Πώς έβλεπαν οι ευρωπαίες περιηγήτριες τις Ελληνίδες στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Σε ποια μέρη συνάντησαν τις πιο όμορφες και ποιες αποκάλεσαν αμαζόνες

Πολλές ξένες περιηγήτριες οι οποίες επισκέφθηκαν σε διάφορους χρόνους την Οθωμανική Αυτοκρατορία, περιέγραφαν με σεβασμό τις Ελληνίδες εκείνης της εποχής. Κάποιες περιγράφονταν ως καθαρές, άλλες ως δυναμικές, ενώ υπήρχαν και μαρτυρίες για την ταπείνωση των γυναικών αυτών από τους Οθωμανούς.

Η συγγραφέας Ντόρα Ντ΄ Ίστρια

Η Ιταλίδα περιηγήτρια – συγγραφέας που είχε επισκεφθεί τις Σπέτσες το 1859 και το 1863, εντυπωσιάστηκε από το αγωνιστικό πνεύμα που διακατείχε τις Ελληνίδες εκείνη την περίοδο. Σύμφωνα με τη μαρτυρία της, οι γυναίκες πολεμούσαν πάντα στο πλευρό των ανδρών, των γιων και των πατεράδων τους, ενώ συμμετείχαν ενεργά στον απελευθερωτικό αγώνα και προτιμούσαν να πεθάνουν παρά να γίνουν σκλάβες στα χέρια των Τούρκων. Η Ντ΄Ίστρια είχε επισκεφθεί το σπίτι και τους απογόνους της Μπουμπουλίνας και είχε αναφέρει στα γραπτά της το «κάλλος των Ελληνίδων, τη διατήρηση της αρχαίας τους ενδυμασίας και της παιδεία τους».

Οι γενναίες Σουλιώτισσες 

Πολλές από τις περιηγήτριες συνέκριναν τις Ελληνίδες με τα αρχαία γλυπτά και τόνιζαν εμφατικά ότι δεν είχαν συμπεριφορά υποταγής και δουλοπρέπειας, σε αντίθεση με τις Οθωμανές και τις έγλειστες σκλάβες των χαρεμιών. Όπως χαρακτηριστικά έγραφαν, οι Ελληνίδες κυκλοφορούσαν ακάλυπτες χωρίς το γιασμάκι και τον φερετζέ, κολυμπούσαν, χόρευαν και συμμετείχαν στα γλέντια μαζί με τους άντρες. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στο γεγονός ότι πολλές γυναίκες ίππευαν άλογα, κάτι το οποίο προκάλεσε μεγάλη εντύπωση στις Ευρωπαίες περιηγήτριες.

Η Αγγλίδα Φράνσις Μακέλαν είχε κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο εθνικό πνεύμα των Ελληνίδων και το 1835 είχε γράψει από την Κέρκυρα όπου βρισκόταν για τις Σουλιώτισσες: «Απολάμβανα να διηγούμαι τις ιστορίες αυτών των γενναίων γυναικών στις Αγγλίδες κυρίες που ζούσαν μέσα στην άνεση και στην ασφάλεια των σπιτιών τους»

Οι Κωσταντινουπολίτισσες με την χορευτική χάρη 

Το 1717 η σύζυγος του Άγγλου πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη, Λαίδη Μόνταγκου, είχε επισκεφθεί την Πόλη και περιέγραφε τις Ελληνίδες ως ωραίες, ενώ τις παρομοίασε με τη Θεά Άρτεμη για τον τρόπο που χόρευαν. «Ο τρόπος που χορεύουν, αναμφίβολα, είναι ο ίδιος με εκείνον που η Άρτεμη χόρεψε στις όχθες του Έβρου». Κολακευτικά ήταν και τα λόγια της Ελβετής Λουίς Ντεμόντ, η οποία έγραφε για τις Ελληνίδες της Κωνσταντινούπολης το 1816: «Οι Ελληνίδες κάνουν την μονοτονία της κοινωνικότητας πιο υποφερτή»

