«Πως να γίνετε βασανιστής». Οι πρακτικές της χούντας που μετέτρεπαν απλούς φαντάρους σε κυνικούς βασανιστές

Η χούντα του 1967 ήταν αναμφίβολα μια από τις πιο μαύρες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι βασανίστηκαν με κυνισμό και ποικίλους τρόπους. Όλοι επώδυνοι.

Οι βασανιστές τους ήταν όργανα του κράτους και θεωρητικά της έννομης τάξης.

Αστυνομικοί και στρατιωτικοί. Η στρατιωτική αστυνομία χρησιμοποιούσε φαντάρους που έκαναν τη θητεία τους.

Τους παραλάμβαναν στο τέλος της εφηβείας τους και τους μετέτρεπαν σε αδίστακτα εργαλεία του καθεστώτος.

Οι περισσότεροι δεν κατάγονταν από την Αθήνα. Ήταν από την επαρχία και μερικοί από χωριά όπου πιθανόν να μην είχαν καμία επαφή με ιδεολογίες, πόσο μάλλον με τον κομμουνισμό

Τα πολιτικά φρονήματα ήταν το βασικό κριτήριο επιλογής. Οι δόκιμοι έπρεπε να έχουν πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, δηλαδή να μην έχουν αυτοί και η οικογένειά τους καμία σχέση με τον κομμουνισμό.

Βασικό εργαλείο για όποιον θέλει να μελετήσει τους βασανιστές της χούντας είναι το βιβλίο της Μίκας Χαρίτου Φατούρου, «Ο βασανιστής ως όργανο της κρατικής εξουσίας». Λίγο μετά τη χούντα κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη πρώην φαντάρων και να της περιγράψουν τη δική τους περιπέτεια και πώς έγιναν το μακρύ χέρι της χούντας.

Όλα ξεκινούσαν στο Κέντρο Εκπαίδευσης Στρατιωτικής Αστυνομίας.

Κατά τη βασική εκπαίδευση γινόταν κανονική πλύση εγκεφάλου. Πριν όμως, έπρεπε οι μελλοντικοί θύτες, να γίνουν θύματα.

Γι’ αυτό στερούνταν βασικές σωματικές ανάγκες όπως το φαγητό, τον ύπνο ακόμη και την αφόδευση. Τραμπουκίζονταν όλη την ώρα από τους εκπαιδευτές με ξύλο και φωνές.

Τα καψώνια που υποβάλλονταν καθημερινά οι δόκιμοι ήταν εξευτελιστικά και τρομακτικά. «Μας ξύπναγαν τη νύχτα για καψώνι. Έβαζαν, για παράδειγμα, όλη τη διμοιρία να χορεύει και να τραγουδάει καλαματιανό και ξαφνικά άρχιζαν το ξύλο. Τότε ο χορός μεταβάλλονταν σε τραγωδία», λέει ο Β.

Ο Α θυμάται ένα άλλο καψώνι: «Το έλεγαν «αζιμούθιο». Έπρεπε να γυρίζεις γύρω γύρω κάνοντας κύκλους, κρατώντας με το ένα χέρι το αυτί σου και έχοντας το άλλο χέρι κολλημένο κάτω από τη μασχάλη».

Υπήρχαν πολλές περιπτώσεις δοκίμων που αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν.

Μερικοί κατάφεραν να αυτοτραυματιστούν σοβαρά.

Εννοείται ότι αυτοί δεν κρίθηκαν επαρκείς υπηρέτες της επανάστασης και συνέχισαν αλλού τη θητεία τους.

Στο δανικής παραγωγής ντοκιμαντέρ «Ο Γιος του Γείτονά σου» (1976) υπάρχουν μαρτυρίες βασανιστών και θυμάτων για το τι συνέβαινε στα κελιά της ΕΑΤ-ΕΣΑ.

