Πού βρισκόταν το καταφύγιο των ανθρώπων του πνεύματος που χρειάστηκαν ψυχιατρική βοήθεια. Χτίστηκε στη μέση μιας πεδιάδας με πυκνή δεντροφύτευση και ήταν δωρεά ενός Χιώτη εμπόρου που γλύτωσε από τα σκλαβοπάζαρα των Οθωμανών

Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη αρχές του περασμένου αιώνα. Ένα κτιριακό συγκρότημα με πολλά δέντρα βρίσκεται καταμεσής μιας πεδιάδας. Τριγύρω δεν υπάρχουν άλλα κτίρια.

Ήταν το πρώτο ψυχιατρικό νοσοκομείο που χτίστηκε στην Ελλάδα και κάλυπτε μια μεγάλη έκταση κοντά στην Ιερά Οδό. Στην αυλή του ιδρύματος υπήρχαν δεντροστοιχίες που βοηθούσαν στην ηρεμία των ασθενών.

Σπουδαίοι άνθρωποι του περασμένου αιώνα νοσηλεύτηκαν σε αυτό το φρενοκομείο. Ανάμεσα τους ο ζωγράφος Ανδρέας Κρυστάλλης, ο αδερφός του Ίωνα Δραγούμη, Νικόλαος Δραγούμης, ο Βαλεντίνος Ίλβες και ο Γιώργος Βιζυηνός, ο λογοτέχνης που έγραψε «Το αμάρτημα της μητρός μου» και εισήχθη στο φρενοκομείο με την γνωμάτευση ότι«πάσχει εκ γενικής παραλύσεως των φρένων». Το 1896 ο Βιζυηνός πέθανε στο Ίδρυμα. Έπειτα από δύο ημέρες στο ίδιο δωμάτιο νοσηλεύτηκε ο δημοσιογράφος Μιχαήλ Μητσάκης, ο οποίος πέθανε αργότερα το 1916 από περιπνευμονία.

Το φρενοκομείο χτίστηκε το 1887 με χρήματα που διέθεσε μέσω της διαθήκης του ο Χιώτης έμπορος, Ζωρζής Δρομοκαΐτης.

Το 1822 μετά την καταστροφή της Χίου ο Ζωρζής είχε μεταφερθεί στην Κωνσταντινούπολη για να πουληθεί ως δούλος. Για καλή του τύχη ο Θείος του έμαθε που βρισκόταν και τον αγόρασε.

Τότε ο Ζωρζής ήταν 16 ετών και ξεκίνησε να ασχολείται με το εμπόριο. Χάρη στην εργατικότητά του εξελίχτηκε σε πλούσιο έμπορο της Αλεξάνδρειας και της Μασσαλίας και όπως οι περισσότεροι ευεργέτες της εποχής δεν παρέλειψε να διαθέσει τα πλούτη του στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.

Στη διαθήκη του άφηνε το ποσό των 500.000 δραχμών για την κατασκευή και τη λειτουργία του πρώτου ιδιωτικού ψυχιατρείου της χώρας.

Το μόνο που ζητούσε από τους εκτελεστές της διαθήκης, οι οποίοι ήταν στενοί του φίλοι, ήταν το ίδρυμα να πάρει το όνομα της γυναίκας και το δικό του, όπως και έγινε.

Τον Οκτώβριο του 1887 το «ΦΡΕΝΟΚΟΜΕΙΟΝ ΖΩΡΖΗ ΚΑΙ ΤΑΡΣΗΣ ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΟΥ» άνοιξε τις πύλες του στους ασθενείς.

Εις τα θεμέλια του Φρενοκομείου

«Φρενοκομείον κτίζεται και στην σοφήν Ελλάδα.

Ώ! Ο θεός εφώτισε τον Χιώτη τον Ζωρζή

Και τώρα μέσα στου Δαφνιού την τόση πρασινάδα

θα βρίσκωμε παρηγοριά και η μνήμη του θα ζη.

Ώ μέγα ευεργέτημα των ευεργετημάτων

Ώ μόνον οικοδόμημα των οικοδομημάτων».

Γιώργος Σουρής

Η κατασκευή του Δρομοκαϊτειου

Χρειάστηκαν συνολικά 8 χρόνια για να ολοκληρωθεί το έργο. Μετά το θάνατο του Δρομοκαΐτη, ο Δημήτρης Βικέλας που βρισκόταν στη Γαλλία κλήθηκε να βοηθήσει, καθώς στην Ελλάδα δεν υπήρχε εμπειρία στην κατασκευή παρόμοιων έργων. Ο Βικέλας ζήτησε τη βοήθεια ενός Γάλλου ψυχίατρου, του Lunier, ο οποίος πρότεινε τα σχέδια των κτιρίων και συμβούλευσε τους υπεύθυνους να ασχοληθούν ιδιαίτερα με την δεντροφύτευση της αυλής.

Την περίοδο εκείνη ο Χαρίλαος Τρικούπης ήταν υπουργός Οικονομικός και παραχώρησε 321 στρέμματα δημόσιας γης στο Χαϊδάρι για την ανέγερση του ιδρύματος.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών στον χώρο λέγεται ότι συνέβη ένα αστείο συμβάν. Ένας περαστικός σταμάτησε στην Ιερά Οδό και ρώτησε από περιέργεια έναν από τους μηχανικούς που μετρούσαν τον χώρο, τι πρόκειται να χτίσουν.  Εκείνος του απάντησε: «Θα φτιάξουμε τρελοκομείο», και ο περαστικός τον συμβούλευσε: «Τράβα κορδέλα», θέλοντας να δηλώσει ότι ο χώρος έπρεπε να μεγαλώσει για να χωρέσουν οι τρελοί της χώρας!

Συνολικά ανεγέρθηκαν τέσσερα κτίρια, δύο για άντρες και δύο για γυναίκες. Τα επόμενα χρόνια χάρη στην χρηματική βοήθεια Ελλήνων επιχειρηματιών το θεραπευτήριο επεκτάθηκε και το 1901 χτίστηκε στον χώρο και η εκκλησία των Αγ. Αναργύρων. Η λειτουργία του βοήθησε στην ανάπτυξη της περιοχής, αλλά και πολλούς ασθενείς που βρέθηκαν κάποια στιγμή της ζωής τους έγκλειστοι στο Δρομοκαΐτειο.

Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο “Τα δημόσια Νοσοκομεία στην Αθήνα και τον Πειραιά”.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Γιώργος Βιζυηνός. Ο μεγάλος των ελληνικών γραμμάτων πέθανε στο Δρομοκαΐτειο μετά τον παράφορο έρωτα για μια 14χρονη. «Μετεβλήθη ἐντός μου καὶ ὁ ρυθμὸς τοῦ κόσμου!»