Πώς ο βασιλιάς Αντίοχος υπέκυψε στον εκβιασμό ενός κατώτερου απεσταλμένου της Ρώμης και ταπεινώθηκε αμαχητί. Χάραξε γύρω του ενα κύκλο και δεν το άφησε να βγει αν δεν απαντούσε αμέσως στη σύγκλητο!

Το κείμενο έστειλε ο αναγνώστης, Γιάννης Κωτσοκώστας

Εκείνη την ημέρα του καλοκαιριού του 168 π.Χ. ο Αντίοχος ο Δ΄, καθισμένος στο στρατόπεδό του, στο προάστιο Ελευσίνα της Αλεξάνδρειας, είχε κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένος.

Είχε καταφέρει αυτό που δεν είχαν κατορθώσει ούτε οι Αντιγονίδες, ούτε οι Σελευκίδες πρόγονοί του. Στο αποκορύφωμα του έκτου Συριακού Πολέμου, ενός πολέμου που δεν είχε ο ίδιος προκαλέσει, βρισκόταν προ των πυλών της πρωτεύουσας των Πτολεμαίων, έτοιμος να συνενώσει τα δύο βασίλεια σε μια ισχυρή επικράτεια υπό την εξουσία του. Τότε τον ειδοποίησαν πως πλησίαζε ένας απεσταλμένος της ρωμαϊκής Συγκλήτου. Αποφάσισε να τον δεχτεί χωρίς ανησυχία. Γνώριζε πως η Ρώμη δεν μπορούσε να τον κατηγορήσει για τίποτα αφού δεν είχε παραβιάσει τη συνθήκη της Απάμειας (188 π.Χ.) που ίσχυε μεταξύ των δύο κρατών. Ίσως γνώριζε ότι η εμφάνιση των Ρωμαίων οφειλόταν σε έκκληση των ηττημένων και κλεισμένων στην Αλεξάνδρεια Πτολεμαίων, αλλά ακόμη κι έτσι θα είχε κάνει τους υπολογισμούς του.

Η υποδοχή του απεσταλμένου και ο εκβιασμός

Ο ρωμαίος απεσταλμένος ήταν ο Γάιος Ποπίλιος Λαίνας, ένας αδιάλλακτος και θρασύς άνδρας, φίλος του Αντίοχου από την εποχή της ομηρείας του τελευταίου στη Ρώμη. Ο Λαίνας εκείνη την περίοδο δεν κατείχε κανένα υψηλό αξίωμα της πολιτείας. Εκπροσωπούσε όμως μια ανερχόμενη τάξη που προκαλούσε ανησυχία στη Σύγκλητο, αυτή των στρατιωτικών διοικητών που δοξάζονταν και γέμιζαν τη Ρώμη λάφυρα, αποκτώντας μεγάλη δημοφιλία που θα μπορούσε να τους οδηγήσει στην εξουσία και τον εκφυλισμό του παραδοσιακού πολιτεύματος. Αυτή η τάση έμελλε να φτάσει στο απόγειό της τον επόμενο αιώνα. Ωστόσο, εκείνη τη μέρα τα μόνα όπλα που διέθετε ο Λαίνας απέναντι στον ισχυρό και θριαμβευτή Σελευκίδη ήταν ένα αυστηρό γράμμα της Συγκλήτου, ένα ραβδί από κλήμα και βέβαια τον απόηχο της Πύδνας, όπου λίγες εβδομάδες νωρίτερα οι λεγεώνες υπό τον ύπατο Λεύκιο Αιμίλιο Παύλο είχαν εξοντώσει τη μακεδονική φάλαγγα του βασιλιά Περσέα, σέρνοντάς τον αιχμάλωτο στη Ρώμη.

Ο Αντίοχος υποδέχτηκε θερμά τον παλιό του φίλο, τείνοντας το χέρι του. Ο Ρωμαίος στάθηκε και αντέτεινε πως ο βασιλιάς θα έπρεπε να εξετάσει το γράμμα της Συγκλήτου πριν χαιρετηθούν σαν φίλοι. Φαίνεται πως ο Αντίοχος αιφνιδιάστηκε από το περιεχόμενο του γράμματος, που τον καλούσε να λύσει την πολιορκία και να εκκενώσει την Αίγυπτο. Ζήτησε από τον Λαίνα να συσκεφθεί με τους συμβούλους του. Τότε ο απεσταλμένος της Συγκλήτου έκανε κάτι αδιανόητο. Με το ραβδί του χάραξε στο έδαφος έναν κύκλο γύρω από τον βασιλιά, ανακοινώνοντάς του πως έπρεπε να δώσει απάντηση πριν να βγει από αυτόν τον κύκλο. Αυτή η προσβολή, που φαίνεται πως έγινε παρουσία πολλών αξιωματικών και μελών της αυλής του Αντιόχου, ήταν ένα πολύ τολμηρό διάβημα που υπερέβαινε τις αρμοδιότητες του Λαίνα και θεωρητικά ο βασιλιάς είχε το δικαίωμα να αποπέμψει ή να τιμωρήσει τον ασεβή απεσταλμένο. Αναπάντεχα, ο Αντίοχος, αποσβολωμένος δήλωσε ότι θα έκανε ό,τι επιθυμούσε η Σύγκλητος.