Ο Μιχαήλ Πέτρου, από τους πιο σκληρούς βασανιστές της χούντας είπε:

«Το χειρότερο καψώνι ήταν να σε ξυπνήσουν τη νύχτα στις έντεκα-δώδεκα, να σε βγάλουν στο προθάλαμο των διμοιριών στους χώρους που κοιμόμασταν με τη σκελέα, να σου φορτώσουν το σακίδιο στη πλάτη, ο σάκος ο μεγάλος στο λαιμό να κρέμεται μπροστά, το κράνος χωρίς τα προστατευτικά από μέσα στο κεφάλι, το όπλο στην ανάταση και να χοροπηδάς επί 2-3 ώρες».

«Με τον τρόπο που ήταν η εκπαίδευση του ΚΕΣΑ δε σου άφηνε περιθώρια για να σκεφτείς σαν άνθρωπος.

Ο Σίμων Πάτροκλος πολλά χρόνια μετά τη θητεία του, εξήγησε και μια άλλη παράμετρο.

Οι φαντάροι του ΕΑΤ-ΕΣΑ ήταν προνομιούχοι και ξεχωριστά μέλη της χουντικής ιεραρχίας. Ουσιαστικά δεν λογοδοτούσαν σε κανέναν αφού αυτοί ήταν το κράτος: «μας έλεγαν ότι μπορείτε να βγείτε έξω να τα σπάσετε, να φάτε, να πιείτε και να μη πληρώσετε τίποτα. Εσείς είσαστε οι αρχηγοί εδώ, σε αυτό το κράτος».

Με τα καψώνια οι δόκιμοι εξουθενώνονταν ψυχολογικά και σωματικά. Όπως γράφει η Μίκα Χαρίτου Φατούρου, με τον τρόπο αυτό κάθε αντίστασή τους κάμπτονταν. Ήταν έτοιμοι να εκτελέσουν κάθε εντολή όσο ακραία και αν ήταν. Έκαναν ωμές και βίαιες πράξεις γιατί είχαν γίνει και οι ίδιοι ωμοί και βίαιοι. Το ψυχολογικό κόστος δεν τους άγγιζε πια.

Ήταν ένα οργανωμένο σχέδιο εκπαίδευσης, προσεκτικά σχεδιασμένο και εκτός μερικών εξαιρέσεων πετύχαινε τον στόχο. Νέοι άνθρωποι έμπαιναν ανέμελοι και αποφοιτούσαν στρατευμένοι στον στόχο της χούντας. Ήταν και αυτοί θύματα της χούντας που δεν γνώριζαν καν την κατάστασή τους. Ακόμη και όσοι αντιλαμβάνονταν τη μετάλλαξη δεν τολμούσαν να αντιδράσουν.

Γι αυτό χρειαζόταν και ιδεολογικό υπόβαθρο. Μετά την ορκωμοσία άρχιζε η κατήχηση. Καθημερινά τους δίδασκαν ότι η πατρίδα απειλείται από τον κομμουνισμό και τα μέλη του. Δεν ήταν απλοί φαντάροι αλλά στρατιώτες της Ελλάδας που μάχονταν στην πρώτη γραμμή, υπερασπιζόμενοι την πατρίδα, την οικογένεια και την πίστη. Άρα κάθε μέσο για την υπεράσπιση των ιερών αυτών ιδανικών ήταν θεμιτό. «Μόνο οι προδότες και οι δειλοί δεν μπορούσαν να δουν την αξία της αποστολής τους».

Η αποφοίτηση

Όσοι αποφοιτούσαν γίνονταν δεκανείς, οι απόφοιτοι λυκείου λοχίες και οι πιο σκληροί και πιστοί στο καθεστώς γίνονταν εκπαιδευτές.

Προφανώς όσοι υπηρετούσαν στην στρατιωτική αστυνομία δεν ήταν όλοι ανακριτές.

Αυτό το προνόμιο το αποφάσιζε ο διοικητής και επίλεκτοι αξιωματικοί.

Οι πιο έξυπνοι, υπάκουοι και πιστοί έπαιρναν μετάθεση στο Τμήμα Διώξεως της στρατονομίας που ήταν το αρμόδιο για τις ανακρίσεις. Η εκπαίδευση συνεχίζονταν για τρεις μήνες και ήταν αναβαθμισμένη σε όλα τα επίπεδα.

