Πώς ο Μιχαήλ Άγγελος ζωγράφισε 300 μορφές στην οροφή της Καπέλα Σιξτίνα. Δεν ήταν ξαπλωμένος, αλλά όρθιος με τα χέρια ψηλά

Μόνο αν έχει δει κανείς την Καπέλα Σιξτίνα, μπορεί να συλλάβει ως που είναι ικανός να φθάσει ένας εμπνευσμένος δημιουργός, είχε σχολιάσει ο Γκαίτε για τις τοιχογραφίες που κοσμούν το παρεκκλήσι της Καπέλα Σιξτίνα στο Βατικανό. 

Δημιουργός τους ήταν ο Μιχαήλ Άγγελος, ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της Αναγέννησης.

Η Καπέλα Σιξτίνα είναι το μοναστήρι όπου συνεδριάζουν οι καρδινάλιοι για να εκλέξουν τον νέο Πάπα. Χτίστηκε το 1483 από τον Πάπα Σίξτο Δ’.

To 1505 o Πάπας Ιούλιος Β’ ανέθεσε στον Μιχαήλ Άγγελο να ζωγραφίσει με την τεχνική της νωπογραφίας ολόκληρη την οροφή στο παρεκκλήσι, το οποίο τότε ήταν διακοσμημένο με τον έναστρο ουρανό.

Ο καλλιτέχνης, 30 ετών τότε, προτιμούσε τη γλυπτική από τη ζωγραφική και του πρότεινε να το αναθέσει στον Ραφαήλ, που ειδικευόταν στις νωπογραφίες.

Ο Πάπας όμως επέμεινε να το αναλάβει εκείνος και έπειτα από πιέσεις αποδέχτηκε την πρόταση. Αρχικά του ζήτησε να απεικονίσει τους Δώδεκα Αποστόλους αλλά ο Μιχαήλ Άγγελος θεώρησε πολύ φτωχή μια τέτοια σύνθεση. Την άνοιξη του 1508 ξεκίνησε να εργάζεται μόνος του στην οροφή της εκκλησίας. Οι βοηθοί του ανακάτευαν τα χρώματα και του μετέφεραν ό,τι ζητούσε πάνω στο ικρίωμα όπου στεκόταν.

Δεν ζωγράφιζε ξαπλωμένος αλλά όρθιος με τα χέρια ψηλά. Καθ όλη τη διάρκεια των εργασιών ήταν εκνευρισμένος, παραπονιόταν ότι αυτή δεν ήταν δουλειά του και ότι σπαταλούσε τον χρόνο του για το τίποτα.

Ολοκλήρωσε το έργο του μετά από τέσσερα χρόνια. Είχε καλύψει μια επιφάνεια χιλίων τετραγωνικών και ζωγράφισε περίπου 300 μορφές. Το αποτέλεσμα ήταν καθηλωτικό. Πρόσωπα, συμβολισμοί, κρυμμένα νοήματα και χρώματα συνέθεταν την εικόνα της οροφής. Μετά το έργο του στην Καπέλα Σιξτίνα ο Μιχαήλ Άγγελος απέκτησε τη φήμη του μεγάλου καλλιτέχνη.

Ο Γάλλος συγγραφέας, Ρομαίν Ρολάν είχε γράψει για την οροφή της εκκλησίας:

«Είναι επικίνδυνο να προσπαθήσεις να την περιγράψεις. Πολλοί έχουν αποτύχει σε αυτό το αδύνατο καθήκον. Οι αναλύσεις και τα σχόλια σκοτώνουν συχνά το έργο, κατακερματίζοντας το. Πρέπει να σταθείς μπροστά του και να βυθιστείς στην άβυσσο αυτής της ψυχής που παραληρεί.

