Πώς σβήνουμε τη φωτιά στο τηγάνι; Ποιο είναι το “τρίγωνο της ζωής” στους σεισμούς; Που βρίσκουμε καταφύγιο σε πυρηνικό πόλεμο; Κάνουν όλοι οι πυροσβεστήρες για όλες τις φωτιές; Σεμινάρια για μια δύσκολη ώρα

Μετά από χρόνια, η αστυνομία, ο στρατός και η πυροσβεστική έκαναν σεμινάρια πολιτικής προστασίας σε άντρες μάχιμης ηλικίας, για τον τρόπο αντίδρασης σε περίπτωση που γίνει πόλεμος ή κάποια φυσική καταστροφή.

Τι κάνουμε άμα πέσει ατομική βόμβα, αν γίνει επίθεση με χημικά όπλα ή μας κάνουν βιολογικό πόλεμο; Τα σενάρια μοιάζουν ευφάνταστα, αλλά τα πάντα μπορεί να συμβούν. Η εκπαίδευση ξεκινά από την πυρηνική απειλή και καταλήγει στους πυροσβεστήρες. Όχι τυχαία, αφού πολλοί δεν γνωρίζουν πώς λειτουργεί ένας πυροσβεστήρας και ότι υπάρχουν διάφοροι τύποι πυροσβεστήρων αναλόγως τη φωτιά.

Πυρηνικός – Χημικός  – Βιολογικός Πόλεμος

Τα πυρηνικά όπλα διακρίνονται σε σύντηξης, όπου συγκρούονται τα ραδιενεργά άτομα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ατομική βόμβα και σε σχάσης, όπου διασπώνται ραδιενεργά άτομα. Οι εκρήξεις μπορεί να είναι υποεπιφανειακές, επιφανειακές, χαμηλές εναέριες ή υψηλές εναέριες και προκαλούν ωστικό κύμα και θερμική ακτινοβολία.

Τα καταφύγια και τα ομαδικά ή ατομικά ορύγματα είναι άμεσα μέτρα προφύλαξης που μπορεί να πάρει ο πληθυσμός, καθώς για να προφυλαχθεί από την ακτινοβολία, τη θερμότητα και το ωστικό κύμα πρέπει να βρεθεί κάτω από την επιφάνεια της γης. Ακόμη και σε υπόγειο, αν δεν υπάρχει άλλη λύση.

Για κανένα λόγο δεν πρέπει να κοιτάξετε την έκρηξη, ενώ η κατανάλωση φαγητού, νερού ή  ποτού από περιοχή ή σε περιοχή στην οποία έχουν πέσει τέτοια όπλα, συνιστά έμμεση αυτοχειρία.

Τα καυστικά αέρια όπως τα αέρια μουστάρδας που χρησιμοποιήθηκαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι όπλα χημικού πολέμου με ουσίες που διακρίνονται με βάση την εμμονή τους σε μη έμμονες, μετρίως έμμονες και ισχυρώς έμμονες. 

Εμμονή είναι ο σχετικός χρόνος στον οποίον οι ουσίες παραμένουν στο στόχο και μπορούν να προκαλέσουν βλάβες σε αυτόν. Ως παράδειγμα αναφέρεται το αέριο Sarin, που έπεσε στο Μετρό στο Τόκυο το 1995. Σκοτώθηκαν 13 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 6.000 από τον πανικό και τις ουσίες στον κλειστό χώρο.

Οι κλιματολογικές συνθήκες παίζουν καθοριστικό ρόλο για τη διάρκεια των επιπτώσεων. Ο άνεμος, η θερμοκρασία, η βροχή και ο χώρος αλλάζουν τα δεδομένα.

Τα χημικά όπλα συνδέονται εύκολα με τα συμβατικά όπλα, όπως οι αεροψεκασμοί που χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον στο Βιετνάμ.

Οι κύριες πύλες εισόδου των χημικών ουσιών στον ανθρώπινο οργανισμό είναι το αναπνευστικό σύστημα και το δέρμα. Γι΄ αυτό απαιτείται η χρήση αντιασφυξιογόνου μάσκας και οι ειδικές στολές. Τέτοιος ιματισμός χρησιμοποιείται από τους ειδικούς που έρχονται σε επαφή με τα χημικά όπλα.

Για τους πολίτες έχει σημασία η απολύμανση που πρέπει να γίνει γρήγορα στο σώμα και στα ρούχα και η αποφυγή κατανάλωσης τροφής και νερού από μολυσμένη περιοχή. Δια ροπάλου απαγορεύεται το τσιγάρο, κανόνας που ισχύει γενικότερα σε κάθε περιβάλλον όπου υπάρχουν χημικές ουσίες.

Ακόμη και όταν βάφουμε ένα δωμάτιο, ο καπνιστής επιβάλλεται να βγει από τον χώρο για να καπνίσει αν θέλει να προστατεύσει στοιχειωδώς τη δική του υγεία και των γύρω του.

Παθογόνοι οργανισμοί, τοξίνες, βακτήρια, ρικέτσια, χλαμύδια και μύκητες είναι τα όπλα του βιολογικού πολέμου, που αποτελούν την τρίτη κατηγορία όπλων μαζικής καταστροφής.

Αρκεί ένας φορέας επικίνδυνου μεταδιδόμενου νοσήματος να μπει σε ένα καράβι για να περάσει ο ιός σε άλλους ανθρώπους, σε μια ολόκληρη χώρα.

Και σε αυτή την περίπτωση η προσωπική υγιεινή και προφύλαξη αποτελούν τα πιο αποτελεσματικά αντίμετρα. Οι γιατροί υποστηρίζουν ότι έχει μεγάλη σημασία το τακτικό πλύσιμο των χεριών, τα οποία πρέπει να αποφεύγουμε να τα βάζουμε στο πρόσωπο. Τα μικρόβια βρίσκονται σε ό,τι πιάνουμε εμείς και πολλοί άλλοι, όπως το πόμολο μιας πόρτας.

Σεισμός και Φωτιά

Αν δεν συμβεί κάποιο ακραίο σενάριο, δεν θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε όπλα μαζικής καταστροφής.

Αναπόφευκτα όμως γίνονται σεισμοί και εκδηλώνονται μεγάλες φωτιές ή γίνονται πλημμύρες.

Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα σε σεισμικότητα στη Μεσόγειο και η έκτη στον κόσμο, ενώ τον τελευταίο αιώνα έχουν σκοτωθεί στη χώρα 1.400 άνθρωποι από χτυπήματα του Εγκέλαδου.

Οι αξιωματικοί της Πυροσβεστικής που συμμετέχουν στα σεμινάρια πολιτικής προστασίας δίνουν τις εξής κωδικοποιημένες συμβουλές στους πολίτες για τη σωστή αντίδραση τη στιγμή του σεισμού:

• Μην τρέξετε να πάτε σε άλλον χώρο, μείνετε εκεί που είστε. Όχι ασανσέρ, σκάλες και μπαλκόνια.
• Μπείτε κάτω από έπιπλο. Εναλλακτικά δίπλα από αυτό αν η κατασκευή του κτηρίου είναι από σίδερο ή ξύλο. Η σύσταση να καθίσει ο άνθρωπος δίπλα από το έπιπλο και όχι από κάτω είναι αμερικανική επινόηση επειδή στις ΗΠΑ τα περισσότερα σπίτια είναι σιδηροκατασκευές ή ξυλοκατασκευές και σε περίπτωση που πέσει το ταβάνι δημιουργείται μια σκεπή μόλις χτυπήσει το έπιπλο που αποκαλείται «τρίγωνο της ζωής».

  Ωστόσο, στην Ελλάδα που έχουμε συνήθως κατασκευές με πλάκα από τσιμέντο, ενδείκνυται μάλλον να προστατεύεται το σώμα κάτω από κάποιο έπιπλο.

  Σε κάθε περίπτωση υπάρχει κίνδυνος, λένε οι πυροσβέστες, γιατί μπορεί η πλάκα που θα πέσει να πλακώσει και το έπιπλο και τον άνθρωπο.