Οι Ελληνίδες της Μικράς Ασίας και οι νησιώτισσες

Στα μέσα του 19^ου αιώνα, οι περιηγήτριες Σάρα Χέιτ (Αμερική) και Χάριετ Έγκερτον (Αγγλία) είχαν εξάρει τη διαφορετικότητα που χαρακτήριζε τις Ελληνίδες. Η Χέιτ είχε επισκεφθεί τη Σμύρνη και προς μεγάλη της έκπληξη διέκρινε ότι εκεί, «στον τόπο του Ομήρου» όπως έλεγε, υπήρχαν γυναίκες οι οποίες εργάζονταν στον τζόγο. Η αγγλίδα περιηγήτρια Έγκερτον μετά από ταξίδι που έκανε στο χωριό Καραμάνια της Μικράς Ασίας – τότε ονομαζόταν Μουλάχ – οι γυναίκες δεν έμεναν κλεισμένες στα σπίτια και εργάζονταν στα χωράφια μαζί με τους άντρες.

Ως τη «χώρα των διάσημων Αμαζόνων» περιέγραφε τη Μυτιλήνη το 1859 η Βρετανίδα Έμιλυ Μπίφορντ. Όπως σημείωνε, οι Ελληνίδες του νησιού ίππευαν άλογα, κυνηγούσαν και κυριαρχούσαν στις οικογενειακές υποθέσεις, ενώ είχαν το δικαίωμα να κληρονομήσουν γη. Επίσης, κάποιες γυναίκες της Μυτιλήνης πουλούσαν προϊόντα που οι ίδιες έφτιαχναν, όπως κεντήματα και εργόχειρα. Το 1860 από τη Ρόδο, η Άννυ Τζέιν Χάρβεϋ εγκωμίαζε το «κάλλος των γυναικών αυτών», ενώ περιέγραφε της Ελληνίδες της Σαντορίνης ως όμορφες, λυγερές και ψηλές, με ωραία ανοιχτόχρωμα μάτια.

Μερικά χρόνια αργότερα όταν η Χάρβεϋ πήγε στη Σινώπη του Πόντου, υπογράμμιζε ότι οι γυναίκες ήταν πολύ όμορφες με ωραία μαλλιά. Όσο για τη σύγκριση μεταξύ των ηλικιωμένων Τουρκάλων και Ελληνίδων, η Χάρβεϋ παρατήρησε ότι οι Ελληνίδες διατηρούσαν την ομορφιά τους και είχαν πολύ καλή διάθεση. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε και στη χορευτική «μανία» των Ποντίων, κάτι που τους χαρακτηρίζει ακόμα και σήμερα.

Άλλες ευρωπαίες γυναίκες που επισκέπτονταν τα νησιά επικεντρώνονταν κυρίως στα χαρακτηριστικά του προσώπου, όπως η Αγγλίδα Λαίδυ Μπράσσευ όταν επισκέφθηκε τη Μήλο το 1880. Όπως είχε αναφέρει, το νησί κατοικείτο από ωραίους άντρες, γυναίκες και ωραία παιδιά, που όλοι τους είχαν το κλασσικό ελληνικό πρόσωπο με την ίσια μύτη και το όμορφο στόμα. Εντύπωση της είχε προκαλέσει και η καθαριότητα που διέκρινε τις γυναίκες, οι οποίες «επιδίδονταν σε ένα συνεχές τρίψιμο…»

Οι ευρωπαίες περιηγήτριες είχαν εντυπωσιαστεί από τη διαφορετικότητα των Ελληνίδων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τους προκαλούσε μεγάλη εντύπωση η αντίθεση μεταξύ αυτών και των Τουρκάλων, καθώς τους φαινόταν πολύ γενναίο το ότι οι γυναίκες αυτές πήγαιναν αντίθετα στο «ρεύμα».

Πηγή αρχικής φωτογραφίας: Wikimediamtx Commons

Διαβάστε στη “ΜτΧ”: Οι γυμνές γυναίκες της Σπάρτης πάλευαν, έτρεχαν και πέταγαν ακόντιο μπροστά στους άνδρες. Το τέχνασμα των Σπαρτιατών για να είναι οι νέοι πάντα «πρόθυμοι ερωτικά» και να τεκνοποιούν