Πότε και γιατί η λέπρα ονομάστηκε “αγία νόσος” και η βοήθεια προς τους λεπρούς θεωρήθηκε ιερή πράξη. Πώς οι λεπροί, σχεδόν εξαφανίστηκαν από τη Δ. Ευρώπη

Των Τζον Λόϋντ & Τζον Μίτσινσον

Τα κουδούνια των λεπρών είχαν στόχο να προσελκύουν τον κόσμο, όχι να τον απομακρύνουν.

Από πολύ νωρίς, οι λεπροί αναγκάζονταν να ζουν απομονωμένοι. Στην Ευρώπη απαγορευόταν δια νόμου να παντρευτούν, να αφήσουν διαθήκη ή να εμφανιστούν στο δικαστήριο – ενώ είχαν δικαίωμα να μιλήσουν σε κάποιο μη λεπρό μόνο αν στεκόταν αντίθετα στον άνεμο.

Στην Παλαιά Διαθήκη ο Θεός καθοδήγησε τον Μωυσή να “αποπέμψωσιν από του στρατοπέδου πάντα λεπρόν”.

Και αυτό επειδή η λέπρα θεωρείτο τιμωρία και όχι λοιμώδης ασθένεια: μια εξωτερικευμένη “ακαθαρσία” που την προκαλούσε η εσωτερική αμαρτία, κάτι με το οποίο τιμωρούσε ο Θεός αν έκανες λάγνες ή αιρετικές σκέψεις.

Λεπρό σε χαρακτήριζε ο ιερέας και όχι ο γιατρός.

Η αλλαγή

Στις αρχές του 12ου αιώνα, συνέβησαν δύο γεγονότα που άλλαξαν τη συγκεκριμένη αντιμετώπιση. Πρώτον, κάποιοι χριστιανοί στρατιώτες που επέστρεφαν στην πατρίδα τους από την Πρώτη Σταυροφορία το 1099 κόλλησαν λέπρα.

Το δεύτερο ήταν η αλλαγή στη θεολογική συναίνεση σχετικά με ένα απόσπασμα- κλειδί από  τη Βίβλο. Αναφερόμενος στον Μεσσία, ο προφήτης Ησαϊας έγραφε:” Ημείς δε ενομίσαμεν αυτόν τετραυματισμένον, πεπληγωμένον υπό Θεού  και τεταλαιπωρημένον”.

Στα εβραϊκά η λέξη ¨πεπληγωμένον” είναι nagua.

Μελετητής της Βίβλου συνειδητοποίησε ότι η λέξη στην Παλαιά Διαθήκη σημαίνει “χτυπημένος από λέπρα”. Το προφανές συμπέρασμα ήταν πως ο Ησαϊας είχε προβλέψει ότι ο Ιησούς θα υπέφερε για λογαριασμό μας, με το να του συμπεριφέρονται σαν να ήταν λεπρός.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η πανδημία της ευλογιάς, που αφάνισε τους Ίνκας και χιλιάδες Ευρωπαίους. Αντιμετωπίστηκε με εμβόλιο, που στηρίχτηκε στην έρευνα δύο Ελλήνων γιατρών. Γιατί δεν μνημονεύονται 

“Η αγία νόσος”

Το αποτέλεσμα ήταν η λέπρα να μετονομαστεί σε “αγία νόσο”. Οι χριστιανοί ασθενείς δεν τιμωρούνταν πλέον, αντιθέτως θεωρείτο ότι είχαν επιλεγεί από τον Θεό για να ανταμειφθούν. Ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης ξεπέρασε την αποστροφή του και αγκάλιασε λεπρό, καθιστώντας έτσι τη θεραπεία των λεπρών βασικό καθήκον του μοναστικού τάγματος που δημιούργησε.

Η κόρη του Ερρίκου Α’ , Ματθίλδη, ίδρυσε νοσοκομείο για λεπρούς στο Χόμπορν του Λονδίνου, ενώ έπλενε και φιλούσε δημόσια στα πόδια τους. Σε όλη την Ευρώπη μονάρχες και αριστοκράτες συναγωνίζονταν ποιος θα χρηματοδοτήσει αποικίες λεπρών.

Οι λεπροί απέκτησαν ιδιαίτερα προνόμια: το σημαντικότερο ήταν το δικαίωμα στην επαιτεία. Επί 200 χρόνια, αν και ζούσαν απομονωμένοι, κυκλοφορούσαν ελεύθερα στους ναούς και ταξίδευαν σε προσκυνήματα. Τότε, ξεκίνησε η συνήθεια τους να κουβαλάνε κουδούνια και κρόταλα.

Τα χρησιμοποιούσαν όχι για να προειδοποιήσουν τον κόσμο να μείνει μακριά, αλλά για να προσελκύσουν δωρεές: η βοήθεια προς ένα λεπρό ήταν πράξη ιερή.

Η στάση του κόσμου άλλαξε ξανά μετά το ξέσπασμα της επιδημίας πανώλης. Η πανούκλα αναφερόταν κάποιες φορές ως “λέπρα”, όμως κατά τα μέσα του 15ου αιώνα αυτό δεν είχε πλέον σημασία: οι λεπροί είχαν σχεδόν εξαφανιστεί από τη Βρετανία.

Οι λεπροί ήταν ιδιαίτερα ευάλωτοι στη βουβωνική πανώλη και στη φυματίωση (το μικρόβιο της φυματίωσης συγγενεύει με το μικρόβιο της λέπρας). Καθώς οι λοιμώδεις νόσοι εξαπλώνονταν κατά κύματα στην Ευρώπη τον 14ο και τον 15ο αιώνα, το ήδη εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα των λεπρών υπέκυπτε πρώτο. Ο αριθμός των λεπρών μειώθηκε. Σύντομα υπήρχαν ελάχιστοι για να μεταδώσουν την ασθένεια και τα κουδούνια τους σταμάτησαν να ηχούν για πάντα.

ΠΗΓΗ: Το βιβλίο ολικής άγνοιας, Τζον Λόϋντ & Τζον Μίτσινσον, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: Flick

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο ιερέας της Σπιναλόγκας που κοινωνούσε τους λεπρούς και χρησιμοποιούσε το ίδιο κουτάλι για τον εαυτό του. Τους έδινε πάντα το χέρι του και έφυγε από το νησί τελευταίος