Πώς ο Στέλιος Καζαντζίδης έγινε η φωνή των ξενιτεμένων και εξέφρασε το συλλογικό τραύμα μετά την κατοχή και τον εμφύλιο (βίντεο)

Ο Στέλιος Καζαντζίδης υπήρξε ένας λαϊκός θρύλος που τραγούδησε τα βάσανα της φτωχολογιάς και τον πόνο της ξενιτιάς. Κέρδισε επάξια τον τίτλο του λαϊκού ερμηνευτή, “φώλιασε” στις καρδιές και τα σπίτια των ανθρώπων και τραγουδήθηκε όσο λίγοι.

Το παιδί προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, που ξεκίνησε να τραγουδάει από ταπεινά ταβερνάκια, δεν άργησε να συνεργαστεί με μεγάλα ονόματα της εγχώριας δισκογραφίας.

Η αρχή έγινε με τον Βασίλη Τσιτσάνη. Η συνεργασία τους άρχισε το Φεβρουάριο του 1956 με το τραγούδι “Κατάδικος“, όπου είναι ίσως η πρώτη φορά που εισαγωγή τραγουδιού γίνεται με απαγγελία του Τσιτσάνη.

Την ίδια χρονιά ηχογράφησαν τα τραγούδια “Στο ίδιο σταυροδρόμι” και το “Άσπρο πουκάμισο φορώ“. Το 1957 ηχογράφησαν άλλα οκτώ τραγούδια και το 1958 τη μεγάλη επιτυχία “Ίσως αύριο“, μεταξύ άλλων.

Η συνεργασία Τσιτσάνη-Καζαντζίδη ήταν τόσο επιτυχημένη, ώστε ο πρώτος ζήτησε από τον δεύτερο να κάνουν συμβόλαιο αποκλειστικής συνεργασίας, όπως είπε ο δημοσιογράφος Γιώργος Κοντογιάννης στην εκπομπή της ΕΡΤ1 “ΠΡΟΣΩΠΑ” με τον Χρίστο Βασιλόπουλο.

Ο Καζαντζίδης ένιωσε μεγάλη τιμή από την πρόταση ενός κορυφαίου εκπροσώπου του ρεμπέτικου, αλλά του απάντησε ότι ήθελε να ερμηνεύσει τραγούδια και άλλων καλλιτεχνών.

Η στροφή στο λαϊκό ρεπερτόριο και η Καζαντζιδομανία

Πολύ σύντομα, ο Καζαντζίδης απομακρύνθηκε από το ρεμπέτικο, επειδή δεν του άρεσε, σύμφωνα με τον φίλο του, Νίκο Τζανιδάκη. Έτσι, στράφηκε στο λαϊκό τραγούδι και διάλεξε μια κορυφαία ομάδα καλλιτεχνών, η οποία τον βοήθησε να καταξιωθεί.

Παπαϊωάννου, Χιώτης, Καλδάρας, Παπαγιαννοπούλου, Βίρβος, Θεοδωράκης, Χατζιδάκις, Λεοντής και Ξαρχάκος είναι μερικά από τα μεγάλα ονόματα συνθετών και στιχουργών, με τα οποία συνεργάστηκε ο Καζαντζίδης.

Το αποκορύφωμα της επιτυχίας ήρθε όταν γνώρισε στη Θεσσαλονίκη την νεαρή τότε τραγουδίστρια Κική Παπαδοπούλου, που έγινε γνωστή ως Μαρινέλλα. Το μουσικό ντουέτο τους κυριολεκτικά “έσπαγε” τα ταμεία της νυχτερινής διασκέδασης.

Τα πρώτα τραγούδια που ηχογράφησαν μαζί ήταν το “Η πρώτη αγάπη σου είμαι εγώ” και το “Νίτσα Ελενίτσα” του Μητσάκη. Ακολούθησαν πολλά ακόμη, όπως η “Μαντουμπάλα“, που “έκαναν πάταγο”.

Η οκταετία 1957-1965 ήταν για τον Καζαντζίδη η χρυσή περίοδος της καριέρας του, έχοντας στο πλάι του τη Μαρινέλλα.

Είχε “χτίσει” πλέον το μύθο του και οι πιστοί του τον ακολουθούσαν σε κάθε εμφάνισή του. “Από τα μισά του ’52 που μπήκε στη δισκογραφία και φτάνοντας το 1959, ο Καζαντζίδης είναι ένας απόλυτος πρωταγωνιστής. Καθεμία χρονιά είναι καλύτερη από την άλλη και το ’59 έχουμε την απόλυτη κορύφωση της Καζαντζιδομανίας.

Πλέον είναι το παιδί του λαού και την ίδια ώρα είναι και ο τραγουδιστής που όλοι καταλαβαίνουν ότι έχει ξεχωριστές ικανότητες και ξεχωριστή σύνδεση με το ακροατήριό του. Έχουμε από τότε φανατικούς Καζαντζιδικούς“, ανέφερε ο συγγραφέας και ερευνητής, Κώστας Μπαλαχούτης στην εκπομπή “ΠΡΟΣΩΠΑ“.

Η “φωνή” των ξενιτεμένων

Οι δεκαετίες του ’50 και του ’60 δεν ήταν εύκολες για τους Έλληνες. Τα τραύματα του Εμφυλίου ήταν νωπά και η μετανάστευση σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η Αυστραλία συνεχιζόταν με αμείωτους ρυθμούς.

Οι Έλληνες μετανάστες που “πονούσαν” τη μητέρα πατρίδα έβρισκαν παρηγοριά σε τραγούδια του Καζαντζίδη, όπως το “Διαβατήριο“. Αισθάνονταν ότι κατανοούσε τις απώλειές τους και ότι εξέφραζε αυτόν τον πόνο με τον ιδανικότερο τρόπο, σύμφωνα με τον Καθηγητή Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πάντειου Πανεπιστημίου, Λεωνίδα Οικονόμου:

“Τα τραγούδια του Καζαντζίδη μιλάνε για το τραύμα, για τον πόνο της πολιτικής και κοινωνικής βίας, για βασανισμένους ανθρώπους, με τσακισμένα σώματα και ισοπεδωμένες ψυχές. Ήταν και ο Στέλιος Καζαντζίδης ένας βαθιά πληγωμένος άνθρωπος που κατάφερε να εκφράσει το συλλογικό τραύμα του ελληνικού λαού μετά την κατοχή και τον εμφύλιο και αυτό ακριβώς για μένα ερμηνεύει και την τεράστια επιτυχία του“.

Δείτε παρακάτω ένα σχετικό απόσπασμα από το πρώτο μέρος της εκπομπής “ΠΡΟΣΩΠΑ” με τον Χρίστο Βασιλόπουλο της ΕΡΤ για τον Στέλιο Καζαντζίδη, τον τραγουδιστή της ξενιτιάς: