Πώς βγήκε η φράση «Λουκούλλειο γεύμα» και το ρωμαϊκό πιάτο με το κεφάλι του ιδιοκτήτη του στο κέντρο!

του ιστορικού Κωνσταντίνου Λαγού

Στη διάρκεια της ρωμαϊκής εποχής οι πλούσιοι Ρωμαίοι αριστοκράτες παρέθεταν πολυτελή δείπνα για τους φίλους τους προκειμένου να τους εντυπωσιάσουν. Έτσι κανόνιζαν ώστε στα τραπέζιά τους να υπάρχουν ένα σωρό γαστρονομικές εκπλήξεις απ’ όλη την αυτοκρατορία για τους καλεσμένους τους.

Αυτά ήταν πανάκριβα, αλλά στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία υπήρχαν αρκετοί πλούσιοι Ρωμαίοι που μπορούσαν να τα αγοράσουν και σε μεγάλες ποσότητες. Ο πιο γνωστός από τους οργανωτές τέτοιων δείπνων ήταν ο Ρωμαίος στρατηγός και πολιτικός Λούκιος Λικίνιος Λούκουλλος. Όταν αυτός αποσύρθηκε από την ενεργή πολιτική δράση έστρεψε την προσοχή στις απολαύσεις της ζωής και κυρίως του φαγητού. Τα γεύματα που παρέθετε στους φίλους του ήταν τόσο εξεζητημένα, αλλά και πλούσια, που έμειναν στην ιστορία ως «Λουκούλλεια γεύματα».

Λουκούλλεια γεύματα

Η βασική διαφορά με τα συμπόσια των αρχαίων Ελλήνων, ήταν ότι για του Έλληνες το φαγητό δεν ήταν το πρώτο ζητούμενο. Έτσι ήταν με μέτρο ακόμη και στα πλούσια σπίτια, ίσα-ίσα οι καλεσμένοι να κορέσουν την πείνα τους. Το κρασί στα συμπόσια ήταν νερωμένο και έτσι οι αρχαίοι Έλληνες μπορούσαν να συζητούν με νηφαλιότητα ως αργά το βράδυ.

Αντίθετα, στα δείπνα των αριστοκρατών Ρωμαίων ο βασικός σκοπός ήταν η υπερκατανάλωση φαγητού και δυνατού κρασιού. Συνήθως, οι καλεσμένοι αποχωρούσαν από τα δείπνα μεθυσμένοι. Στα ρωμαϊκά δείπνα δεν έλειπαν και τα σεξουαλικά ομαδικά όργια, αλλά ήταν πολύ πιο σπάνια σε σχέση με τη γενική εντύπωση που υπάρχει σήμερα.

Οι Έλληνες έβλεπαν με αρνητικό τρόπο τις υπερβολές των πλούσιων Ρωμαίων ώσπου υιοθετήσαν και οι δικοί τους αριστοκράτες αυτό τον τρόπο ζωής μετά την ενσωμάτωσή τους στη ρωμαϊκή υψηλή κοινωνία.

Οι Ρωμαίοι οικοδεσπότες προσπαθούσαν να βρουν τρόπους να εντυπωσιάσουν τους καλεσμένους τους παρουσιάζοντας κάτι πρωτότυπο στα δείπνα τους. Ήταν μεγάλη ντροπή για ένα Ρωμαίο αριστοκράτη να ακουστεί ότι τα δείπνα του ήταν κοινότυπα! Ίσως το πιο πρωτότυπο αντικείμενο που συνδέεται με τα ρωμαϊκά δείπνα είναι ένα ασημένιο πιάτο που βρέθηκε στις ανασκαφές της Πομπηίας.

Κρυμμένος θησαυρός

Το 1895 σε μία μεγάλη και πολυτελή έπαυλη λίγο έξω από την αρχαία πόλη, στην περιοχή Μποσκορεάλε, βρέθηκε ένας θησαυρός από ασημένια αγγεία, πιάτα και σερβίτσια (καθώς και χρυσά κοσμήματα, και περίπου 1000 χρυσά νομίσματα). Ο θησαυρός αυτός ήταν μέσα σ’ ένα ξύλινο κουτί επιμελώς κρυμμένο σ’ ένα υπόγειο δωμάτιο όπου υπήρχε πατητήρι σταφυλιών.

Φαίνεται ότι ο ιδιοκτήτης της έπαυλης έκρυψε το θησαυρό εκεί όταν ξεκίνησε η έκρηξη του Βεζουβίου το 79 μ. Χ. και προσπαθούσε να διαφύγει.

Προφανώς σκέφθηκε ότι θα ήταν καλύτερα να κρύψει τα πολύτιμα του αντικείμενα στο υπόγειο της έπαυλής του και να τα βρει όταν θα γυρνούσε πίσω, παρά να τα κουβαλήσει μαζί του. Όμως, αυτό δεν έγινε ποτέ αφού η έπαυλη, όπως η Πομπηία και η ευρύτερη περιοχή της, θάφτηκαν κάτω από πολλά μέτρα λάβας.

Δεν γνωρίζουμε τι απέγινε ο ιδιοκτήτης του θησαυρού και της έπαυλης και αν τελικά σώθηκε. Από τα αντικείμενα αυτά, τα 102 ήταν ασημένια σκεύη που χρησιμοποιούταν σε επίσημα δείπνα. Ένα είναι ένα ασημένιο πιάτο που στο κέντρο του υπάρχει μία μικρή ασημένια προτομή. Πρόκειται για ένα ρεαλιστικό πορτραίτο ενός μεσόκοπου Ρωμαίου αριστοκράτη με σοβαρό ύφος.

Όμως παρατηρώντας το προσεκτικά  θα δούμε ότι έχει ένα ελαφρύ μειδίαμα στα χείλη του. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι είναι ο ιδιοκτήτης του πιάτου και της έπαυλης. Φαίνεται ότι το πιάτο με την προτομή του στο κέντρο προοριζόταν να εντυπωσιάσει κάποιο σημαντικό καλεσμένο καθώς δειπνούσε.

Αν στο πιάτο σέρβιραν κρέας ή ψάρι, η προτομή αποκαλυπτόταν στον καλεσμένο όπως έτρωγε. Αν το φαγητό ήταν σούπα το κεφάλι φαινόταν από την αρχή. Ήταν αναμφίβολα ένας χιουμοριστικός και πρωτότυπος τρόπος ο οικοδεσπότης να δείξει ότι αυτός ήταν ο διοργανωτής του δείπνου που απολάμβαναν οι καλεσμένοι του!

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες και στρατηγοί που προσπάθησαν να μιμηθούν τον Μ. Αλεξάνδρο. Ποιος πίστευε ότι ήταν η μετεμψύχωση του Μακεδόνα βασιλιά