“Πού ευρίσκεται η Μονάς σου; Κάπου. Για πού πηγαίνετε; Δεν ξέρω”. Οι οδηγίες του Ελληνικού Στρατού στους φαντάρους σε περίπτωση σύλληψης. Το Ατομικό Βιβλιάριο του ’50 διέθετε ακόμη και διαθήκη!

“Να πιστεύης εις τον Θεόν και να τον ευγνωμονής διότι εγεννήθης Ελλήν.

Να αγαπάς την Πατρίδα και τον Βασιλέα.

Να σέβεσαι τις παραδόσεις του Έθνους.

Να υπακούης εις τους Νόμους και να πειθαρχής εις τους Ανωτέρους σου.

Να είσαι υπερήφανος, διότι είσαι Έλλην.”

Αυτά ανέφερε το Ατομικό Βιβλιάριο των Ελλήνων στρατιωτών κατά τη διάρκεια της θητείας τη δεκαετία του 1950.

Με το τέλος του εμφυλίου πολέμου τον Αύγουστο του 1949, ο Ελληνικός Στρατός εθεωρείτο ως ένας από τους καλύτερα εξοπλισμένους στρατούς της εποχής. Η χώρα είχε μόλις βγει από τον αδελφοκτόνο πόλεμο και οι νικητές του εθνικού στρατού επιβεβαίωναν την κυριαρχία τους.

Ήταν τα χρόνια του ψυχρού πολέμου και η αναμέτρηση του ανατολικού μπλοκ και της δύσης ενίσχυε τον ανταγωνισμό και την παραγωγή όπλων μαζικής καταστροφής σε όλο τον κόσμο. Οι μονάδες παρέμεναν σε επιφυλακή και οι φαντάροι βρίσκονταν με το δάχτυλο στην σκανδάλη.

Το 1952 η Ελλάδα μπήκε στη στρατιωτική συμμαχία του ΝΑΤΟ. Ως αντάλλαγμα, η Ελλάδα προσέφερε, εκτός από τη προσήλωσή στους συμμάχους, τις ετοιμοπόλεμες Ένοπλες Δυνάμεις. Η οργάνωση και η εκπαίδευση του στρατού ακολούθησε πιστά τις προσταγές και τις κατευθύνσεις των Αμερικανών. Έτσι ένα ελληνικό εκστρατευτικό σώμα 1.000 ανδρών βρέθηκε στην μακρυνή Κορέα στον πόλεμο των Αμερικανών κατά των Κινέζων και των Βορειοκορεατών.

Η διαθήκη του οπλίτη

Στην αρχή της θητείας  οι στρατιώτες έπαιρναν ένα Ατομικό Βιβλιάριο Μεταβολών, Υγείας και Εκπαιδεύσεως, στο οποίο καταγράφονταν οι βολές, η εκπαίδευση, η κατάσταση της υγείας τους, τα παράσημα, οι στρατιωτικές μεταβολές και οι ποινές.

Διέθετε ακόμη και κάποιες σελίδες, στις οποίες ο στρατιώτης καλούνταν να γράψει τη διαθήκη του, γιατί όπως ανέφερε “Ο άνθρωπος δεν δύναται να γνωρίζη τον χρόνον του θανάτου του. Η ζωή επιφυλάσσει πολλάκις ατυχήματα και απρόοπτα εις τους νέους”.

Το βιβλιάριο είχε οδηγίες και παραινέσεις για τους στρατιώτες ώστε να λειτουργούν για το καλό της πατρίδας, αλλά και συμβουλές με σκοπό την ασφάλεια και την επαγρύπνησή τους:

Ένας βασικός παράγων δια την ΝΙΚΗΝ είναι ο αιφνιδιασμός του αντιπάλου.

