Πώς βγήκε η φράση «Άρτζι μπούρτζι και λουλάς», που σημαίνει την ασυνεννοησία και τη σύγχυση. Από το Βυζάντιο, στον Καποδίστρια και στις διαμάχες του με τους οπλαρχηγούς

Δύο είναι οι εκδοχές για την προέλευση της φράσης «Άρτζι μπούρτζι και λουλάς», που χρησιμοποιείται όταν κάποιος μιλάει για γεγονότα ή λόγους που δεν έχουν λογική συνοχή.

Η πρώτη αποδίδεται στον κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια.

Κάθε φορά που συναντούσε τους οπλαρχηγούς ερχόταν αντιμέτωπος με τις διάφορες «χάρες» που του ζητούσαν, όπως ρουσφέτια ή χρήματα για να χρηματοδοτήσουν τους αγώνες τους.

Ο κυβερνήτης όμως δεν μπορούσε να ικανοποιήσει τα αιτήματά τους και κάποτε αναγκάστηκε να πει την αλήθεια. Ότι δηλαδή το κρατικό ταμείον ήταν μείον.

Οι οπλαρχηγοί αντέδρασαν οργισμένα λέγοντάς του «άκου δω, κυρ Γιάννη, αν δεν μας τακτοποιήσεις στα γρήγορα, θα πάρουμε τ’αρκεβούζια μας (τυφέκια της εποχής) και το λουλά μας (μέρος του ναργιλέ) και θα τα στήσουμε στο πέρασμα του Αναπλιού. Όποιος πλούσιος θα πέφτει κατά κείθε, θα τον γραπώνουμε και θα του παίρνουμε λύτρα».

Σύμφωνα με την δεύτερη εκδοχή ο διδάσκαλος των Αρμενίων Σέργιος, είχε ιδιαίτερη αδυναμία σ’έναν σκύλο, τον «Αρτζιβάριο».

Όταν το ζώο κατασπαράχτηκε από θηρία, ο Σέργιος έπαθε κατάθλιψη. Αμέσως άρχισε νηστεία και υποχρέωσε και τους Αρμένιους να κάνουν το ίδιο.

Από τότε το «Αρτζιβούριο» είναι η εβδομάδα, που συμπίπτει με την πρώτη εβδομάδα της αποκριάς.

Οι Αρμένιοι νηστεύουν αυστηρά, όμως οι Βυζαντινοί ως ορθόδοξοι, αντιμετώπιζαν με εχθρότητα αυτή την Αρμένικη αίρεση των Αρτζιβουρίων.

Η λέξη κατέληξε να είναι συνώνυμη με την αταξία και την πλήρη ακαταστασία, γιατί οι Βυζαντινοί προσπαθώντας να ερμηνεύσουν την καθιέρωση αυτής της νηστείας, το έκαναν με πολλούς και συχνά παράλογους τρόπους με αποτέλεσμα να επικρατήσει σύγχυση.

Πιθανότατα αργότερα στο αρτζιμπούρτζι να προστέθηκε και η λέξη λουλάς.

Πηγή: «3000 λέξεις και φράσεις παροιώδεις», Τάκης Νατσούλης, εκδόσεις Σμυρνιωτάκη

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Πώς βγήκε η φράση «Τα ίδια Παντελάκη μου, τα ίδια Παντελή μου;» Τι σχέση έχει με την Ενετοκρατία στην Κρήτη