Πώς ο Δαρβίνος εγκατέλειψε την πίστη του στο Χριστό. Η απώλεια της κόρης του και η προσωπική του αναζήτηση

Αν και ο Δαρβίνος έκανε ευρέως γνωστές τις επιστημονικές του απόψεις, αφιέρωσε λιγότερες σελίδες στις θρησκευτικές του πεποιθήσεις.  Ένα τραγικό γεγονός ήρθε να συγκλονίσει την κατά τ’ άλλα αμφίβολη πίστη του απομακρύνοντας τον, μια για πάντα, από τον Χριστιανισμό. Όπως ο ίδιος αναφέρει, δεν υπήρξε ποτέ αθεϊστής, αλλά έτεινε περισσότερο προς τον Αγνωστικισμό.

«Η αγαπημένη μας κόρη, Άννι»

Η μεγαλύτερη κόρη του Κάρολου και της Έμμας πέθανε στις 23 Απριλίου 1851, σε ηλικία μόλις 10 ετών. Η Άννι ήταν βαριά άρρωστη για περίπου εννιά μήνες, ενώ πολλοί υποστηρίζουν πως υπέφερε από φυματίωση. Ήταν ένα από τα τρία παιδιά της οικογένειας Δαρβίνου που πέθανε σε νεαρή ηλικία.

Λίγο πριν γίνει δέκα χρονών, ο Δαρβίνος την μετέφερε στο Μάλβερν για να ακολουθήσει μια εναλλακτική θεραπεία του Δρ. Γκιούλι με ιαματικά νερά. Η Έμμα ήταν, τότε, έγκυος στο ένατο παιδί τους. Μέσα από μια σειρά επιστολών μεταξύ τους γίνονται φανεροί οι φόβοι, αλλά  και οι λιγοστές ελπίδες ενός ζευγαριού που χάνει το παιδί του. Στις 23 Απριλίου, η Έμμα σημείωσε σε μια σελίδα του ημερολογίου της, «12 η ώρα», ενώ ο Κάρολος έγραψε, «23 Απριλίου, η αγαπημένη μας κόρη πέθανε».

Ο θάνατος της Άννι προκάλεσε μεγάλη οδύνη στον Δαρβίνο. Όπως ο ίδιος είχε εξομολογηθεί στον ξάδερφο του, Γουίλιαμ, η Άννι ήταν το αγαπημένο του παιδί. Μια βδομάδα αργότερα, έγραψε ένα κείμενο για την αδικοχαμένη του κόρη, το οποίο δημοσιεύτηκε, για πρώτη φορά, μετά τον θάνατο του από τον γιό του Φράνσις. «Έχουμε χάσει τη χαρά του σπιτιού μας και την παρηγοριά των γηρατειών μας. Πρέπει να ήξερε πως την αγαπούσαμε. Μακάρι να μπορούσε να νιώσει πόσο βαθιά και τρυφερά, ακόμα, αγαπάμε και πάντα θα αγαπάμε το χαρούμενο της πρόσωπο».

Χάνοντας την πίστη

Αν και ο χαμός της κόρης του υπήρξε καθοριστικός για την απομάκρυνση του από τον χριστιανισμό, ο Δαρβίνος φαίνεται να είχε αμφιβολίες και νωρίτερα για την θρησκεία.

Βαφτίστηκε στην ενοριακή εκκλησία του Σέιντ Τσαντ στο Σρούσμπερυ στις 15 Νοεμβρίου 1809. Στην Αυτοβιογραφία του παραδέχεται την πίστη του στον Θεό κατά την πρώιμη ηλικία. Ωστόσο, θυμάται αμυδρά τον εαυτό του να προσεύχεται ως παιδί καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι, «το θρησκευτικό συναίσθημα δεν αναπτύχθηκε πότε έντονα σε εμένα».

Έπειτα από δύο χρόνια σπουδών στην ιατρική σχολή του Εδιμβούργου, ο πατέρας του τού πρότεινε να γίνει κληρικός. Χωρίς αντίρρηση, το 1827, άρχισε να φοιτά στο Χριστιανικό Κολλέγιο του Κέμπριτζ. Εκεί ενδιαφέρθηκε περισσότερο για την ιππασία, την σκοποβολή και την παρατήρηση σκαθαριών, παρά για την θεολογία. Μάλιστα, ένας από τους συμφοιτητές του, ο Τζον Χέρμπερτ, θυμάται τον Δαρβίνο να απαντά αρνητικά στην ερώτηση του Επισκόπου, αν πιστεύει πως καθοδηγείται από το Άγιο Πνεύμα. «Δεν μπορώ να απαντήσω καταφατικά, οπότε δεν μπορώ και να δεχτώ εντολές».