Πώς, ένας νεαρός γίνεται βασανιστής;

Πρωτίστως με το να υποστεί ο ίδιος βασανιστήρια.

Τους μήνες αυτούς κακοποιούνταν σε καθημερινή βάση. Τους προετοίμαζαν για τα ομαδικά βασανιστήρια και ο χρόνος ήταν μαζί τους. Κάθε μέρα πάλιωναν μέχρι να μπει καινούρια σειρά και από θύματα να γίνουν θύτες. Γι’ αυτό διδάσκονταν πως να χτυπούν τους νεότερους οπλίτες ώστε να μην τους τραυματίζουν σοβαρά.

«Μπορεί να μας κάνανε καψώνι, ιδίως μετά το φαΐ, όταν πηγαίναμε να ξαπλώσουμε το απόγευμα ή πριν πέσουμε για ύπνο το βράδυ, ή πάλι όταν γύριζαν μεθυσμένοι οι παλιοί στο στρατόπεδο τη νύχτα. Μας βάζανε να χοροπηδάμε «εν, δυο, κάτω» ομαδικά, να κάνουμε τα λαγουδάκια ή μας χτυπούσανε με τη λουρίδα. Μας κάνανε ακόμα και το «τσάι πάρτι», λέει ένας πρώην στρατονόμος.

(Τσάι Πάρτυ: ομαδικό ξυλοκόπημα σε μορφή κύκλου. Το θύμα γυρίζει και δέχεται κλωτσιές και μπουνιές από όσους συμμετέχουν στον κύκλο)

Η πρώτη επαφή των νέων στρατονόμων με τους κρατούμενους γίνονταν όταν τους πήγαιναν φαγητό και καθάριζαν το αίμα από τα κελιά τους. Είχαν εντολές να τους γρονθοκοπούν αλλιώς οι παλιότεροι θα χτυπούσαν τους ίδιους. Αργότερα, άρχισαν και να φρουρούν τους θαλάμους παρακολουθώντας τα βασανιστήρια. Μετά από λίγο συμμετείχαν και οι ίδιοι.

Φάλαγγα, ηλεκτροσόκ. Μαρτύριο της σταγόνας. Κλωτσιές, χαστούκια, ακατάσχετο υβρεολόγιο στο όνομα της ορθόδοξης Ελλάδας. Βιασμοί, απειλές, εξευτελισμός του φύλου με διεισδύσεις οργάνων στο ανθρώπινο σώμα. Εικονικές εκτελέσεις. Η γκάμα ήτα μεγάλη και η φαντασία αστείρευτη.

Οι πρώην φαντάροι που μίλησαν στη Φατούρου ξεπέρασαν τρομερά ψυχολογικά όρια. Γνωρίζοντας ότι εκτίθενται στην κοινή γνώμη για όσα έκαναν, βρήκαν το θάρρος να μιλήσουν ανοικτά για τις δικές τους πράξεις και για τις μεθόδους της χούντας.

Οι μαρτυρίες τους αποτέλεσαν ένα σημαντικό κεφάλαιο για ψυχολόγους και κοινωνιολόγους. Οι βασανιστές ήταν νέοι που κλήθηκαν να υπηρετήσουν τη θητεία τους στην πατρίδα και η πατρίδα τους χρησιμοποίησε με το χειρότερο τρόπο. Οι περισσότεροι λογοδότησαν στην δικαιοσύνη και η δημόσια μαρτυρία τους δεν τους αθώωσε. Πιθανόν όμως να ήταν η λύτρωση που είχαν ανάγκη. Η συγγνώμη των απλών φαντάρων που δεν ακούστηκε ποτέ από τα χείλη των αξιωματικών.

ΠΗΓΗ: “Ο βασανιστής ως όργανο της κρατικής εξουσίας”, Μίκα Χαρίτου-Φατούρου, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα

Πηγή εικόνας: ντοκιμαντέρ «Ο Γιος του Γείτονά σου».