξη στον επισκέπτη ότι σε αυτό το απομονωμένο σημείο στο Πακιστάν έχει ανεγερθεί ένα τόσο επιβλητικό μνημείο για τον Μεγάλο Αλέξανδρο, 2.323 χρόνια μετά από το σύντομο πέρασμά του από εκεί.

Για τον ίδιο τον στρατηλάτη, η περιοχή του Παντζάμπ είχε ιδιαίτερη συναισθηματική αξία αφού εκεί έχασε το αγαπημένο του άλογο, τον Βουκεφάλα, που τον είχε συντροφέψει τα προηγούμενα είκοσι χρόνια.  

Αρχική εικόνα: express.tribune