Μετά από την επιστροφή του από το ταξίδι με το Beagle, το 1836, ο Δαρβίνος άρχισε να σκέφτεται σοβαρά το θέμα της θρησκείας. Το ταξίδι είχε συμβάλει σημαντικά στην αφοσίωση του Δαρβίνου στην υπεροχή των φυσικών νόμων δοκιμάζοντας την πίστη του στον χριστιανισμό. Γεγονός που εξακριβώνεται και μέσα από τις επιστολές της γυναίκας του. Η Έμμα ήταν βαθιά θρησκευόμενο άτομο και συχνά στις επιστολές της εξέφραζε τη λύπη της. «Οι απόψεις μας για το πιο σημαντικό θέμα διαφέρουν πολύ. Ο Δαρβίνος έχει πραγματικές και συνειδητές αμφιβολίες».

Οι λόγοι

Στην Αυτοβιογραφία του, ο Δαρβίνος φαίνεται να απορρίπτει τον χριστιανισμό, αλλά και όλες τις άλλες θρησκείες, κυρίως λόγω της συνειδητοποίησης μιας μεγάλης ποικιλίας θρησκευτικών πεποιθήσεων ανά τον κόσμο. «Όλοι οι άνθρωποι, όλων των φυλών δεν έχουν την ίδια εσωτερική πίστη για την ύπαρξη ενός Θεού». Σύμφωνα με τον Δαρβίνο, ο χριστιανισμός συνιστά μια θεϊκή τιμωρία, καθώς υπόσχεται την αθανασία της ψυχής μόνο στους πιστούς του. Επομένως, ηθικά άτομα όπως ο πατέρας του, ο αδερφός του και οι φίλοι του θα έπρεπε να ήταν αιώνια καταδικασμένοι, καθώς δεν δέχτηκαν ποτέ το θείο χάρισμα της πίστης και της αποδοχής. «Συνιστά ένα καταραμένο δόγμα».

Μετά από τον θάνατο του πατέρα του, το 1848, και της πολυαγαπημένης του κόρης, το 1851, ο Δαρβίνος έχασε εντελώς την πίστη του στα θαύματα. Η απώλεια της πίστης του ήταν μία αργή, αλλά ανώδυνη διαδικασία, όπως περιγράφει ο ίδιος το 1858. «Ο ρυθμός της δυσπιστίας μου ήταν τόσο αργός που δεν ένιωσα καμία αγωνία και δεν είχα ποτέ την παραμικρή αμφιβολία, ούτε για ένα δευτερόλεπτο, αν η απόφαση μου ήταν σωστή». Τις Κυριακές συνήθιζε να συνοδεύει την οικογένεια του μέχρι την πόρτα της εκκλησίας και έπειτα να κάνει περιπάτους μόνος του.

Τον Σεπτέμβριο του 1881, επτά μήνες πριν από το θάνατο του, ο Μαρξιστής και επίσης Αγνωστικιστής συγγραφέας Έντουαρντ Άβελινγκ επισκέφτηκε τον Δαρβίνο. Όταν τον ρώτησε γιατί άργησε να εγκαταλείψει την πίστη του, ο Δαρβίνος του απάντησε πως δεν είχε χρόνο να το σκεφτεί. Ο χρόνος του ήταν αφιερωμένος στο επιστημονικό του έργο και δεν υπήρχε περιθώριο για μια προσεκτική μελέτη θρησκευτικών θεμάτων.

Η Αυτοβιογραφία

Μετά από τον θάνατο του Δαρβίνου το 1882, δημοσιεύτηκε η Αυτοβιογραφία του. Η γυναίκα του Έμμα και ο γιός του Φράνσις φοβούμενοι τις αντιδράσεις του κόσμου φρόντισαν να παραλείψουν τα κομμάτια που αναφέρονταν στις ιδέες του για τον χριστιανισμό. Το 1958, όμως, η εγγονή του Νόρα Μπάρλοου αναδημοσίευσε την Αυτοβιογραφία του μαζί με όσα αποσπάσματα είχαν παραληφθεί.

Ο θάνατος της Άννι ήταν το πιο θλιβερό γεγονός στη ζωή του Δαρβίνου. Η απώλεια της κόρης του ήταν ίσως και η ολοκλήρωση της σταδιακής απώλειας της πίστης του. Στην Αυτοβιογραφία του ενθυμείται την Άννι με δάκρυα στα μάτια, ενώ στο βιβλίο του, Καταγωγή των ειδών, κλείνει με τη φράση:  «Όταν αναλογιζόμαστε αυτόν τον αγώνα, μπορούμε να παρηγορήσουμε τον εαυτό μας με την πεποίθηση πως ο πόλεμος της φύσης δεν είναι αδιάκοπος, πως κανένας φόβος δεν είναι αισθητός, πως ο θάνατος είναι γενικά άμεσος και πως οι δυνατοί, οι υγιείς και οι ευτυχισμένοι επιβιώνουν και πολλαπλασιάζονται».  

Πηγή αρχικής εικόνας: Youtube

Διαβάστε στη ΜτΧ:  Ο Δαρβίνος παντρεύτηκε την ξαδέλφη του, απέκτησαν δέκα παιδιά, αλλά τα τρία πέθαναν λόγω της «αιμομιξίας». Η Έμμα, αν και θρησκόληπτη, τον στήριξε να εκδώσει την «Καταγωγή των Ειδών»…