Πώς βγήκε ο όρος “Μεσογειακή διατροφή”. Η έρευνα σε 7 χώρες που ανέδειξε τη διατροφική υπεροχή της νησιωτικής Ελλάδας

Στη δεκαετία του 1950, επτά χώρες, η Φινλανδία, η Ολλανδία, η Ιταλία, η Γιουγκοσλαβία, η Ιαπωνία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα έλαβαν μέρος σε μια οργανωμένη επιδημιολογική έρευνα των ΗΠΑ, η οποία εξέτασε συστηματικά για πολλά χρόνια, σχεδόν 13.000 υγιείς άνδρες, ηλικίας 40 έως 59 ετών.

Τα αποτελέσματα της έρευνας, ήταν θριαμβευτικά για τους κάτοικους της Κρήτης και της νησιωτικής Ελλάδας, καθώς έδειξαν ότι οι κάτοικοι των ελληνικών νησιών είχαν το χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας, τις λιγότερες καρδιακές παθήσεις και το μικρότερο πρόβλημα από καρκινοπάθειες και διαβήτη.

Η Μηχανή του Χρόνου, στο πλαίσιο της εκπομπής για την ιστορία της διατροφής των Ελλήνων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, ερεύνησε το θέμα.

Η επίκουρη καθηγήτρια διατροφικής επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εμμανουέλα Μαγριπλή, εξήγησε πως η “υπεροχή” των Ελλήνων στα ευρήματα της έρευνας, έγκειται στις διατροφικές συνήθειες των νησιωτών και συγκεκριμένα, σε αυτό που ονομάζουμε σήμερα “μεσογειακή διατροφή”.

“Οι ερευνητές προσπάθησαν να καταλάβουν τι ήταν αυτό που διέφερε και συνειδητοποίησαν ότι ήταν καθαρά θέμα διατροφής.

Οι κάτοικοι των ελληνικών νήσων τρέφονταν με όσπρια, μη επεξεργασμένα σιτηρά, ψωμί ολικής άλεσης, φρέσκα φρούτα και λαχανικά, παρθένο ελαιόλαδο, λίγα γαλακτοκομικά και ελάχιστα ζωικά προϊόντα”. 

Μετά τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της έρευνας, των επτά χωρών, ο Αμερικανός φυσιολόγος, Άνσελ Κις, εισήγαγε για πρώτη φορά τον όρο “μεσογειακή διατροφή”, για να περιγράψει το συγκεκριμένο μοντέλο διατροφής.

“Έτσι ξεκίνησε ο όρος “μεσογειακή διατροφή, την οποία μπορούμε να χαρακτηρίσουμε και ως “διατροφή του φτωχού”.

“Ωστόσο, δεν θα πρέπει να τη συγχέουμε με την ελληνική διατροφή. Παραδείγματος χάριν, ο μουσακάς μπορεί να περιέχει τη μελιτζάνα, που είναι στοιχείο της μεσογειακής διατροφής, ωστόσο σαν φαγητό δεν συμβάλλει στην ισορροπημένη δίαιτα. 

Το γεγονός ότι πολλές φορές μπερδεύουμε αυτές τις δύο κουζίνες έχει τις βάσεις του και στην Κατοχή. 

Οι Έλληνες, που είχαν βιώσει την πείνα, μετά την περίοδο της κατοχής άρχισαν να τρώνε πιο πλουσιοπάροχα. Σκέφτονταν, “οι Δυτικοί και οι Ευρωπαίοι ήταν πολύ πιο υγιείς και δυνατοί, γιατί ακολουθούσαν διαφορετική διατροφή, έτρωγαν άλλα πράγματα. Εμείς, γιατί όχι;”. Έτσι, άρχισαν να προσθέτουν διάφορα υλικά στη διατροφή τους και να αυξάνουν την ποσότητα του φαγητού.

Ταυτόχρονα, σε κάθε ελληνική οικογένεια υπήρχε και η “κλασσική γιαγιά”, που πιθανώς λόγω κατοχικού συνδρόμου, ήθελε να ταΐζει το παιδί ή το εγγόνι της, όσο το δυνατόν περισσότερο και καλύτερα. Σταδιακά, λοιπόν, άλλαξαν οι διατροφικές μας συνήθειες”.

Μετά την Κατοχή, τη δεκαετία του 1970 και του 1980, μετά τον εξηλεκτρισμό, την αστικοποίηση, την εκβιομηχάνιση και την τυποποίηση των τροφίμων καθώς και την αύξηση του βιοτικού επιπέδου, οι Έλληνες άρχισαν να υιοθετούν τις διατροφικές συνήθειες της Δύσης.

Γρήγορο και πρόχειρο φαγητό, αύξηση στην κατανάλωση κρέατος, σνακ και αναψυκτικά είναι μόνο μερικές από τις αλλαγές που πραγματοποίησε ο ελληνικός πληθυσμός στη διατροφή του τα τελευταία χρόνια.

Τα αποτελέσματα της αλλαγής δεν είναι καλά. Ως λαός έχουμε γίνει πιο παχύσαρκος και είμαστε πιο ευάλωτοι σε ασθένειες που σχετίζονται με διατροφικά λάθη και υπερβολές. Σήμερα, προωθείται ένα πιο ισορροπημένο μοντέλο, και η μεσογειακή κουζίνα είναι μονόδρομος, για ολοκληρωμένη και σωστή διατροφή.

Το μέτρο και η εγκράτεια, που υποστήριζαν οι αρχαίοι συμπληρώνει κάθε σωστή δίαιτα, που δεν οδηγεί σε στερήσεις.