• Δεν ισχύει πλέον ως μέτρο προστασίας να στεκόμαστε κάτω από δοκάρι γιατί σε μεγάλες δονήσεις κλυδωνίζεται και σπάει
• Μετά τον σεισμό κλείνουμε το ρεύμα για να μη γίνει βραχυκύκλωμα. Το 90% των πυρκαγιών μετά από σεισμό είναι από βραχυκύκλωμα. Κλείνουμε επίσης και το νερό και εγκαταλείπουμε το σπίτι.
• Αν κάποιος κοιμηθεί σε αυτοκίνητο να μη σταθμεύσει κάτω από μπαλκόνι κτηρίου, ούτε από καλώδια της ΔΕΗ. Μακριά από τζαμαρίες και 350 μέτρα μακριά από μεγάλα τεχνικά έργα.
• Προσμονή μετασεισμών

Προφανώς, η καλύτερη μορφή προστασίας από τις επιπτώσεις του σεισμού είναι η πρόληψη. Σε χώρες με τη σεισμικότητα της Ελλάδας, όλες οι νέες κατασκευές είναι αντισεισμικές και γενικά τα κτίρια, ειδικά στην Αθήνα, έχουν συμπεριφερθεί καλά.

Μέσα στο σπίτι καλό είναι τα βαριά αντικείμενα να μην είναι σε ψηλά σημεία. Ο σεισμός δεν προειδοποιεί.

Ύπουλη όμως είναι και η φωτιά. Οι ειδικοί λένε ότι, στη γέννησή της σβήνει με ένα ποτήρι νερό, στο πρώτο  λεπτό με έναν κουβά, στο δεύτερο με ένα βυτίο και στο τρίτο λεπτό είναι πλέον αργά.

Σε χώρους όπου βρίσκονται πολλοί άνθρωποι πρέπει να υπάρχουν σχέδια διαφυγής και σημεία με μέσα πυρόσβεσης, τα οποία πρέπει να τα γνωρίζουν περισσότερα από δύο άτομα.

Προσοχή! Αν κάποιος πάει στην πυροσβεστική φωλιά και ανοίξει την αντλία παροχής νερού δεν πρέπει να κρατήσει μόνος του τη μάνικα. Χρειάζεται και δεύτερο άτομο, γιατί υπάρχει πίεση και μπορεί να φύγει η μάνικα από τον έλεγχο του ατόμου και να τραυματίσει κάποιον. Στις αντλίες των πυροσβεστικών οχημάτων η πίεση στη μάνικα είναι τέτοια που μπορεί να σκοτώσει και γι΄ αυτό οι πυροσβέστες δεν την κρατούν ποτέ μόνοι τους και δεν την πιάνουν με το χέρι από κάτω. Πάντα με το χέρι από πάνω σαν να τη σκεπάζουν.  Έχουν υπάρξει σοβαροί τραυματισμοί.

Σημαντικό κεφάλαιο είναι οι πυροσβεστήρες. Υπάρχουν διάφοροι τύποι και κάθε συσκευή έχει σχετική ένδειξη που παραπέμπει στο είδος του υλικού πυρόσβεσης που ενδείκνυται για κάθε είδος φωτιάς. Οι βασικές κατηγορίες είναι:

• Νερού (A)
• Αφρού (A) (B)
• Σκόνης (A) (B) (C)
• Διοξειδίου του Άνθρακα (B) (C)
• Χημικών υγρών

Τα σύμβολα A, B, C περιγράφουν το είδος της πυρκαγιάς για την οποία κάνει ο πυροσβεστήρας.

Οι πυροσβεστήρες σκόνης είναι γενικής χρήσης και ενδείκνυνται για την οικιακή προστασία. Το τίμημα της χρήσης είναι η ακαταστασία, ενώ στο αμάξι μπορεί να προκαλέσουν ζημιά στη μηχανή.