Ο αιφνιδιασμός επιτυγχάνεται:

1. Όταν έχωμεν εγκαίρως ακριβείς πληροφορίας δια τον εχθρόν και

2. όταν ο εχθρός δεν γνωρίζη (δεν του επιτρέπομεν να γνωρίζη) τίποτε δι’ ημάς

Το στρατιωτικό βιβλιάριο είχε τυπωμένες βασικές οδηγίες για τον φαντάρο ο οποίος θα βρισκόταν σε δύσκολη θέση. Συγκεκριμένα ανέφερε:

– ΠΟΤΕ ΜΗ ΣΥΖΗΤΗΣ οπουδήποτε δια στρατιωτικά ζητήματα. Κάποιος ακούει δια λογαριασμόν του εχθρού.

-Πριν ομιλήσης σκέψου ότι είναι δυνατόν ο εχθρός να ωφεληθή κάτι από αυτά που θα ειπής.

Μια απρόσεκτως συζήτησις δια στρατιωτικά ζητήματα είναι δυνατόν να έχη ως συνέπειαν την αποτυχίαν μιας ολόκληρης επιχειρήσεως. Είναι δυνατόν να στοιχίση την ζωήν εις πολλούς συναδέλφους σου και εις σε το ιδίον.

Εάν ερωτάσαι: Να απαντάς:

Πού υπηρετείς; Κάπου

Πού ευρίσκεται η Μονάς σου; Κάπου

Για πού πηγαίνετε; Δεν ξέρω

Πρόσεξε:

Να είσαι πάντα επιφυλακτικός.

Να είσαι πάντα φιλοπερίεργος δια παν ότι έχει σχέσιν με τον εχθρό.

Να είσαι πάντα καχύποπτος.

Να αναφέρης εις τους προϊσταμένους σου εις τα αρμόδια όργανα κάθε τι που σου κινεί την υποψίαν.

Μη λησμονείς το Στρατοδικείον.

Η επιπολαιότης και η αδιαφορία πληρώνονται: Πληρώνονται πολλές φορές με αίμα.

Στη συνέχεια το φυλλάδιο είχε παραινέσεις για την τόνωση του φρονήματος:

Να έχης υπ’ όψη σου ότι:

α) Εις τον πόλεμον και εις την ειρήνην, παντού και πάντοτε είσαι ο εκπρόσωπος του Έθνους και εις χείρας σου κρέμεται η Τιμή και το Μέγα Όνομα της Ελλάδος.

β) Κανένα Έθνος εις τον κόσμον δεν έχει το μεγαλείον, την δόξα και την θείαν αποστολή του ιδικού μας και πρέπει συ να το μαγαλύνης εις χώρον και πολιτισμόν ακόμη περισσότερον.

γ) Κανένας στρατιώτης του κόσμου δεν έχει τον χρυσούν ψυχικόν θησαυρόν του Έλληνος στρατιώτη.

δ) Ο Ελληνισμός είναι ελεύθερος απόδημος και αλύτρωτος και πρέπει συ να φροντίζης να διατηρηθή ο Εθνικός δεσμός, να συγκεντρωθή δε πάλιν εις τον ίδιον χώρον, όπως και εις το παρελθόν.

ε) Πρέπει να τιμάς τους προγόνους σου και τους γονείς σου όχι με λόγους, αλλά με έργα, και πάντοτε να είσαι πρόθυμος να ακολουθήσης το παράδειγμα των εθνικών ηρώων μας.

στ) Πρέπει να προσθέσης και συ ένα πετραδάκι εις το μέγα οικοδόμημα του εθνικού μας πολιτισμού, του Ελληνοχριστιανισμού, διότι έτσι θα λυθούν τα προβλήματα που σε απασχολούν και θα αποδείξης ότι το έθνος μας είναι Οδηγός των Λαών.

Πρόσεχε να μη καταστής ανυπότακτος ή Λιποτάκτης. Αι συνέπειαι είναι βαρύταται τόσον από ποινικής όσον και από στρατολογικής απόψεως. Εν καιρώ επιστρατεύσεως ή πολέμου επιβάλλεται και η ποινή του θανάτου.

Να έχης υπ’ όψιν σου ότι:

α) Εις τον πόλεμον τον οποίον θα κληθείς να διεξάγης, εάν η ανάγκη της ελευθερίας σου το θελήση, να μη λησμονήσης καμμία στιγμή ότι είσαι Έλλην.