Η ταπείνωση του Αντίοχου

Ο Αντίοχος, παρά τη μεγαλομανία και τον στόμφο που του καταλογίζουν πηγές, δεν μπορούσε να παραβλέψει την πραγματικότητα. Η νίκη του στην Αίγυπτο ήταν εύθραυστη, απόδειξη πως δεν είχε ακόμη εκπορθήσει την Αλεξάνδρεια. Στην Ιουδαία τον περίμενε ένα ακόμη ανοικτό μέτωπο εξαιτίας της επιμονής του να εξελληνίσει βίαια τους Εβραίους. Ενδεχόμενη απόρριψη του τελεσίγραφου της Συγκλήτου θα τον οδηγούσε, αργά ή γρήγορα, σε πόλεμο με τους Ρωμαίους και τους συμμάχους τους, Ρόδιους και Περγαμηνούς. Και δεν θα μπορούσε να ξεχάσει πως η ίδια συμμαχία είχε κατατροπώσει τον πατέρα του 22 χρόνια νωρίτερα στο Σίπυλο της Μαγνησίας, παρόλο που ο Αντίοχος ο Γ’ ήταν πολύ ισχυρότερος από τον ίδιο και διέθετε αξιόλογους συμμάχους στη μητροπολιτική Ελλάδα.

Έτσι, ο θριαμβευτής μέχρι τότε Αντίοχος, είτε λόγω μιας στιγμής αδυναμίας είτε λόγω του φόβου που δικαιολογημένα του προκαλούσε ο απόηχος της Πύδνας, είτε εξαιτίας κάποιας άλλης παραμέτρου του ιστορικού συγκείμενου που δεν έφτασε ως εμάς, υπέκυψε στον ωμό εκβιασμό ενός προκλητικού απλού απεσταλμένου. Ο Λαίνας διακινδύνευσε με θράσος τη σταδιοδρομία και τη ζωή του επιδιώκοντας τη φήμη και την προώθηση των φιλοδοξιών του.

Στην Πύδνα το όργανο ήταν τα ξίφη (gladii) στα χέρια των λεγεωνάριων, των πολεμιστών που άντεξαν στο φοβερό θέαμα της μακεδονικής φάλαγγας στην τελευταία της έφοδο στην Ιστορία. Στην Ελευσίνα της Αλεξάνδρειας ήταν ένα ραβδί από κλήμα, το πιο αναγνωρίσιμο εξάρτημα του ρωμαίου εκατόνταρχου, του βασικότερου μοχλού της ρωμαϊκής πολεμικής μηχανής.

Και στις δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο. Οι ηγεμόνες των δύο ισχυρότερων ελληνιστικών βασιλείων μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες υπέκυψαν στη στρατιωτική υπεροχή των Ρωμαίων. Μόνο που ο Αντίοχος παραιτήθηκε από την ευκαιρία να διεκδικήσει με τα όπλα μια καλύτερη τύχη για το βασίλειο του και μια καλύτερη θέση στην Ιστορία για τον ίδιο.

Όσοι αναγνώστες επιθυμούν να δημοσιεύσουν κείμενά τους, παρακαλούμε να μας τα στέλνουν στη διεύθυνση: [email protected].

Εφόσον τηρούνται κάποιες προϋποθέσεις, που έχουν να κάνουν αποκλειστικά και μόνο με το ύφος της ιστοσελίδας, θα δημοσιεύονται. Πολύ μεγάλα κείμενα ενδεχομένως να μειώνονται. Η «ΜτΧ» δεν ευθύνεται για τυχόν ανακρίβειες στα κείμενα των αναγνωστών.

Διαβάστε επίσης στη “ΜτΧ”: Η περιπετειώδης ζωή του στρατηλάτη Αντίοχου Γ’, που βάδισε στα χνάρια του Μ. Αλεξάνδρου. Προσπάθησε με πολιορκητικές μηχανές και δρεπανηφόρα άρματα να κατακτήσει την Ανατολή.