Πώς βγήκε η φράση και “οι τοίχοι έχουν αυτιά”. Τι σχέση έχει με το φρούριο στην Ακροκόρινθο, αλλά και με το τραγούδι του Μπετόβεν που ερμήνευσε η ανιψιά του Κωλλέτη μπροστά στον βαυαρό βασιλιά των Ελλήνων, Όθωνα

 του Τάκη Νατσούλη, Εκδόσεις Σμυρνιωτάκη

Από τα αρχαιότατα χρόνια και ως τον Μεσαίωνα, η άμυνα μιας χώρας εναντίον των επιδρομέων ήταν κυρίως, τα τείχη που την κύκλωναν.

Τα τείχη αυτά χτίζονταν, συνήθως, με τη βοήθεια σκλάβων και των αιχμαλώτων που συλλαμβάνονταν στις μάχες. Οι μηχανικοί, όμως, άνηκαν απαραίτητα στο στενό περιβάλλον του άρχοντα ή του βασιλιά που κυβερνούσε τη χώρα.

Τέτοιοι πασίγνωστοι μηχανικοί ήταν ο Αθηναίος Αριστόβουλος, ένας από αυτούς που έχτισαν τα μεγάλα τείχη του Πειραιά, ο Λαύσακος, που ήταν στενός φίλος του Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου και ο Ναρσής, που υπηρετούσε κοντά στον Λέοντα Σγουρό. Όταν ο τελευταίος, κυνηγημένος από τους Φράγκους κλείστηκε στην Ακροκόρινθο, ο Ναρσής του πρότεινε ένα σχέδιο φρουρίου, που έγινε αμέσως δεκτό.

Το χτίσιμό του κράτησε έναν ολόκληρο χρόνο και όταν τελείωσε, αποδείχτηκε πράγματι πως ήταν απόρθητο. Στα τείχη του φρουρίου ο Ναρσής έκανε και μια καινοτομία εκπληκτική για την εποχή του. Σε ορισμένα σημεία τοποθέτησε μερικούς μυστικούς σωλήνες από κεραμόχωμα, που έφταναν, χωρίς να φαίνονται, ως κάτω στα υπόγεια, τα οποία χρησίμευαν για φυλακές.

Όταν κανείς, λοιπόν, βρισκόταν πάνω στις επάλξεις του πύργου από κει ψηλά μπορούσε να ακούσει ό,τι λεγόταν από τους αιχμαλώτους που ήταν κλεισμένοι εκεί.

Ήταν, ας πούμε, ένα είδος “μικροφώνου” της εποχής του. Τότε όμως τα έλεγαν “ωτία”.

Τη φράση αυτή τη βρίσκουμε, ακόμα, στην όπερα του Μπετόβεν “Φιντέλιο”. Εκεί υπάρχει το τραγούδι των φυλακισμένων που τελειώνει με τη φράση: “Έχουν και οι τοίχοι αυτιά”. Η φράση αυτή έμεινε παροιμιώδης από το εξής περιστατικό: Σ’ ένα από τα μουσικά απογευματινά που έδινε η βασίλισσα Αμαλία, σύζυγος του Όθωνα, έπαιξε πιάνο και τραγούδησε η ανιψιά του Κωλέττη, που είχε σπουδάσει στην Ευρώπη.

Τελειώνοντας, λοιπόν το τραγούδι με τη φράση: “Έχουν και οι τοίχοι αυτιά”, οι αντιοθωνικοί βρήκαν ευκαιρία να διαδώσουν τη φράση σαν σύνθημα, λέγοντας συγχρόνως, να φυλάγονται από τους κατασκόπους των Βαυαρών.

Μια άλλη εκδοχή, πολύ παλιότερη λέει, ότι: “Ο Βύζας που έχτισε το Βυζάντιο ανήγειρε και τείχη που είχαν αξιοθαύμαστη ιδιότητα. Αν κάποτε μια σάλπιγγα ή φωνή ανθρώπου ή ζώου ακουγόταν, αμέσως ο ήχος αυτός μεταβιβαζόταν στον αμέσως επόμενο πύργο και ούτω καθεξής. Ο ένας από τους επτά πύργους του Βύζαντα ονομαζόταν πύργος του Ηρακλή, στον οποίο ακούγονταν τα μυστικά των εχθρών, που ήταν έξω από τα τείχη και τα μετέδιδε στους πολιορκούμενους”.

Πηγή: “3.000 λέξεις και φράσεις παροιμιώδεις” του Τάκη Νατσούλη, Εκδόσεις Σμυρνιωτάκη

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Θα σε χορέψω στο ταψί». Πώς βγήκε η φράση από μια βάναυση πρακτική, που ξεκίνησε για όσους κεράτωναν τον σύζυγό τους. Γιατί στην Ελλάδα αυτό το βασανιστήριο εφαρμόστηκε στα ζώα