Είναι έργο τρόμου. Αυτοί που το εξετάζουν με ψυχραιμία δεν έχουν ελπίδα να το κατανοήσουν. Το ερωτεύεσαι ή το μισείς με την πρώτη ματιά. Σε πνίγει και σε καίει … Όλα καλούν τον Θεό, όλα τον φοβούνται, όλα τον επικαλούνται…Οι εικόνες που ξεδιπλώνονται σε αυτή την οροφή και σε αυτούς τους τοίχους είναι το απαύγασμα μιας καθαρής, άγριας ομορφιάς. Πουθενά δεν υπάρχει κάτι όμοιό του, κτηνώδες αλλά και θείο συγχρόνως».

Τον Νοέμβριο του 1512 το κοινό είχε για πρώτη φορά την ευκαιρία να θαυμάσει από κοντά το έργο του Ιταλού καλλιτέχνη, το οποίο ήταν εμπνευσμένο από προφητείες της Παλαιάς διαθήκης και από γλυπτά και πρόσωπα της αρχαιότητας.

Οι τοιχογραφίες ξεκινούσαν στην είσοδο της εκκλησίας και κατέληγαν στην Αγία Τράπεζα

Ο Μιχαήλ Άγγελος ζωγράφισε τους Προφήτες, Ιωνά, Δανιήλ, Ιερεμία, Ησαΐα, Ιεζεκιήλ, Ιωήλ και Ζαχαρία, οι οποίοι συμβόλιζαν τις επτά αρετές του αγίου πνεύματος: τη σοφία, την κατανόηση την περίσκεψη, τη δύναμη, τη γνώση, την ευσπλαχνία και το φόβο του Θεού.

Απεικόνισε τις Σίβυλλες, που αναφέρονται στα έργα του Ευριπίδη, του Πλάτωνα και του Παυσανία, οι οποίες ήταν γυναίκες που έδιναν προφητείες αφού τις επισκεπτόταν ένα θεϊκό πνεύμα.

Ο Μιχαήλ Άγγελος απεικόνισε συνολικά πέντε Σίβυλλες, οι οποίες εκπροσωπούσαν πέντε σημαντικούς πολιτισμούς της αρχαιότητας.

Ανάμεσα στα θέματα, ζωγράφισε είκοσι γυμνούς νέους, οι οποίοι προκάλεσαν την αντίδραση του αρχιθαλαμηπόλου Μπιάτζιο ντε Σέζενα ο οποίος μόλις τους αντίκρισε δήλωσε:

«Πράξη μέγιστης ατιμίας να έχουν αποτυπωθεί τόσες πολλές γυμνές μορφές που χωρίς αιδώ επιδεικνύουν τα απόκρυφά τους σε ένα τόσο σεβάσμιο μέρος. Αυτό δεν είναι έργο για παπικό παρεκκλήσι, αλλά για το λουτρό κακόφημου σπιτιού”.

Στις τέσσερις γωνιές του κτιρίου ο Μιχαήλ Άγγελος απεικόνισε την ιστορία του Ισραήλ, στις οχτώ τριγωνικές περιοχές της οροφής, τους προγόνους του Χριστού, τον Σολομώντα, τον Ροβοάμ, τον Ασά, τον Οζία, τον Εζεκία και τον Ιωσία.

Στο κέντρο της οροφής ζωγράφισε σκηνές από τη δημιουργία του κόσμου, τον κατακλυσμό του Νώε, τη δημιουργία του ανθρώπου και το προπατορικό αμάρτημα.

Εκεί βρίσκεται η πιο διάσημη από όλες τις σκηνές της οροφής, η «Δημιουργία του Αδάμ». Ο Αδάμ απεικονίζεται ξαπλωμένος να τείνει το δάκτυλό του προς τον Θεό, ο οποίος έχοντας στο πλευρό του αγγέλους απλώνει το χέρι του προς τον Αδάμ.

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Ο καλλιτέχνης που αρνήθηκε να πληρώνει φόρους. Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, γιατί έγινε καθολικός και πως προκάλεσε τον Μιχαήλ Άγγελο εξαγριώνοντας τη Ρώμη. Δεν προσυμφωνούσε ποτέ την αξία των έργων του