β) Η ιστορία ανέδειξε την Πατρίδα μας περισσότερον από κάθε άλλο Κράτος δοξασμένην, εδίδαξε δηλαδή τους λαούς όλων των άλλων Κρατών, ότι συ ως Έλλην, είτε ως σύνολον, είτε ως άτομον, δεν θα επιτρέψης σε κανέναν απ’ αυτούς, να καταπατήσουν το έδαφος της πατρίδος σου και να σε στερήσουν της ελευθερίας σου όσον και αν είναι πολυάριθμοι και ισχυρότεροι εις μέσα.

γ) Εις την μεγάλην σου αξίαν και τα εξαιρετικά σου προσόντα, τα οποία είναι χάρισμα της ελληνικής φυλής και τα οποία η ιστορία της Ελλάδος μας, έκαμε να αναγνωρίζωσιν όλοι οι λαοί, πρέπει να στηρίζησαι και να μην επιτρέπης εις τον εχθρόν να φανή ανώτερός σου.

δ) Να είσαι καλά εξασκημένος κατά την Ειρήνην, ώστε να μεταχειρίζησαι συ καλύτερα απ’ αυτόν τα μέσα που θα σου έχη εμπιστευθή η Πατρίς μας για να υπερασπίσης. Αυτό δεν πρέπει να το λησμονής ποτέ κατά το διάστημα της θητείας σου, διότι όσο πιο τέλεια εκπαιδευθής, τόσο πιο εύκολα θα νικήσης, χωρίς μάλιστα να υποστείς καμία ζημιά

ε) Το Ελληνικόν όπλον το έφερον μετά τιμής οι προκάτοχοί σου οι οποίοι νικηφόρως διέτρεξαν την Βαλκανικήν Χερσόνησον, την Αλβανίαν και έφθασαν εις το Ελ Αλαμέϊν της Αφρικής και το Ρίμινι της Ιταλίας.

στ) Το όπλον τούτο να το διαφυλάττης ως Ιερόν κειμήλιον, διότι επ’ αυτού στηρίζεται η ανεξαρτησία του Ελληνικού κράτους και η ελευθερία του Ελληνικού Έθνους.

ζ) Η Ελλάς είναι πτωχόν Κράτος και δεν έχει τα μέσα όπως αγοράζη νέα όπλα. Δια τούτο να φυλάττης το όπλον σουως την κόρην του οφθαλμού σου.

η) Ο Ελληνικός Στρατός είναι μεν μικρός τον αριθμόν αλλά δύναται να αντιμετωπίση πολυαριθμότερους εχθρούς του, όταν έχει καλούς σκοπευτάς.

θ) Σκοπευτής καλός θα γίνης δια της υπομονής και της εξασκήσεως.

ι) Το πολυβόλον, το οπλοπολυβόλον, η αυτόματος αραβίς, το τυφέκιον, η χειροβομβίς, η οπλοβοβίς και το πιστόλιον είναι πανίσχυρα όπλα όταν ευρίσκωνται εις τα χείρας επιδέξιου καλού σκοπευτού. Να προσπαθής να γίνης καλός σκοπευτής.

ΔΙΑ ΤΗΝ ΝΙΚΗΝ:

Η προσπάθεια δια την οικονομίαν του υλικού έχει την ίδιαν σημασίαν με την προσπάθεια εις το πεδίον της μάχης.

Ο πόλεμος είναι κυρίως πόλεμος υλικού.

Αναλογίσου με πόσους κόπους κατασκευάζεται το πολεμικόν υλικόν και με ποιούς κινδύνους και δυσκολίας μεταφέρεται δια μέσου των θαλαττών και του αέρος και από μακρυνάς αποστάσεις δια να σου παραδοθή και να χρησιμοποιήσης.

