Πώς εκλέγεται ο νέος πάπας της καθολικής εκκλησίας; Το κλείδωμα, ο λευκός και ο μαύρος καπνός

Η εκλογή του πάπα στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία είναι μια αυστηρά καθορισμένη διαδικασία που πραγματοποιείται στο Κονκλάβιο, τη σύνοδο των καρδιναλίων στο Βατικανό. Cum Clave, σημαίνει “με κλειδί” εξού και Κονκλάβιο.

Οι ιεράρχες κλειδώνονται στο ναό μέχρι να εκλέξουν νέο Ποντίφικα. Μέσα από μυστικές ψηφοφορίες και τη χαρακτηριστική καπνοδόχο που ανακοινώνει το αποτέλεσμα, η εκλογή του νέου πάπα αποτελεί ένα γεγονός με βαθιά θρησκευτική, ιστορική και πολιτική σημασία.

Σύμφωνα με την Καθολική Εκκλησία, ο πάπας ήταν αρχικά ο επίσκοπος της Ρώμης, μια θέση που κατείχε για πρώτη φορά ο Άγιος Πέτρος, ένας από τους 12 μαθητές του Ιησού. Η θεωρία του Πετρίνου λέει ότι η εξουσία που δόθηκε στον Πέτρο από τον Χριστό, όταν ανέλαβε τη θέση το 30 μ.Χ., μεταβιβάζεται σε κάθε πάπα, μόλις ολοκληρώσει τη θητεία του.

Εκείνη την εποχή, ο ίδιος τίτλος χρησιμοποιήθηκε από εκλεκτούς κληρικούς σε όλη τη χριστιανοσύνη. Η παπική πρωτοκαθεδρία, η ιδέα, ότι ο πάπας είναι ο ανώτατος ηγέτης της εκκλησίας, συνδέθηκε άρρηκτα με τον πάπα στη Ρώμη, θεωρώντας τον επίσκοπο της πόλης πάνω από όλους τους άλλους.

Έως τον 11ο αιώνα, ο πάπας εκλεγόταν με ψηφοφορία των πιστών και των κληρικών. Ωστόσο, σπάνια συμφωνούσαν. Αποτέλεσμα ήταν οι εκλογές να θεωρούνται αμφισβητούμενες.

Το διάταγμα του 1059 και οι κανόνες ψηφοφορίας

Το 1059, ο πάπας Νικόλαος Β’ εξέδωσε διάταγμα, το οποίο καθόριζε τη διαδικασία με την οποία θα εκλέγονταν οι πάπες στο μέλλον, περιγράφοντας το ρόλο των καρδιναλίων επισκόπων ως εκλεκτόρων. Έτσι, μείωσε την επιρροή της ρωμαϊκής αριστοκρατίας και του κατώτερου κλήρου ενώ έθεσε τα θεμέλια για το Κολέγιο των Καρδιναλίων, το σώμα όλων των καρδιναλίων της Καθολικής Εκκλησίας, που ιδρύθηκε επίσημα το 1150.

Το 1179, καθιερώθηκε η πλειοψηφία των δύο τρίτων, για την εκλογή του πάπα. Τότε, οι καρδινάλιοι ήταν περίπου 30 ενώ το 1586 αυξήθηκαν σε 70, όσοι και οι γέροντες που ακολούθησαν τον Μωυσή.

Τι ισχύει σήμερα

Περισσότερο από τέσσερις αιώνες αργότερα, το 1975, ο Πάπας Παύλος ΣΤ’ όρισε τον μέγιστο αριθμό των καρδιναλίων που ψηφίζουν σε 120 και το όριο ηλικίας τους τα 80 έτη.

Με κάθε πάπα, ο αριθμός των καρδιναλίων αυξάνεται. Σήμερα, υπάρχουν 222 καρδινάλιοι, εκ των οποίων οι 120 έχουν δικαίωμα ψήφου.

Όταν ένας πάπας πεθάνει ή παραιτηθεί, όλα τα μέλη του Κολλεγίου των Καρδιναλίων είναι υποχρεωμένα να παραστούν στο κονκλάβιο (στην εκλογή του πάπα), εκτός εάν έχουν κακή υγεία ή υπερβαίνουν το όριο ηλικίας.

