Πώς κάηκε η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου παραμονή Χριστουγέννων του 1851. Η περιπέτεια της συλλογής του πρώην προέδρου Τζέφερσον

Στις 24 Δεκεμβρίου 1851, μια μεγάλη πυρκαγιά ξέσπασε στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου με αποτέλεσμα να καταστραφούν τα 2/3 της συλλογής της.

Η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου ιδρύθηκε το 1800. Εδρεύει στο Κάπιτολ Χιλ της Ουάσινγκτον και στεγάζεται σε τρία επιβλητικά κτίρια που διασυνδέονται μεταξύ τους.

Εκτός από την εθνική βιβλιοθήκη των ΗΠΑ, αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη του κόσμου με πάνω από 170 εκατομμύρια τεκμήρια στη συλλογή της.

Η μεγάλη πυρκαγιά  

Καθώς οι Αμερικανοί γιόρταζαν την παραμονή των Χριστουγέννων, ξέσπασε πυρκαγιά στο κτίριο της βιβλιοθήκης. Εκείνη την εποχή, στεγαζόταν σε ένα δωμάτιο του Καπιτωλίου και ήταν σαφώς πιο μικρή απ’ ό,τι σήμερα.

Μια ελαττωματική καμινάδα σε συνδυασμό με τις πολλές στοίβες χαρτιού αρκούσαν για να γίνει το κακό.

Ο επικεφαλής της Αστυνομίας του Καπιτωλίου έπιασε δουλειά στις έξι το πρωί της Τετάρτης. Όλα έδειχναν ασφαλή. Περίπου στις οκτώ, η μυρωδιά της φωτιάς τον έπεισε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά.

“Με το άνοιγμα της πόρτας, ένα τμήμα της Βιβλιοθήκης βρέθηκε να φλέγεται και οι φλόγες εξαπλώθηκαν με μεγάλη ταχύτητα“, έγραψε τότε η εφημερίδα National Era.

35.000 από τους συνολικά 55.000 τόμους της βιβλιοθήκης έγιναν στάχτη. Σε αυτούς περιλαμβανόταν και η προσωπική βιβλιοθήκη του Αμερικανού προέδρου, Τόμας Τζέφερσον.

Το 1852, το Κογκρέσο διέθεσε 168.700 δολάρια για να αντικαταστήσει τα χαμένα βιβλία.

Μετά την πυρκαγιά, ο αρχιτέκτονας του Καπιτωλίου, Τόμας Γουόλτερ παρουσίασε ένα σχέδιο για την επισκευή και τη διεύρυνση της αίθουσας της Βιβλιοθήκης χρησιμοποιώντας πυρίμαχα υλικά παντού.

Η κομψά ανακαινισμένη αίθουσα της Βιβλιοθήκης επαναλειτούργησε στις 23 Αυγούστου 1853, δηλαδή μέσα σε μόλις 18 μήνες από την καταστροφή.

Οι άλλες δύο πυρκαγιές

Η πυρκαγιά των Χριστουγέννων του 1851 δεν ήταν η μοναδική που έπληξε τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. Είχαν προηγηθεί άλλες δύο.

Η πρώτη συνέβη στις 24 Αυγούστου 1814, στο πλαίσιο του Αγγλοαμερικανικού Πολέμου του 1812-1815. Καθώς τα βρετανικά στρατεύματα προχωρούσαν μέσα στην Ουάσιγκτον, μερικοί άνθρωποι προσπάθησαν να σώσουν ό,τι μπορούσαν από τα 3.000 τότε τεκμήρια της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου.

Τα φόρτωναν μανιωδώς σε βαγόνια και τα έβγαζαν έξω από την πόλη. Δεν κατάφεραν, όμως, να τα σώσουν όλα.

Οι Βρετανοί, χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό μπαρουτιού και ρουκετών, κατέκαψαν μία σειρά από δημόσια κτίρια. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και το Καπιτώλιο που στέγαζε τότε τη Βιβλιοθήκη.

Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ και γνωστός βιβλιολάτρης, Τόμας Τζέφερσον προσέφερε την πλούσια προσωπική του συλλογή, για να βοηθήσει στην ανοικοδόμησή της Βιβλιοθήκης.

Η συλλογή του αριθμούσε 6.487 τεκμήρια και την πούλησε το 1815 για 23.950 δολάρια. Αποτέλεσε, έτσι, τον πυρήνα της νέας συλλογής της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου.

Περιελάμβανε, πλέον, όχι μόνο νομικά και ιστορικά βιβλία, αλλά και βιβλία για τη λογοτεχνία, την επιστήμη και τις τέχνες.

Η δεύτερη πυρκαγιά συνέβη στις 22 Δεκεμβρίου 1825.

Ήταν βράδυ και ο εκπρόσωπος της Μασαχουσέτης, Έντουαρντ Έβερετ, που έφευγε από ένα δείπνο, παρατήρησε ένα φως να λάμπει σε ένα παράθυρο της βιβλιοθήκης.

Ο Έβερετ είπε σε έναν αστυνομικό του Καπιτωλίου τι είχε δει. Όμως ο αστυνόμος, που δεν είχε κλειδί για την πόρτα της βιβλιοθήκης, αγνόησε την ανησυχία του Έβερετ.

Καθώς η ένταση της φωτιάς μεγάλωνε, δεν γινόταν να περάσει άλλο απαρατήρητη. Αστυνομικοί κάλεσαν τον βιβλιοθηκονόμο Τζορτζ Γουάτερσον και εντόπισαν μια φωτιά στο επάνω επίπεδο της βιβλιοθήκης.

Οι πυροσβέστες την έσβησαν πριν επεκταθεί στην οροφή και σε άλλα τμήματα του Καπιτωλίου. Αφού κατακάθισε ο καπνός, οι πυροσβέστες διαπίστωσαν ότι ο “ένοχος” ήταν ένα αναμμένο κερί.

Οι ζημιές περιορίστηκαν σε μερικά μόνο αντίγραφα βιβλίων και ένα ακριβό χαλί.

Η επέκταση της Βιβλιοθήκης

Μέχρι τον Αμερικανικό Εμφύλιο του 1861-1865, η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου εξυπηρετούσε μόνο τα μέλη του κι όχι τον απλό λαό. Αυτό άλλαξε χάρη στις προσπάθειες του Έινσγουορθ Ραντ Σπόφορντ.

Ο Σπόφορντ υπηρέτησε ως βιβλιοθηκονόμος για 33 χρόνια (1864-1897) και συνέβαλε τα μέγιστα ώστε η συλλογή της Βιβλιοθήκης να επεκταθεί και να γίνει προσιτή στο ευρύ κοινό. Ήταν κάτι που και ο Τζέφερσον επιθυμούσε.

Οι συλλογές της Βιβλιοθήκης δεν χωρούσαν πλέον στο Καπιτώλιο. Η ανάγκη για ένα νέο και μεγαλύτερο κτίριο πήρε σάρκα και οστά το 1897, όταν εγκαινιάστηκε ένα ολοκαίνουργιο κτίριο με το όνομα του Τόμας Τζέφερσον.

Τον 20ό αιώνα χτίστηκαν και τα υπόλοιπα δύο κτίρια της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου, με τα ονόματα των Τζον Άνταμς και Τζέιμς Μάντισον. Τα συστήματα πυρασφάλειας σήμερα είναι σαφώς πιο εξελιγμένα και προετοιμασμένα σε σχέση με τον 19ο αιώνα.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: YouTube.

Με πληροφορίες από: History, Grunge, Accessible Archives και Library of Congress