Φρόντιζε λοιπόν πάντοτε με αγάπην και ενδιαφέρον δια την καλήν χρησιμοποιήσιν και συντήρησιν των δημοσίων ειδών τα οποία σου χορηγούνται και γενικώς του πάσης φύσεως υλικού το οποίον σου εμπιστέυεται η υπηρεσία.

Η σπατάλη είναι επικίνδυνος εχθρός και απομακρύνει την Νίκην.

Καταπολέμησε την σπατάλην με φανατισμό!”

Δίνονταν συμβουλές για τη διατήρηση της καλής κατάστασης των στρατιωτών και τους παρότρυνε να προσέχουν την υγεία τους.

“Νους υγιής εν σώματι υγιεί.

Η χαρά της ζωής είναι η υγεία.

Φρόντιζε πάντοτε να είσαι καθαρός, διότι η καθαριότης είναι η βάσις της υγείας.

Απόφευγε τα καταχρήσεις και μάλιστα τας Αφροδισιακάς και των οινοπνευματωδών ποτών, διότι οδηγούν εις την καταστρφήν της υγείας και τον εκφυλισμόν.

Έχε την ψυχήν σου καθαράν από τον φθόνον, ζηλοτυπίαν και πάθη και από όλα τα ψυχικά ελαττώματα δια να είσαι πάντοτε υγιής και χαρούμενος.

Φρόντιζε να αισθάνεσαι τον εαυτόν σου ικανοποιημένον από την εκπλήρωσιν των καθηκόντων σου προς την Πατρίδα, την Θρησκείαν, τον Στρατόν, την οικογένειαν και το ατόμον σου, δια να έχης την συνείδησιν σου ήσυχον και γαληνιαίαν και να μην αισθάνεσαι τύψεις συνειδήσεως που θα σε καταντήσουν νευρασθενικόν και καχεκτικόν και ανίσχυρόν να ανθέξης εις κόπους και ασθένειας.

Να κινήσαι. Η κίνησις προκαλεί ευεξία και καθιστά την ζωήν ευχάριστον.

Μην πλησιάζεις ποτέ ξένην γυναίκα εις εύθυμον κατάστασις ή χωρίς προστατευτικά μέτρα.

Η οικογένειά σου σε περιμένει να γυρίσης νικητής και υγιής για να σκορπίσης την χαράν και την ευτυχίαν και όχι την σαπίλαν και τη δυστυχία.

Υπάκουε εις τα συστάσεις των ιατρών σου, οι οποίοι ευσυνειδήτως προστατεύουν την υγείαν σου.”

Στρατολογία κατά τη δεκαετία του 1950

Έως το τέλος του 1952, η θητεία των στρατευσίμων ήταν 24 μήνες για τους οπλίτες Πεζικού και 27 μήνες για τα άλλα Όπλα και Σώματα, καθώς και για τους έφεδρους αξιωματικούς όλων των Όπλων και Σωμάτων. Οι προσκλήσεις για κατάταξη γίνονταν ανά τρίμηνο. Τον επόμενο χρόνο η θητεία μειώθηκε σε 18 και 21 μήνες αντίστοιχα. Το 1955 άλλαξε και πάλι ο χρόνος θητείας των στρατευσίμων, ο οποίος ορίστηκε σε 20 μήνες για το Πεζικό και 24 μήνες για τα άλλα Όπλα και Σώματα, καθώς και για όλους τους έφεδρους αξιωματικούς.

Το 1957 αυξήθηκε ο χρόνος της στρατιωτικής θητείας των οπλιτών Πεζικού από 20 σε 21 μήνες. Για τους οπλίτες των άλλων Όπλων, Σωμάτων και Υπηρεσιών και για τους έφεδρους αξιωματικούς διατηρήθηκε ο ίδιος χρόνος των 24 μηνών.

της Αργυρώς Σαμιώτη

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Τα αίτια του Β΄ παγκ. πολέμου. Ποια λάθη έγιναν στο Μεσοπόλεμο. Τι ρόλο έπαιξε το Κραχ στην άνοδο του Χίτλερ; Συνέντευξη του καθηγητή Ευάνθη Χατζηβασιλείου