Η παραίτηση ενός πάπα είναι η εξαίρεση. Πριν από την παραίτηση του Βενέδικτος ΙΣΤ΄ το 2013, ο τελευταίος που έφυγε από τη θέση ήταν το 1415.

Μόλις η Αγία Έδρα χηρεύσει, το επίσημο παπικό κονκλάβιο ξεκινά εντός 15 έως 20 ημερών. Αυτό το χρονικό διάστημα καθιερώθηκε το 1922, για να δοθεί στους καρδινάλιους αρκετός χρόνος για να οργανώσουν τις διαδικασίες.

Η ψηφοφορία του πάπα σήμερα

Οι καρδινάλιοι ψηφίζουν τον επόμενο πάπα και τεχνικά όλοι τους είναι υποψήφιοι. Όταν φτάσουν στη Ρώμη, ανατίθεται σε κάθε έναν μια εκκλησία, την οποία επιβλέπουν και τελούν Λειτουργία κατά τη διάρκεια της παραμονής τους. Είναι ένας τρόπος για να κάνουν τα πρόσωπα και τα ονόματά τους γνωστά στον κόσμο.

Μόλις συγκληθεί επίσημα το Κολέγιο των Καρδιναλίων, κλείνονται στην Καπέλα Σιξτίνα μέχρι να εκλεγεί ο νέος πάπας. Ορκίζονται να διατηρήσουν μυστικότητα της εκλογικής διαδικασίας. Μόνο σε συγκεκριμένα άτομα επιτρέπεται να έχουν οποιαδήποτε επαφή με τους καρδινάλιους που ψηφίζουν.

Όταν οι ψήφοι καταχωρηθούν και επιβεβαιωθούν, στη συνέχεια καίγονται.

Εάν κανείς δεν εκλεγεί με την πρώτη, πραγματοποιούνται κατ’ ανώτατο όριο τέσσερις ψηφοφορίες για κάθε επόμενη ημέρα του κονκλάβιου. Εάν πραγματοποιηθούν τρεις ακόμη  ψηφοφορίες και δεν εκλεγεί νέος πάπα, τα μέλη για μια ολόκληρη ημέρα προσεύχονται.

Εάν αυτός ο κύκλος των τεσσάρων ψηφοφοριών επαναληφθεί επτά ακόμη φορές, διεξάγεται ένας επαναληπτικός γύρος μεταξύ των δύο υποψηφίων που έλαβαν τις περισσότερες ψήφους. Πάντως μέχρι να εκλεγεί  νέος Πάπας, δεν βγαίνει  κανείς έξω.

Κάτι που αποφασίστηκε στο παρελθόν για να μην υπάρχουν παρεμβάσεις και πιέσεις που ενίοτε ξέφευγαν από κάθε όριο.

Το κάψιμο των ψηφοδελτίων (fumata) είναι η ένδειξη για το πλήθος, σχετικά με το τι συμβαίνει μέσα στην Καπέλα Σιξτίνα. Πριν ξεκινήσει το κονκλάβιο, τοποθετείται μια σόμπα. Αν ο καπνός που βγει είναι μαύρος, σημαίνει ότι δεν εξελέγη νέος πάπας. Αντίθετα, αν ο καπνός είναι λευκός, σημαίνει ότι η διαδικασία ολοκληρώθηκε με επιτυχία.

Μέχρι το 2005, το Βατικανό πρόσθετε φυσικά υλικά όπως υγρό άχυρο (για λευκό) και πίσσα (για μαύρο) στα ψηφοδέλτια. Από το 2013, χρησιμοποιήθηκε ένα μείγμα χλωρικού καλίου, λακτόζης και ρητίνης κωνοφόρων για λευκό και υπερχλωρικού καλίου, ανθρακένιου και θείου για μαύρο.

Αρχική εικόνα: ΑΠΕ-ΜΠΕ-ΕΡΑ/MICHAEL KAPPELER

Πηγή: National Geographic