Πότε η Καβάλα ήταν “η Μέκκα του καπνού” και οι καπνεργάτες έφταναν τους 14 χιλιάδες. Εδώ έγινε η πρώτη μαζική απεργία εργατών σε όλα τα Βαλκάνια (βίντεο drone)

Το φυσικό λιμάνι της αλλά και η γειτνίασή της με περιοχές, όπου καλλιεργούνταν ο “μπασμάς”, όπως ονομαζόταν ο αρωματικός καπνός της ανατολικής Μακεδονίας, έδωσαν στην Καβάλα σημαντικό πλεονέκτημα συγκριτικά με άλλες παραλιακές πόλεις. Έτσι, η πόλη δεν άργησε να αναδειχθεί στο μεγαλύτερο κέντρο επεξεργασίας και εμπορίας καπνού όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε όλα τα Βαλκάνια.

Ο καπνός καθόρισε την οικονομική άνθιση της πόλης, αλλά την εικόνα της, καθώς μέχρι σήμερα διατηρούνται οι δεκάδες πετρόχτιστες καπναποθήκες, τα καπνομάγαζα όπως συνήθιζαν να τα αποκαλούν.

Το καπνεμπόριο στην Καβάλα άρχισε το 1850, όταν ήταν ακόμη τουρκοκρατούμενη. Στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη γινόταν συστηματική παραγωγή καπνού από τις αρχές του 19ου αιώνα. Στην αρχή οι παραγωγοί επεξεργάζονταν στο σπίτι με τη βοήθεια της οικογένειάς τους τα καπνά και στη συνέχεια τα παρέδιδαν στους εμπόρους στην Καβάλα, στη Ξάνθη, στη Δράμα, στην Ελευθερούπολη και στο Δοξάτο.

Το λιμάνι της Καβάλας μπορούσε να εξυπηρετήσει μεγάλα εμπορικά πλοία και έτσι άρχισαν οι εξαγωγές στην Ευρώπη. Μεγάλη εμπορικοί οίκοι της γηραιάς ηπείρου ίδρυσαν τα προξενεία τους στο λιμάνι της Καβάλας, ώστε να μπορούν να εξασφαλίσουν τα καπνά. Η Καβάλα έγινε πόλος έλξης για έλληνες, εβραίους και ευρωπαίους εμπόρους.

Οι συνθήκες εργασίας των καπνεργατών ήταν δύσκολες. Δούλευαν δώδεκα ώρες για ελάχιστα χρήματα. Το 1896 έγινε η πρώτη απεργία των καπνεργατών. Ήταν η πρώτη και μεγαλύτερη εργατική απεργία της εποχής σε όλα τα Βαλκάνια, καθώς απείχαν από την εργασία τους περισσότεροι από πέντε χιλιάδες εργάτες. Τα αιτήματά τους ήταν οικονομικά. Οι απεργοί κατάφεραν μια μικρή αύξηση του ημερομισθίου τους. Όμως, αυτή η διαμαρτυρία αποτέλεσε την έναρξη του καπνεργατικού κινήματος που οδήγησε σε μια σειρά διεκδικήσεων για τη βελτίωση της εργασίας τους.

Το 1908 ιδρύθηκε το πρώτο καπνεργατικό σωματείο στα Βαλκάνια, η “Ευδαιμονία”. Μετά από σκληρές προσπάθειες οι εργάτες διεκδίκησαν τη μείωση του ωραρίου τους από δώδεκα σε εννιά ώρες την ημέρα. Από το 1909 η Καβάλα έκανε περισσότερες εξαγωγές καπνού από τη Θεσσαλονίκη.

Οι καπνέμποροι έκαναν τεράστιες περιουσίες σε διάστημα λίγων χρόνων. Ο καπνός είχε γίνει το κύριο εξαγωγικό προϊόν της Μακεδονίας και της Θράκης.

Όμως, οι εργάτες συνέχιζαν να δουλεύουν κάτω από αντίξοες συνθήκες. Οι έμποροι προσπάθησαν να βγάλουν κέρδος εξάγοντας ακατέργαστα καπνά, ώστε να μην πληρώνουν πολλούς εργάτες και αντικατέστησαν κάποιους άνδρες με γυναίκες ώστε να τις πληρώνουν με λιγότερα χρήματα. Τα καπνομάγαζα είχαν λίγα παράθυρα, τα οποία άνοιγαν για λίγη ώρα, ώστε να μην ξεραθεί ο καπνός. Οι κλειστοί σκοτεινοί χώροι ήταν εστίες μικροβίων και ασθενειών. Πολλοί καπνεργάτες ήρθαν αντιμέτωποι με φυματίωση.

Κάθε όροφος των καπναποθήκων είχε μόνο μια τουαλέτα για όλους τους εργάτες, ενώ οι περισσότερες καθαρίζονταν με νερό της θάλασσας.

Το 1920 οργανώθηκαν ακόμη δυο καπνεργατικά σωματεία, η «Καπνεργατική Ένωση Καβάλας» και η «Πρόοδος» ενώ μέχρι τότε είχαν γίνει συνολικά τρεις απεργίες. Το 1921 υπήρχαν περίπου 5 χιλιάδες καπνεργάτες. Όμως, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την έλευση χιλιάδων προσφύγων στην Ελλάδα, οι εργάτες στον τομέα της επεξεργασίας του καπνού διπλασιάστηκαν. Μέχρι το 1927 οι καπνεργάτες έφταναν τους 14 χιλιάδες. Υπήρχαν 50 εταιρίες καπνού και 160 καπναποθήκες.

Δημιουργήθηκε Ταμείο Ασφαλίσεως Καπνεργατών που φρόντισε την περίθαλψη των εργατών και κατοχύρωσε το επάγγελμά τους. Όμως, η παγκόσμια οικονομική κρίση επηρέασε και το εμπόριο της Καβάλας. Οι έμποροι μείωσαν το κόστος παραγωγής και το μεροκάματο έπεσε στις 27 δρχ. για τις γυναίκες και στις 50 δρχ. για τους άντρες.

Το 1936 οι έμποροι αποφάσισαν να απλοποιήσουν την επεξεργασία του καπνού με τη μέθοδο “τόγκα”. Οι περισσότεροι άνδρες απολύθηκαν, καθώς οι γυναίκες που ήταν φτηνότερα εργατικά χέρια επαρκούσαν. Η μεγάλη ύφεση σημειώθηκε το 1950. Τη θέση του τοπικού μπασμά πήρε η ποικιλία “βιρτζίνια” που εισαγόταν από την Αμερική. Το 1953 έγινε από τη Βουλή και άρση της κατοχύρωσης του επαγγέλματος του καπνεργάτη.

Στη μνήμη των καπνεργατών της Καβάλας και της μεγάλης ιστορίας της, το 1980 ο δήμος έφτιαξε ένα χάλκινο άγαλμα στην πλατεία “Καπνεργάτη” μπροστά από τη Δημοτική Καπναποθήκη που στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν η καπναποθήκη του Τούρκου καπνεμπόρου Κιζί Μιμίν.

Όλες οι πτήσεις drone ανεβαίνουν με την υποστήριξη του καταστήματος DJI Store Greece που διαθέτει και υποστηρίζει με επίσημο σέρβις τα κορυφαία μοντέλα Phantom και Mavic. Μάθε να πετάς στην Σχολή εκπαίδευσης Drone pilot school