“Εξαπατηθήκαμε από έναν ασήμαντο Έλληνα αξιωματικό”. Πώς η CIA αιφνιδιάστηκε δύο φορές από τους συνταγματάρχες της Χούντας

«Η μόνη φορά που είδα τον Χελμς πραγματικά θυμωμένο ήταν όταν έγινε το πραξικόπημα των Ελλήνων συνταγματαρχών το 1967».

Ο αμερικανός επικεφαλής της CIA δεν ήταν ενήμερος για τις ενέργειες των συνταγματαρχών συνεργατών του στην Ελλάδα. Με παρόμοιο τρόπο αιφνιδιάστηκε η υπηρεσία και το 1974, όταν ο Ιωαννίδης αποφάσισε να ανατρέψει τον Μακάριο.

Ήδη πριν από το 1967, οι δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ της CIA και των πρακτόρων τους στην Ελλάδα ήταν πολλοί και ισχυροί. Ανάμεσα στα σημαντικότερα πρόσωπα που συνεργάζονταν συστηματικά με την αμερικανική μυστική υπηρεσία ήταν ο ελληνοαμερικανός μεγαλοεπιχειρηματίας Τομ Πάπας, ο Τομ Καραμεσίνης και μία ομάδα συνταγματαρχών του Ελληνικού στρατού υπό την ηγεσία του Γεωργίου Παπαδόπουλου.

Η CIA ήταν από καιρό ενήμερη για τα σχέδια των τελευταίων να ανατρέψουν τη δημοκρατική κυβέρνηση και να κυβερνήσουν οι ίδιοι. Ωστόσο, οι συζητήσεις που είχαν γίνει μεταξύ Αμερικανών και Ελλήνων είχαν μείνει σε πολύ πρώιμο στάδιο. Έτσι, όταν τον Απρίλιο του 1967 έφτασαν στην Ουάσιγκτον τα νέα για τη χούντα στην Ελλάδα, ο επικεφαλής της CIA, Ρίτσαρντ Χελμς, εξοργίστηκε, όπως περιγράφει ο Ντικ Λίμαν, βετεράνος αναλυτής και επικεφαλής του OCI (Office of Current Intelligence).

Παρόλα αυτά, η CIA παρέμεινε στο πλευρό των συνταγματαρχών. Το ίδιο και η αμερικανική κυβέρνηση. Ως το 1973, οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν το μόνο έθνος στον ανεπτυγμένο κόσμο που  είχε φιλικές σχέσεις με τη χούντα.

Το καθεστώς διατηρούσε στενές επαφές με τον ελληνοαμερικάνο αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Σπύρο Άγκνιου, καθώς και με τον σταθμάρχη της CIA στην Ελλάδα, Τζιμ Ποτς, ενώ αγόρασε σημαντικές ποσότητες αμερικανικών αρμάτων μάχης, αεροσκαφών και πυρομαχικών.

«Εξαπατηθήκαμε από έναν ασήμαντο Έλληνα»

Όταν ανετράπη ο Παπαδόπουλος, τα ηνία της χούντας ανέλαβε ο Δημήτριος Ιωαννίδης, ο οποίος συνεργαζόταν με τη CIA τα τελευταία 22 χρόνια. Η υπηρεσία δεν άργησε να αντιληφθεί ότι ο Έλληνας συνταγματάρχης και οι συνεργάτες του έτρεφαν βαθιά αντιπάθεια για τον κύπριο ηγέτη, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, και επιθυμούσαν την ανατροπή του.

Οι Αμερικανοί ήταν εκ διαμέτρου αντίθετοι με αυτό το ενδεχόμενο. Έστειλαν μάλιστα τηλεγράφημα στον πρέσβη στην Αθήνα εξηγώντας ότι σε περίπτωση ανατροπής του Μακάριου και εγκαθίδρυσης μίας φιλικά διακείμενης προς την Ελλάδα κυβέρνησης, οι Τούρκοι θα εισέβαλαν στην Κύπρο.

Ο αμερικανός πρέσβης Χένρι Τάσκα δεν είχε επικοινωνία με τον Ιωαννίδη και δεν του μετέφερε ποτέ το μήνυμα. Παρόλα αυτά, η απάντηση που στάλθηκε στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ ήταν καθησυχαστική. Το τηλεγράφημα της 12^ης Ιουλίου ανέφερε:

«Μείνετε ήσυχοι. Ο στρατηγός και η χούντα δε θα έκαναν τίποτα για να ανατρέψουν τον Μακάριο».

Λίγες ώρες αργότερα, στις 3 τα ξημερώματα τοπική ώρα, έφτασε νέο τηλεγράφημα. Αυτή τη φορά αποστολέας ήταν η αμερικανική πρεσβεία της Κύπρου.

«Το Προεδρικό Μέγαρο φλέγεται. Οι δυνάμεις της Κύπρου έχουν αποδεκατιστεί».

Τα μηνύματα από το νησί έρχονταν απανωτά. Οι τουρκικές δυνάμεις είχαν κινητοποιηθεί. Δύο στρατοί του ΝΑΤΟ, ο ελληνικός και ο τουρκικός, επρόκειτο να εμπλακούν σε πόλεμο με αμερικανικά όπλα. Η CIA βρισκόταν σε πανικό.

Το γεγονός ότι η “υπηρεσία” δεν είχε καταφέρει να προειδοποιήσει την Ουάσιγκτον  για τον πόλεμο ήταν απρόσμενο. Δεν ήταν η πρώτη αποτυχία της υπηρεσίας. Ωστόσο, σε αυτήν την περίπτωση υποτίθεται ότι είχαν στενές επαφές με τους Έλληνες στρατηγούς, τους οποίους είχαν σε μεγάλο βαθμό υπό τον έλεγχό τους.

Χρόνια αργότερα, ο Τόμας Μπόγιατ, αξιωματούχος του υπουργείου εξωτερικών στην Ουάσιγκτον και αρμόδιος για την Κύπρο δήλωνε:

«Ολόκληρο το καθεστώς των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ, με όλο του το μεγαλείο, είχε εξαπατηθεί από έναν ασήμαντο Έλληνα αξιωματικό».

Αντλήθηκαν πληροφορίες από το βιβλίο: Η ιστορία της CIA, Tim Weiner, εκδόσεις Γκοβόστη

Πηγή χαρακτηριστικής εικόνας: YouTube

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Η πρώτη επέτειος του πραξικοπήματος έγινε στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Ποιοι διάσημοι καλλιτέχνες συμμετείχαν. Γιατί η χούντα έστειλε τη Μαρινέλλα στη Eurovision