Πως έβαλε “λουκέτο” ο κολοσσός της Pirelli στην Πάτρα. Τα σενάρια για την ξαφνική απόφαση να πάει στην Τουρκία

Το εργοστάσιο κατασκευής ελαστικών Pirelli στη βιομηχανική περιοχή της Πάτρας άνοιξε το 1962, στο πλαίσιο ενός προγράμματος διεθνούς επέκτασης της ιταλικής πολυεθνικής.

Τα εγκαίνια του ήταν το επιχειρηματικό γεγονός της χρονιάς στην Ελλάδα και έγιναν από τον βασιλιά Παύλο, παρουσία και πολλών εκπροσώπων του πολιτικού κόσμου.

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής, επρόκειτο για ένα από τα πιο σύγχρονα εργοστάσια της Pirelli στον κόσμο με υψηλή τεχνολογία.

Το ξαφνικό λουκέτο, σχεδόν 30 χρόνια μετά, το καλοκαίρι του 1991, ήταν μεγάλο πλήγμα για την τοπική κοινωνία της Πάτρας. Άφησε 1.000 εργαζόμενους άνεργους και βύθισε την πόλη σε παρατεταμένη οικονομική κρίση.

Η άποψη που επικρατεί είναι ότι οι εργατικές απαιτήσεις και οι απεργίες των συνδικαλιστών, εξανάγκασαν την ιταλική διοίκηση να αποφασίσει εν μια νυκτί το κλείσιμο του εργοστασίου και τη μεταφορά του στο Κοτσαέλι της Τουρκίας.

Οι εργατικές διεκδικήσεις

Το 1991 η μητρική Pirelli ανήγγειλε την αναδιοργάνωση της εταιρείας σε όλον τον κόσμο. Σ’ αυτό το πλαίσιο η ελληνική Pirelli προχώρησε σε μείωση προσωπικού κατά 20%, απολύοντας 200 από τους 1.000 εργαζομένους της.

Βάσει αναφορών των τότε υπαλλήλων, η εξέλιξη αυτή ήταν αναίτια, καθώς όπως υποστήριζαν, το εργοστάσιο της Πάτρας ήταν εξαιρετικά κερδοφόρο και ο κύκλος εργασιών του αυξανόταν χρόνο με τον χρόνο.

Σύμφωνα με αυτές τις μαρτυρίες, στόχος της εργοδοσίας ήταν να πιεστούν οι υπόλοιποι εργαζόμενοι ώστε να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους και έτσι η εταιρεία να πραγματοποιεί την ίδια παραγωγή με 20% μικρότερο εργατικό κόστος.

Η αντίθετη πλευρά υποστηρίζει ότι τότε η Pirelli έδωσε 5,5% αύξηση σε όλους και ενώ οι εργαζόμενοι ήταν έτοιμοι να συμφωνήσουν, η συμφωνία ναυάγησε μετά την επέμβαση συνδικαλιστών της ΓΣΕΕ από την Αθήνα.

Οι συνδικαλιστές έπεισαν τους υπαλλήλους να επιμείνουν στο αίτημα για αυξήσεις της τάξης του 6% και οι διαπραγματεύσεις οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο

Οι απεργιακές κινητοποιήσεις συνεχίστηκαν, το σημείο τομής δεν βρέθηκε και η Pirelli “μετακόμισε” στην Τουρκία για πιο χαμηλό κόστος εργασίας.

Οι τότε υπάλληλοι υποστήριξαν ότι η απόφαση μετεγκατάστασης στην Τουρκία ήταν ειλημμένη καιρό πριν. Ως απόδειξη αντέτειναν το “πάγωμα” εκσυγχρονισμού του εργοστασίου για πάνω από μια πενταετία και την αδρανοποίηση του  του μηχανολογικού εξοπλισμού, ενδείξεις μιας προμελετημένης αποχώρησης.

Οι διαγωνισμοί και οι ξένοι ανταγωνιστές

Μια τρίτη και πιο πειστική εκδοχή, συνδέει το κλείσιμο του εργοστασίου με μια αιφνίδια μεταβολή του καθεστώτος στην προμήθεια των ελαστικών από το Ελληνικό Δημόσιο.  Σύμφωνα με αυτήν, οι εργατικές διεκδικήσεις ήταν απλώς η αφορμή.

Έως το 1991, τα ελαστικά των δημόσιων οχημάτων και των ΔΕΚΟ ήταν ανεξαιρέτως ελληνικής κατασκευής, με προμηθευτές είτε το εργοστάσιο της Pirelli στην Πάτρα, είτε αυτό της Goodyear στη Θεσσαλονίκη.

Μόνο στο λεκανοπέδιο της Αττικής, περίπου 2000 οχήματα χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά ελληνικά ελαστικά.

Η συνεργασία διαφημιζόταν με το αυτοκόλλητο “τα λάστιχά μου είναι ελληνικά”

Η τότε κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ακύρωσε αυτή τη διαδικασία, προκηρύσσοντας διαγωνισμούς για την προμήθεια ελαστικών, που επέτρεψαν την είσοδο ξένων ανταγωνιστών.

Βάσει αυτής της εξέλιξης, το διαγωνισμό για την ΕΑΣ (Επιχείρηση Αστικών Συγκοινωνιών) κέρδισε η κορεάτικη εταιρία “Kumbo”.

Η κυβέρνηση δεν ενημέρωσε την Pirelli  ότι θα σταματήσει να προμηθεύεται από αυτήν, η οποία είχε ήδη βγάλει  μεγάλο απόθεμα ελαστικών για τα περίπου 1800 λεωφορεία της ΕΑΣ.

Όταν η ιταλική διοίκηση διαπίστωσε ότι το παραχθέν εμπόρευμα θα έμενε αδιάθετο και ότι οι συμφωνίες με το ελληνικό δημόσιο έπαψαν να ισχύουν, αποφάσισε την οριστική του διακοπή.

Οι ακριβείς λόγοι που οδήγησαν στο “λουκέτο” του εργοστασίου δεν έχουν καταγραφεί.  Το γεγονός είναι ότι το καλοκαίρι του 1991 εκατοντάδες  οικογένειες της Πάτρας έμειναν χωρίς δουλειά, η πόλη έχασε έναν από τους μεγαλύτερους εργοδότες της και οδηγήθηκε σε οικονομικό μαρασμό.