Οι πυροσβεστήρες νερού αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά πυρκαγιές χαρτιού, ξύλου, πλαστικού, σκουπιδιών ή υφασμάτων, δηλαδή της κατηγορίας Α. Δεν πρέπει όμως να χρησιμοποιούνται σε εύφλεκτα υγρά σε σημείο με ηλεκτροφόρα καλώδια. Αν πιάσει φωτιά το τηγάνι με το λάδι στην κουζίνα μη ρίξετε νερό γιατί θα φουντώσει. Βγάλτε το αν μπορείτε από το μάτι, βρέξτε μια πετσέτα και ρίξτε τη πάνω.

Οι πυροσβεστήρες χημικών υγρών είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί για φωτιές της κατηγορίας Α, σε λίπη και μαγειρικά λάδια, αλλά όχι σε παράγωγα του πετρελαίου.

Οι πυροσβεστήρες αφρού χρησιμοποιούνται σε πυρκαγιές με εύφλεκτα υγρά όπως βιομηχανικά λιπαντικά, καύσιμα και χρώματα που είναι γνωστές ως πυρκαγιές κατηγορίας B. Όταν ρίχνουμε αφρό, πρέπει να μη διαπερνά το υγρό, αλλά να απλώνεται πάνω του. Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται αφρός κοντά σε ηλεκτρικό ρεύμα.

Οι πυροσβεστήρες διοξειδίου του άνθρακα  χρησιμοποιούνται σε όλες τις πυρκαγιές εκτός από τις πυρκαγιές αερίων. Σε κλειστούς χώρους το διοξείδιο του άνθρακα μπορεί να προκαλέσει ασφυξία, γι’ αυτό μόλις σβήσει η φωτιά, πρέπει ο άνθρωπος να φύγει από το σημείο και να κλείσει την πόρτα.

Για να γίνει η δουλειά, ο χρήστης κατά τη ρίψη πρέπει να στοχεύει κάτω στη βάση της φωτιάς και όχι στη φλόγα. Επίσης, να μην ρίχνει όταν ο αέρας ή η φορά της φλόγας είναι προς το μέρος του γιατί θα τον κάψει.  Οι πυροσβεστήρες χρειάζονται συντήρηση κάθε 5 ή 10 χρόνια για να γίνει αναγόμωση και στα 20 χρόνια ζωής πετιούνται.

Ψυχραιμία  

Σε κάθε περίπτωση έκτακτων καταστάσεων από αυτές που περιγράφηκαν παραπάνω το μόνο βέβαιο είναι ότι θα υπάρξουν τάσεις φυγής και πανικού από μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

Ευκταίο είναι οι πολίτες να γνωρίζουν τα καταφύγια που υπάρχουν σε κάθε Δήμο. Με δεδομένο όμως ότι δεν τα γνωρίζουν όπως επίσης ότι πολλά από αυτά δεν υπάρχουν εκεί που δείχνουν τα σχέδια είτε είναι σε άθλια κατάσταση, κάθε άνθρωπος που θέλει να εγκαταλείψει μια πόλη πρέπει να γνωρίζει κάποια στοιχειώδη πράγματα.

Όταν εγκαταλείπουμε το σπίτι δεν μαζεύουμε ρούχα σαν να πηγαίνουμε ταξίδι. Παίρνουμε όση ξηρά τροφή μπορούμε μαζί με χρήματα και τα λοιπά στοιχειώδη και κατευθυνόμαστε σε ορεινά, κατά προτίμηση, σημεία.

Στον δρόμο δεν αναπτύσσουμε υψηλές ταχύτητες για να μην προκαλέσουμε το ατύχημα που θα προκαλέσει το μποτιλιάρισμα και δεν θα επιτρέπει σε κανέναν να φύγει. Συμμορφωνόμαστε στις υποδείξεις των αρμοδίων.

Αυτές είναι ο βασικές οδηγίες πολιτικής προστασίας και αχρείαστες να είναι.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: «Έχουμε εργασθή επί 87 συνεχείς ημέρες χωρίς ατυχήματα». Οι «διαστημικές» στολές, οι κληρώσεις και οι ασκήσεις ετοιμότητας στα διυλιστήρια Θεσσαλονίκης, για να εκπαιδευθεί το προσωπικό και να μη θρηνεί θύματα. Τι έγινε στο μεγάλο σεισμό της Θεσσαλονίκης το 1978…